جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

رفتار حمایتی رفتاری است که به قصد کمک‌کردن به دیگران صرفاً به خاطر نوع‌دوستی و خیرخواهی و نه به منظور رسیدن به منفعت خاصی انجام می‌شود. پژوهش حاضر به هدف شناسایی رفتار حمایتی و شیوه‌های آن از نگاه قرآن و روان‌شناسی تدوین شده است. روش پژوهش در این تحقیق تحلیل محتواست و با مراجعه به منابع روان‌شناسی و اسلامی به مفهوم‌شناسی و شناسایی شیوه‌های آن براساس اسناد موجود در این منابع پرداخته است. نتایج پژوهش نشان داد که رفتار حمایتی به سه شکل مالی، عاطفی و رفتاری صورت می‌گیرد؛ همچنین نتایج تحقیق نشان داد که از نگاه منابع اسلامی تنها هنگامی از رفتار حمایتی نهی می‌شود که اولاً، سبب تقویت دشمنان و دشمنی آنها با اسلام بشود؛ ثانیاً، به تقویت صفات منفی مانند تنبلی و احساس ذلت بیانجامد؛ همچنین شیوه‌های رفتار حمایتی عبارتند از: شیوه‌های شناختی رفتار حمایتی؛ شیوه‌های عاطفی رفتار حمایتی؛ شیوه‌های رفتاری رفتار حمایتی. در یک تقسیم‌بندی دیگر می‌توان شیوه‌های رفتار حمایتی از نگاه قرآن را به شیوه‌های عملی و کلامی تقسیم کرد.

کتاب تاریخ قرآن، تألیف حجت‌الاسلام محمد­حسین محمدی است که برای دانش‌پژوهان دورۀ کارشناسی علوم قرآن و حدیث نگارش یافته و به تحلیل و بررسی مباحث تاریخ قرآن می‌پردازد. وی در این اثر طی ۱۶ جلسۀ درسی به مباحثی چون کلیات بحث تاریخ قرآن، نزول قرآن، وحی الهی و کیفیت نزول آن، اسامی و اوصاف قرآن، مکی و مدنی‌بودن سوره‌ها، اجزای قرآن، قرائت قرآن، آشنایی با قراء سبعه، نگارش و جمع‌آوری قرآن، مراحل جمع‌آوری قرآن، نگارش و تدوین قرآن پس از رحلت پیامبر(ص)، نگارش و جمع‌آوری قرآن در زمان ابوبکر و مصحف‌های معروف، نگارش و جمع‌آوری قرآن در زمان عثمان و توحید مصاحف، ویژگی‌های مصاحف عثمانی، و شیوۀ نگارش قرآن پرداخته­است.

عایشه عبدالرحمان، ملقب به بنت­­الشاطی، بانوی مؤلف و محقق مصری در ادبیات عرب و علوم قرآنی در سال 1331ق/1913م، در مصر متولد شد. از او تألیفات متعدد در موضوعات مختلف بر جای مانده است. یکی از این آثار کتاب الاعجاز البیانی للقرآن الکریم و مسائل ابن­ازرق می­باشد. کتاب الاعجاز البیانی للقران الکریم در سال۱۳۴۱ ش/۱۹۶۲، چاپ شد و چاپ جدید آن با اضافات در ۱۳۶۳ ش/1984 انجام شد. در این کتاب پس از بررسی تاریخچه بحثِ اعجاز بیانی و بلاغی قرآن، آن­را تنها و مهم­ترین نوع اعجاز مورد اتّفاق در میان دانش­مندان می‌داند و سپس می‌کوشد با ذکر نمونه‌هایی از بلاغت قرآن نشان دهد که هیچ ترادفی در واژگان قرآن یافت نمی‌شود و جایگزینی کلمات با یکدیگر امکان ندارد؛ هیچ حرفی زائد یا صرفاً مؤکّد نیست و یا برای پیوند کلمات یا تصحیح و آن کلام نیامده­است، بلکه همه حروف نقشی معنایی دارند و تنها به­دلیل همان­معنا به­­کار رفته­اند. این کتاب را حسین صابری ترجمه کرده­است. عنوان این ترجمه ­اعجاز بیانی قرآن­ می­باشد. این اثر ازشمند، قابل تقدیر و تشکر فراوان است؛ ولی مانند تمام کارهایی که می­تواند مورد نقد و بررسی قرار گیرد و محاسن و معایبی برای آن گفته­شود، این ترجمه نیز دور از ایراد نیست و به­طور قطع می­توان گفت که محقق از اصل کتاب و متن عربی بی ­نیاز نمی­ باشد.

کتاب نقش علوم ادبی در تفسیر قرآن به‌پیشنهاد شورای علمی گروه تفسیر و علوم قرآنِ مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی(ره) به ­عنوان متن آموزشی برای دانش ­پژوهان مقطع کارشناسی رشته تفسیر و علوم قرآن تألیف شده­ است. این کتاب دارای سه بخش است و هر بخشی به‌صورت سلسله درس‌هایی ارائه شده­ است. بخش اول آن در پنج درس، بخش دوم و سوم آن در چهار درس به­ ترتیب به چگونگی نقش‌آفرینی علوم صرف، لغت و نحو اختصاص یافته ­است. در این مقاله بخش اول آن ­جهت دست­یابی به متن آموزشی فاخر و دقیق نقد و بررسی شده ­است. نقدها ذیل دوعنوان مفهومی و محتوایی به روش توصیفی ـ تحلیلی ارائه شده‌است. به­ نظر ما دانش صرف مستقلاً در تفسیر قرآن نقش نمی‌آفریند، بلکه در کنار دانش­ ها و قرائن دیگر به­صورت هم ­افزایی نقش ­آفرین است. آن­چه که در این کتاب به­ عنوان نقش دانش صرف بیان شده در­واقع روش بررسی و تحلیل صرفی واژگان قرآن است نه نقش آن در تفسیر.

کتاب حاضر درباره روش­های تأویل قرآن تألیف شده­است. مؤلف که یکی از قرآن­پژوهان معاصر است در زمینه علوم قرآن تألیف‌های فراوانی دارد. نگارنده در این کتاب مسئله تأویل را از زوایای مختلف مورد بررسی قرار داده­است. وی برای فهم تأویل قرآن شرایطی قائل است و می­گوید تا دانش­های لازم برای تأویل قرآن وجود نداشته­ باشد نمی­توان قرآن را تأویل کرد و ازآن­جاکه پیامبر(ص) و امامان(ع) دارای دانش لازم برای تأویل قرآن هستند، لذا تأویل تمام قرآن اختصاص به آن‌ها دارد، گرچه انسان­های دیگر نسبت به علومی که دارند می­توانند از دانش تأویل قرآن بهره­مند باشند، ولی تأویل آن‌ها ناقص است. نگارنده مصحف حضرت علی(ع) را یکی از منابع مهم تأویل قرآن می­داند که توسط ائمه(ع) تأویل‌هایی از آن درباره قرآن نقل شده­است.

متن حاضر ترجمه بخش نخست مقاله «الإنسان و القرآن وجهاً لوجه (التفاسیر القرآنیه المعاصره): قراءه فی المنهج» اثر دکتر احمیده النیفر، دین‌پژوه تونسی است که در پی می‌آید. نگارنده در این مقاله بر آن است با بازخوانی روش‌های مفسران و قرآن‌پژوهان معاصر ویژگی‌های آثار آنان را بررسی و تحلیل کند.

قرآن از جذاب­ترین شیوها به­خصوص داستان برای بیان اهداف متعالی رسالتی، تربیتی و اجتماعی بهره گرفته­است. قصص آن ویژگی­هایی مانند واقعی و حقیقی­بودن، پیام محوری و... دارند. این رساله داستان موسی و خضر را بررسی کرده­است، داستانی که تنها در قرآن آمده و در سایر کتب الهی ذکر نشده­است و اسرار بسیاری از روابط پیچیده انسان­ها با یکدیگر و جهان هستی و نیز افعال الهی با انسان به­دور از مباحث انحرافی و غیر­ضروری تحلیل نمود، زیرا داستان انبیاء ـ به­ویژه این داستان که شبیه آن در مورد هیچ پیامبر دیگری دیده­ نمی­شود ـ اوامر و قوانین الهی را به­صورت ملموس روشن می­کند، از این­رو اهمیت توجه به آن­را افزون می­نماید. دیدار موسی و خضر که در عین کوتاهی­اش، از قسمت­های سرنوشت ساز زندگی موسی، آن پیامبر اولوا­العزم بوده­است و مانند سایر قصص از اسرائیلیات خالی نیست، اما با این­وجود، ابعاد آموزنده­­ای دارد که با توجه به منابع معتبر کتب تفسیری و روایی و..، با دقت در رویکرد کلامی و تربیتی، در­حدّ توان برخی از آن­ها تحلیل شد، به ­گونه­ای که پاره­ای از مباحث ساختگی نقد و بررسی گردید و به­ صورت مستقل و جامع با ساختاری جدید بدان نگریسته شد.

کتاب مهندسی فهم و تفسیر قرآن بنا بر عنوان فرعی خود در پی تحقیقی جدید در روش‌شناسی تفسیر و بر اساس آنچه در مقدمه آن آمده است درصدد گزینش روشی صحیح برای فهم قرآن است و ازاین‌رو، مخاطب را مشتاق به گشایش افقی جدید در تفسیر و ارائه نکاتی بدیع و تازه در کتاب، وارد مباحث می‌کند. در این جستار بر آنیم پس از ارائه گزارشی از ساختار کتاب به بررسی و تحلیل کتاب و درنهایت سنجش میزان تحقق اهداف مؤلّف بپردازیم.

مقاله حاضر به بررسی و ارزیابی شناخت­نامه تنزیلی سوره­ های قرآن کریم، نوشته عبدالکریم بهجت­پور اختصاص دارد. این کتاب توسط انتشارات مؤسسه تمهید به چاپ رسیده ­است. در این نگاشت پس از طرح مباحثی در زمینه سبک تنزیلی، پیشینه آن و نیز معرفی آثاری در زمینه شناخت سوره­ ها، به شیوه نگارش کتاب، مشخصات نشر، امتیازها و نقدهای وارد بر آن پرداخته، و در انتها پیشنهاد‏هایی برای تکمیل و بهبود اثر آمده ­است.

قرآن در بستر تاریخی آن دربرگیرنده مقالات برگزیده کنفرانس «به سوی خوانشی نو از قرآن» است که در سال 2005 در نوتردام برگزار شد. این کتاب را انتشارات راتلج در سال 2008 به چاپ رساند. بخش مقدماتی کتاب شامل صفحه عناوین مقالات (ص هفت)، معرفی اجمالی نویسندگان (ص هشت تا ده)، سخن آغازین از دانیل مدیگان (ص یازده تا سیزده)، فهرست علائم اختصاری (ص چهارده)، نقشه مکان‌های نام برده شده در مقالات (ص پانزده) است. بخش اصلی شامل مقدمه ویراستار کتاب، گابریل سعید رینولدز، و مقالات است که در سه فصل سامان داده شده است.