جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

ربیت دینی بعنوان مهم ترین بعد تربیت مورد توجه و تاکید دو کتاب مقدس قرآن و تورات (تنخ)است. از دیدگاه دو کتاب، کودک از جایگاه والایی برخوردار است و تربیت دینی او از هنگام تولد ،آغاز میشود. اگرچه بر اساس آموزه‌های دینی مستنبط از قرآن، تربیت کودک پیش از تولد و از زمان انتخاب همسر آغاز میگردد. در هردوکتاب با اشاره به مراحل رشد انسان، میتوان مراحلی برای تربیت دینی کودک در نظر گرفت؛ اما بیان مراحل رشد و تربیت در قرآن صریح تر وکاملتر از تورات(تنخ) است. در هردو کتاب، تربیت دینی کودک در وهله نخست در خانواده واز سوی والدین کودک انجام می گیرد وبا ورود کودک به مدرسه، مربیان و معلمان کودک، عهده دار تعلیم وتربیت وی خواهند بود. در تورات(تنخ) وظیفه تربیتی پدر در ارتباط با فرزند پسر و مادر در ارتباط با دختر پررنگ تر مطرح شده است. در هر دو کتاب تربیت اعتقادی و عبادی کودکهمراه با آموزش مفاهیمی نظیر خداشناسی،راهنما شناسی وفرجام شناسی وبا استفاده از روشهای تربیتی مشترکی نظیر قصه گویی ،الگودهی،تمرین و تکرار انجام می گیرد.در این زمینه تاکید قرآن بر اصل فرجام شناسی، در تربیت دینی کودک شایان توجه است، اما تورات (تنخ)دیدگاه جامع و کاملی نسبت به موضوع فرجام شناسی مطرح نکرده است تا بتوان در تربیت دینی کودک از آن بهره جست. در هردو کتاب لازم است کودک قبل از رسیدن به سن بلوغ با وظایف شرعی و اعمال عبادی آشنا شود. در قرآن تاکید برعبادات واجبی نظیر نماز و روزه سبب شده تا مربیان، تربیت دینی کودک را بر پایه فراگیری این واجبات قرار دهند. هرچند به امور مستحبی نیز توجه شده است. اما در تورات(تنخ)، تربیت عبادی کودک با تاکید برفراگیری تورات ازکودکی و بزرگداشت اعیاد مذهبی ومناسک عبادی نظیر عید شبات و عید فصح صورت می پذیرد. واژگان کلیدی: تربیت اعتقادی، تربیت دینی، تربیت عبادی، تورات(تنخ)، کودک، قرآن.

چکیده: عبادت از مهم ترین آموزه های قرآن وتورات است که رهیافت بررسی تطبیقی این مقوله ، دست یابی به نکات اشتراک وافتراق اسلام ویهودیت است. عبادت در قرآن و تورات همان اطاعت کامل و از روی میل ورغبت در مقابل خداوند است،که از آثار آن نزول برکات است. در قرآن عامه مردم به عبادت خدا دعوت شده اند درحالی که یهود عبادت خدارا مختص به خود می دانند.طهارت به عنوان آمادگی برای عبادت وتقرب از مفاهیم مشترک است ودر هردو دین برغسل و وضو تأکید شده است.هرچند تیمم مختص اسلام است. نماز عبادتی است که در اسلام ویهود در آن بیشترین اشتراک را دارند؛هرچند در تورات نص صریحی در باره ی نماز وجود ندارد.روزه در هردو کتاب به معنی پرهیز از خوردن وآشامیدن است. در قرآنفلسفه روزه ،کسب تقوا واما در تورات ،اغلب روزه به منظور یادبود حوادثی است که در گذشته اتفاق افتاده است. تشریع جنگ ابتدایی و دفاعی ،وجود هدف مقدس ورهبری الهی در جنگ از جمله مشترکات قرآن وتورات در زمینه جهاد است. اعتکاف عبادتی مختص به اسلام است که در شریعت یهود بدان توجهی نشده است.به وجوب حج در قرآن وتورات اشاره شده وبزرگترین اجتماع مسلمانان ویهود در این عبادت نمود پیدا می کند، اما حج یهودیان در ظاهر شباهتی به حج مسلمانان ندارد. قربانی که عبادتی است برای تقرب به خدا ، در هردو شریعت با اعیاد بزرگ پیوند دارد ودر شریعت یهود تنوع قربانی به چشم می خورد ودر بیان پیامبران نزدیک به ظهور مسیح منسوخ شده است.

مریم(س)در دو دین مسیحیت و اسلام از جایگاهی مهم برخوردار است. در مسیحیت در مقام مادر عیسی (ع) لقب حامل خدا یافته و در سیر تحولات آموزه‌های مسیحی مباحث مریم شناسی را شکل داده است. در اسلام نیز تنها زنی است که نامش در قرآن آمده و سوره‌ای به نام وی اختصاص یافته است، داستان زندگی او در سوره آل عمران نیز ذکر شده است.هر دو دین آسمانی او را دوشیزه‌ای عفیف و عابد معرفی کرده‌اند که دوران کودکی خود را در معبد گذراند تا اینکه لیاقت آن را یافت که به امر خدا توسط روح القدس باردار شود و مادر پیامبری بدون پدر شود. در این پژوهش به مطالعه مقایسه‌ای زندگانی مریم (س) و شخصیت و جایگاه وی در دو سنت مسیحی و اسلامی پرداخته می‌شود. علاوه بر گزارش اناجیل و دیگر بخش‌های عهد جدید به سیر تحولات مریم‌شناسی در دوره‌های مختلف از دوره آباء تا شورای واتیکان دوم، در کلیساها-ی کاتولیک و اصلاح گری و نیز به جایگاه وی در آداب و شعائر نظر داشته‌ایم. در سنت اسلامی هم گزارش قرآنی، تفاسیر مفسران برجسته و برخی احادیث معصومین مورد بررسی قرار گرفته است.

چکیدهمعرفت به حقایق عالم پس ازمرگ بعد از شناخت خالق هستی بخش درمنطق وحی از اهمیت ویژه ای برخورداراست؛زیرا که آثار تربیتی مهمی در زندگی دنیایی انسان درپی دارد. یکی ازسوالات مهم دراین رابطه، آن است که آیا سیرتکامل یا انحطاط نفس آدمی با پایان یافتن حیات دنیوی،خاتمه می یابد یا چنین سیری در دوره ی حیات برزخی نیز استمرار دارد؟که می توان گفت براساس بسیاری ازآموزه های شریعت مقدس اسلام، سیرحرکت تکاملی یا تنازلی انسان، پس ازمرگ نیز ادامه دارد؛ این حقیقت ازآیات و روایات فراوانی قابل استنباط می باشد. ازاین رو پژوهش حاضر، موضوع تکامل وتنزّل نفس دربرزخ از منظر قرآن و روایات را، درپنج فصل، باروش اسنادی وتحلیل متنی، بررسی می نماید. ابتدا به بررسی موضوعنفس و روح وحقیقت انسان می پردازد وبا اثبات تجرّد و بقای روح انسانی پس ازمرگ، مسئله ی حیات برزخی و مسائل مربوط به عالم برزخ، ازدیدگاه عقل ونقل را، پیگیری می نماید. درادامه ، امکان وضرورت و چگونگی تکامل برزخی، وآیات وروایات دال برآن، وهمچنین لوازم ونتایج پذیرش تکامل برزخی، بررسی شده است. ودرفصل پایانی با اشاره به دیدگاههای اندیشمندان اسلامی ذیل این موضوع، به بیان اشکالات مطرح شده دراین رابطه وپاسخ و بررسی آنان، پرداخته می شود. وباحل اشکالات موجود، نتیجه گرفته می شود که تکامل برزخی از نظر قرآن وروایات امری مسلم و قطعی بوده وزمینه های ترقی و تکامل درعالم برزخ را باید دردنیا فراهم نمود؛ درواقع حرکت تکاملی انسان در جهان آخرت، دنباله ی همان حرکتی است که انسان در حیات دنیوی داشته است گرچه کیفیت تکامل درعوالم پس ازمرگ باتکامل دنیوی متفاوت می باشد. ازاین رودر برزخ، هم نتیجه اعمال هست و هم حرکت و تکامل. این تکامل برای فرد مومن، پاک شدن از آلودگی ها و خلاصی از رنگ ها و تعلقات در حد نظام برزخی است و برای شخص کافر و معاند، فرو رفتن بیش تر در ضلالت، عناد و طرد و دوری از خداوند در حد نظام برزخی خواهد بود.کلمات کلیدی: نفس، روح، تکامل، برزخ، حیات برزخی، قرآن، روایات.

چکیدهموضوع این رساله ،اندیشه کلامی ملاصدرا می باشد که از دو اثر ارزشمند ایشان یعنی تفسیرقرآن کریم و شرح اصول کافی که بعد از اسفار ،بعنوان مهمترین اثر این اندیشمند حکیم بیان شده،مورد تحقیق قرار گرفته است.در این پایان نامه فرض براین است که ملاصدرا نه تنها از مسائل مهم کلامی غافل نبوده بلکه در این دو کتاب بصورت مستدّل به خیلی از مسائل کلامی پرداخته است.منابع اصلی استفاده شده در این رساله،تفسیرقرآن کریم که هفت جلد می باشد و شرح اصول کافی که شش جلد می‌باشد. اهمّ نتایج این پژوهش:1ـ صدرا در عین فیلسوف بودن از مباحث اصیل کلام شیعی غافل نبوده و با براهین متقن نقلی و عقلی به بحث پرداخته است. 2ـ روش صدرا در مسائل کلامی نقلی و عقلی است.

مجموعه حاضر تحقیقی جامع و مفصل با موضوع « بررسی روابط اجتماعی انسان در نظام اخلاقی قران » می باشد که با هدف اصلاح و قرانی سازی روابط اجتماعی انسانها آغاز شده و برای رسیدن به این هدف با مراجعه به قران مجید و روایات اهل بیت علیهم السلام ، کتب معتبر در رشته های علوم تربیتی، روانشناسی، اخلاق، جامعه شناسی و علوم اجتماعی ابتدا به بحث راجع به اصل اجتماعی بودن انسان و اینکه خداوند اساساً انسان را موجودی اجتماعی آفریده و تکامل و سعادت نهایی انسان به میزان بسیار زیادی وابسته به اجتماع و زندگی اجتماعی اوست بیان شده و سپس به بررسی نظام اخلاقی قران در روابط اجتماعی انسان پرداخته شده است. در قران و روایات اهل بیت علیهم السلام برای رابطه با هر شخص در اجتماع برنامه و قانون خاصی وجود دارد و هر کس با خصوصیات مخصوص خود به ما می گوید که چگونه با او برخورد کنیم و تک تک این روابط بطور مفصل در قران و روایات بیان شده است از رابطه ی با عقاید مختلف گرفته تا رابطه ی با طبقات مختلف و خلقیات متفاوت . برای همه ی اینها قران برنامه دارد و حتی کمترین رابطه را که شاید انسان در تمام عمرش فقط یک بار با آن روبروست را به خوبی بیان نموده است و آسیبها و آفتهایی که این روابط را خدشه دار نموده و آن را از حالت سازنده و با نشاط خارج ساخته و ایجاد اختلاف و تفرقه می نماید را بیان داشته است. قرآن از انسانها اعتدال ، عطوفت ، احسان و رحمت و رأفت می خواهد و همه ی اینها را برای زندگی اجتماعی انسانها لازم می داند و از افراط و تفریط و غرور و بدبینی و بدخواهی و بدرفتاری نهی می نماید و همه ی اینها آفتهای بزرگ در روابط اجتماعی انسانها محسوب می شوند. بنابراین نظام اخلاقی قران در روابط اجتماعی انسان نظامی سراسر مهربانی، کرامت، اعتدال و زیبایی است و این امور در همه ی روابط سرلوحه ی عمل مومنین قرار می گیرد. در نظام اخلاقی قران هر جا راهی برای مهرورزی و مهربانی وجود نداشته باشد راهی برای دعوا و خشونت هم نیست و تنها باید عفو و صفح پیشه نمود و از افراط و تفریط و تضییع حقوق دیگرانپرهیز نمود. این تحقیق ما را به این نتیجه اساسی و مهم می رساند که قران با نظامی دقیق ، هماهنگ و منسجم و همه جانبه در روابط اجتماعی نیز مانند سایر عرصه های زندگی ، اصلاح دین و دنیای مردم را به عهده گرفته و سعادت دنیا و آخرت آنها را تضمین نموده و پیروانش را از گمراهی ، اختلاف و بیراهه رفتن محافظت می نماید.

پیدایش آفرینش از مسائلی است که تفکر بشری را همواره به خودمشغول داشته است . فخررازی و ملاصدرا از جمله افرادی اند که به تبین و تحلیل این مساله پرداخته اند . آن دو ، خلقت دفعی یا خلق مدام عالم که مد نظر برخی متکلمان استرا مردود دانسته و خلقت تدریجی پدیده های عالم را مطرح نموده اند با این تفاوت که فخررازی با رویکرد کلامی و بعنوانیک متکلم به مساله حدوث عالم می نگرد وحتی به افعال انسان ، به شیوه کلامی خویش نگریسته و با مطرح نمودن مساله « کسب اشاعره » به تبین این مساله می پردازد . ملاصدرا با رویکرد فلسفی وبا بیان مساله « جعل » و« حرکت جوهری » به حل مساله آفرینش عالم می پردازد و معتقد است واجب تعالی وجود را به جعل بسیط آفرید و این وجود ذاتاً نا آرام است ، وجودی که حرکت در جوهر و ذات آن است و می توان بسیاری از معضلات فلسفی را با این دیدگاه و نگاه حل کرد . در حرکت جوهری ، اشیا با پذیرش پی در پی صور و با ورود صور جدید بر ماده و صورت قبلی ، شی به مرحله وجودی جدیدی پا می نهد ، به این معنا که با حفظ وحدت و پیوستگی ، دیگر موجود قبلی نیست . ملاصدرا توالی صور را با « حدوث زمانی تجددی » عنوان می نماید و معتقد است که در هر آن و با ورود لحظه به لحظه صور جدید بر ماده و صورت قبلی ، حوادث جدیدی پدید می آید . در این پژوهش به صورت مبسوط به بررسی و تطبیق نظر این دو متفکر جهان اسلام ، در زمینه خلقت و آفرینش جهان هستی خواهیم پرداخت

با توجه به اينکه ازدواج يکي از مراحل مهم زندگي بشر است محققين و پژوهشگران همواره در پي شناخت بيشتر آن و يافتن راه هايي براي بهبود زندگي بشر بوده اند. دانشمندان اسلامي نيز با بررسي آيات و روايات درصدد يافتن ازدواج مطلوب از نظر اسلام بوده و در اين زمينه کتب زيادي تأليف کرده اند. با اين وجود گستردگي بحث تا جايي است که همواره با کمک گرفتناز علوم مختلف و از جنبه هاي گوناگون مي تواند مورد بررسي قرار گيرد و احيانا نتايج و راهکارهاي جديدي يافت شود. يکياز علومي که در اين زمينه مي تواند راهگشا باشد علم مردم شناسي است که به بررسي لايه ي فرهنگي زندگي مردم مي پردازد و يکي از مسائلي که مي تواند در فهم ازدواج مطلوب از ديدگاه اسلام به کار آيد، بررسي فرهنگ ازدواج در زمان نزول قرآن است. بنابراين در اين پايان نامه سعي شده تا با کمک گرفتن از علم مردم شناسي، فرهنگ ازدواج درعصر جاهلي به دست آيد و سپس با بررسي آيات، تغييراتي که پس از نزول قرآن در فرهنگ ازدواج رخ داده تا ازدواج مطلوب به دست آيد فهم شود. در نهايت نگارنده بر آن است که قرآن با مبنا قرار دادن فرهنگ جاهلي، مفهومي از ازدواجمعرفي مي کند که قابل تطبيق و متناسب سازي با تمام فرهنگ ها در هر زمان و مکان است.

چکیده: ایمان به معاد مهمترین باور ادیان الهی است و ایمان به خداوند نیز با ایمان به معاد مفهوم می یابد و اساسا اعتقاد به خدا بدون اعتقاد به معاد هیچ نقش وارزشی در زندگی انسان ندارد. قرآن کریم که اساس علوم و معارف اسلامی است بر پایه استقراء نگارندگان در بیش از 2000 آیه به مبحث معاد پرداخته است اما به دلیل پراکندگی آیات در سوره ها مباحث معاد در ظاهر امر مبهم و بعضا متناقض به نظر می رسد ولی باتامل در این آیاتمی توان معاد را از نگاه قرآن در قالب 9 مرحله باعنوان "مراحل رجوع الی الله در قرآن" دسته بندی نمود. این مراحل که پیرامون برخی یک آیهبه عنوان مثال آورده ایم عبارتند از:1.

«سنن الهی» قوانین مستمر و فراگیری است که خداوند متعال بر اساس آن‌ها نظام هستی را ایجاد فرموده، و نسبت‌ها و روابط متقابل آن را تنظیم نموده است. از آن‌جا که این قوانین، ثابت و غیر قابل تغییر است علم به آن‌ها می‌تواند به عنوان ابزار قدرت‌مندی در پیش‌بینی و مدیریت رخدادهای فردی و اجتماعی مورد استفاده قرار گیرد. از سوی دیگر، دانستن قوانین الهی، دارای بعد تربیتی نیز هست و خشیّت در برابر آن‌ها منجر به رشد در مسیر قانون‌مندی‌ها و إشفاق و نجات می‌شود.معناشناسی یکی از راه‌های بررسی گستر? عظیم مفهوم سنّت‌های الهی در قرآن کریم است. آغاز این فرآیند، بررسی «واژگان» این حوز? معنایی است، که گرچه در کتب لغت و کتاب‌های تفسیری، تحقیقات فقه اللغوی بسیاری دربار? این کلمات انجام گرفته و سیر واژگانی آن‌ها بررسی شده است؛ لیکن هیچ‌گاه تصویر کلّی این واژه‌ها در بافت زبانی قرآن کریم مطالعه نشده و ارتباط میان آن‌ها در یک مجموع? وسیع مورد تحلیل و ارزیابی قرار نگرفته است.تحقیق حاضر در نظر دارد با بررسی روابط معنایی واژگان این حوزه با تکیه بر روش «حوزه‌های معنایی»، گامی نو در جهت شناخت سنّت‌های الهی در گستر? «قوانین حاکم بین خدا و انسان» بردارد. بدین منظور نگرشی ساخت گرایانه به متن قرآن داشته و از تلفیقی از مکتب بُن آلمان‌ها و برخی از مکاتب آمریکایی‌ها استفاده نموده است.بر اساس این پژوهش می‌توان إظهار داشت، در شبک? معنایی سنن الهی در قرآن کریم، «أمر» روح حاکم بر قانون‌مندی‌ها، «مشیّت» کالبد و نظام ارتباط قوانین هستی، «إذن» فراهم بودن امکان عملکرد نظام، «إراده» واسط? بیان أمر و انتقال آن به عالم خلق، «قول» نوعی از إعلام قانون‌گذاری‌ها در هستی، «حکم» مدیریّت استوار قوانین و گونه‌ای از إعمال و صدور آن‌ها در جهان کثرت، «جعل» ایجاد اجزای قانون‌مندی و قرار دادن نسبت‌های آن‌ها با اجزای هستی، «سنّت» طرح و الگوی ارتباط اجزای قانون‌گذاری با یکدیگر و راهنمای هدایت انسان‌ها در مسیر قانون‌مندی‌ها، «قدر» رابط عالم نامحدود وحدت با عالم محدود کثرت، «قضا» تعیّن قدر و آخرین مرتب? نازل? أمر در عالم کثرت، «تدبیر» قانون‌مندی جانبی حاکم بر أمر، «کتب» قطعیّت مشیّت و إراد? الهی، «شرع» بعد عملکردی قوانین الهی برای اتصال انسان‌ها به عالم أمر، «فرض» از لوازم و مصادیق شرع، و «أصاب» و «فعل» بروز مشیّت الهی در عالم کثرت هستند.بدین‌ترتیب، نگرش کلان به شبک? نظام‌های برنامه‌ریزی و إعمال قوانین الهی در قرآن ثابت می‌کند که واژه‌های یک حوز? معنایی از یکدیگر تأثیر پذیرفته و بدون توجّه به ارتباطات متقابل آن‌ها نمی‌توان تفسیری جامع از واژگان قرآنی ارائه نمود.