جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

‫پژوهش پیش رو با عنوان «خیر و برکت در قرآن و روایات» به بررسی جنبه های مختلف «خیر» و «برکت» در آیات قرآن و روایات معصومین(علیهم السلام) می پردازد. از مهمترین مسائل فرهنگ بشری «خیر» و «برکت» است که همه انسان ها با هر عقیده و اندیشه دینی، خواستار وجود این دو امر در زندگی خود هستند، و پیوسته در پی زمینه سازی تحقق آنها و رفع موانع پیش روی آنها هستند. از سوی دیگر اسلام نیز چیزی نیست جز دعوت به خیر و رساندن برکت به انسان ها و راهنمایی و فراهم نمودن شرایط حصول و نشان دادن موانع آنها به بشر. به همین جهت در بررسی که به عمل آمد، شاهد استعمال مکرر «خیر» و «برکت» و مشتقات آنها در آیات نورانی قرآن کریم و روایات روشنگر معصومین(علیهم السلام) در زمینه های مختلف اعتقادی، اخلاقی، عملی، سیاسی، اجتماعی و ... بودیم. این موضوع ما را بر آن داشت تا با بررسی پیرامون این دو واژه در تفاسیر و کتب معتبر روایی بتوانیم تحقیقی در حد توان جهت آشنایی هرچه بیشتر با جنبه های مختلف این دو موضوع مهم(از اسباب و علل و مصادیق تا موانع رسیدن به آنها) ارائه نماییم. تحقیق پیش رو شامل سه بخش می باشد که هر بخش نیز به تعدادی فصل با عناوینی که در ذیل می آید تقسیم شده است: بخشِ اول مربوط به کلیات تحقیق می باشد که به دو فصلِ 1- مباحث مقدماتی( تبیین موضوع، پیشینه موضوع، و ...) و 2- مفهوم شناسی( واژه های خیر و برکت و مترادفات آنها) تقسیم می شود. بخشِ دوم تحت عنوان بررسی خیر در قرآن و روایات طی پنج فصلِ 1- شناخت خیر 2- اسباب و مصادیق خیر 3- آثار خیر 4- برترین ها 5- موانع خیر به تحلیل و بررسی پیرامون موضوع می پردازد. بخش سوم که آخرین بخش این پژوهش می باشد به بررسی برکت در قرآن و روایات می پردازد. این بخش شامل سه فصل می باشد که در آنها به بررسی 1- شناخت برکت 2- اساب و مصادیق برکت 3- موانع برکت پرداخته ایم. در پایان باید به این نکته اشاره نمود که همه ارزش های اعتقادی و اخلاقی و عملی، و همه آنچه در زمین و آسمان در اختیار انسان ها قرار دارد، دارای خیر و برکت هستند. و اگر در متون اسلامی به برخی از موارد به عنوان مصادیق و صفات و کارهای با خیر و با برکت اشاره شده بدان معنی نیست که سایر موارد نیکو و پسندیده نیستند، بلکه از آن جهت است که این موارد از خیر و برکت بیشتری برخوردار هستند. لازم به ذکر است همان گونه که ارزش های اعتقادی، اخلاقی و عملی در بوجود آمدن خیر و برکت مؤثرند، ضدّ ارزش ها نیز در از بین رفتن خیر و برکت نقش بسیار مهمی دارند. پس باید آنها را شناخت و از آنها دوری نمود تا گرفتار عواقب سخت آنها نشویم و با دست خود خیر و برکت را از زندگی نبریم. روش تحقیق: گردآوری مطالب به صورت کتابخانه ای و بررسی و جمع آوری مطالب از کتب معتبر تفسیری و روایی بوده است. کلید واژه ها عبارتند از: قرآن، روایات، خیر، برکت، بِر، حسنه.

‫پايان نامه شامل يك مقدمه وفصلِ كليات وسه فصل اساسى همراه خاتمه كه در آن نتايج بحث وپيشنهادات ودو ضميمه وجود دارد. سپس فهرستى از منابع بحث تنظيم شده است. در مقدمه به دليل ونحوه انتخاب موضوع اشاره شده است. اما فصل كليات شامل موارد زير است: تبيين عام موضوع فتنه در قرآن، اهميت موضوع، هدف تحقيق، اصطلاحات مربوط به موضوع، سابقه تحقيق، روش تحقيق (گردآورى وتحليلى)، مسلّمات تحقيق وفرضيات آن، محدوديتهاى تحقيق از لحاظ زمان ومكان ومنابع وتوانايى تحقيقاتى. در فصل اوّل به تعريف سنن الهى وفتنه واقسام آنها پرداختيم. در بخش اوّل همين فصل به معناى لغوى واصطلاحى واقسام سنن پرداخته شد. ودر بخش دوم معناى لغوى واصطلاحى واقسام فتنه معرفى شد. مصداقهاى فتنه عنوان فصل دوم اين پايان نامه است كه شامل هفت بخش بشرح زير است: بخش اوّل: فتنه؛ مصيبتها. بخش دوم: فتنه در عقايد. بخش سوم: فتنه اموال وفرزندان. بخش چهارم: فتنه فرهنگى. بخش پنجم: فتنه زنان. بخش ششم: فتنه تمدن. بخش هفتم: فتنه اصحاب كتاب. فصل سوم، آثار فتنه در قرآن كريم واين فصل شامل سه بخش است: بخش اوّل: اثر اصلىِ فتنه. بخش دوم: اثر تبعىِ فتنه. بخش سوم: نتايج فردى واجتماعى فتنه. ودر خاتمه نتايج بحث وپيشنهادات همراه دو ضميمه يكى به عنوان: فتنه مسيح دجّال وديگرى به عنوان: فهرست آيات فتنه ومعانى آن قرار دارد. ودر پايان منابع برشمرده شد. كليد واژه‏ها: سنن، فتنه، امتحان، اختبار، ابتلاء، املاء، امهال، استدراج، مصداق، مصائب، عقايد، اموال واولاد، ثقافه، نساء، حضاره، اهل كتاب، آثار، نتايج.

---

‫در اين تحقيق، موضوع سجده، مراتب و مفهوم آن از منظري قرآني و فقهي بحث و بررسي گرديده و پس از تبيين ابعاد مختلف سجده در آيات و روايات، طي چهار فصل به انواع سجده، آثار آن، حقيقت و جايگاه سجده و ابعاد عبادي و عرفاني آن پرداخته شده است. در فصل اول، پس از بررسي مفهوم واژگان و مفاهيم مرتبط با سجده، مانند حمد، رکوع و تسبيح؛ معناي لغوي، اصطلاحي، عرفاني و فقهي سجده پژوهش شده است. مراتب سجده نزد عرفا، تفاوت سجده با تسبيح و حمد، انواع رکوع و سجده، فرق تحميد و تسبيح در رکوع و سجود و رابطه سجده و رکوع و ذکرهاي سجده از ديگر مباحث مطرح شده در فصل اول تحقيق است. فصل دوم، به حقيقت و جايگاه سجده و فلسفه و اهميت آن از منظر آيات و روايات و نيز به سجده پيامبران و اولياي الهي، رابطه دين و سجده و ضرورت و جايگاه سجده در عقايد و احکام ديني و پيشينه آن در اديان مختلف اختصاص دارد. در فصل سوم، اقسام سجده، مانند سجده تکويني، سجده تشريعي، سجده ملايک، سجده انسان‌ها و ساير موجودات، سجده سهو، سجده آيات سجده‌دار شرح و بررسي شده است. عناوين فصل چهارم اين تحقيق عبارتند از: اسرار و فلسفه سجده و آثار دنيوي و اخروي آن، اسرار سجده در نماز و تأثير آن در کسب پرهيزکاري و آرامش روحي، از بين رفتن گناهان، موانع سجده، نجات از جهنم، داخل شدن در بهشت ذلت شيطان و رستگاري. بيان رواياتي در اين زمينه و نيز سجده و تسبيح تمامي موجودات و ابعاد عظمت سجده از لحاظ تکويني حُسن ختام چهارمين فصل پژوهش است.

از آنجا که پیشرفت‌های مردمی و جمعی بشر در سایه اجتماعات، حاصل می‌شود لذا مکاتب فکری انسانی و نیز شرایع آسمانی خصوصا اسلام بر این مهم پای فشرده‌‌اند. در گام اول، هر انسانی باید جامعه‌پذیر باشد یعنی بتواند خود را با جامعه وفق داده و قوانین و ملزومات جامعه خود را بپذیرد. لذا این پژوهش با هدف بررسی عوامل و موانع جامعه‌پذیری و نیز راه‌کارهای مقابله با موانعِ این امر مهم با تکیه بر قرآن و جامعه‌شناسی سامان گرفته است.در اهمیت و کارکرد جامعه‌پذیری باید گفت که در سایه این فرآیند، شخصیت افراد شکل گرفته و کمال می‌یابد، و هدف اسلام نیز رساندن آنان به کمال است. علاوه بر آن، فرد با شیوه‌های پذیرفته شده زندگی اجتماعی آشنایی پیدا می‌کند و می‌آموزد که نیازهای خویش را به شیوه‌های قابل قبول جامعه برآورد، و مهارت‌هایی را که برای زندگی در جامعه ضروری است، کسب می‌کند، و با دیگران نیز به‌گونه موثری ارتباط برقرار می‌کند.این فرآیند مهم توسط نهادها و عواملی مانند: خانواده، آموزش و پرورش، همسالان، محیط، فرهنگ، دین و رسانه‌های جمعی به وقوع می‌پیوندد، که البته هرکدام از آن‌ها آسیب‌هایی نیز دارد. علاوه بر این نهادها، عواملی چون: ایمان و عمل شایسته، مهربانی، تواضع، تعاون، صداقت، وفای به عهد، گذشت، سخاوت و مشورت در تحقق این امر موثر هستند. پس از این‌که امر جامعه‌پذیری محقق شد، می‌توان در جامعه آثاری چون: محبت، آرامش، اتحاد، عدالت، مدارا، احترام،استفاده از تجربیات دیگرانو پیشرفت را مشاهده نمود. اما مسیر رسیدن به این پیشرفت همیشه هموار نبوده، بلکه با موانع مختلفی پوشیده شده است، موانعی که در دو بخش فردی_اخلاقی و فرهنگی_ اجتماعی قابل مشاهده است. عواملی مانند: کم‌رویی، پرخاشگری، خودبینی، سخن‌چینی، سوءظن، تکبر، حسد، کینه و نفاق جزء موانع فردی، اخلاقی است و عواملی چون: اختلاف و تفرقه، تجاوزگری و فرهنگ منحط جزء موانع فرهنگی، ‌اجتماعی می‌باشد. از طرف دیگر، عواملی چون: اصلاح میان مردم، نظارت اجتماعی امر به معروف و نهی از منکر، پرورش آگاهی و بصیرت اخلاقی، تکریم شخصیت، ایجاد روحیه‌ی قانون‌پذیری و درمان هر کدام از موانع اخلاقی، خنثی‌کننده و راه-کار این موانع می‌باشند.