جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

بررسی عادات و افعال غیر انسانی و پست ناشی از جهل و خرافه پرستی است. نویسنده، پس از ارائه کلیات پژوهش، به مفهوم شناسی تعصبات جاهلی پرداخته و از عینیت و تحقق تعصبات جاهلی در بین کفار و مشرکان عرب سخن گفته و ویژگی های آن را در روحیات زشت، نسبت دادن های ناروا، و رفتارهای ناشایست معرفی کرده و سپس زمینه های پیدایش تعصبات جاهلی را عدم تعقل و جهل و نادانی، تقلید کورکورانه، و لجاجت و بهانه جویی دانسته است. وی در پایان، عواقب و پیامدهای دنیایی تعصبات جاهلی را رعب و اضطراب، جنگ های داخلی و قبیله ای، و بلاهای کوبنده بر شمرده و عواقب اخروی تعصبات جاهلی را اعمال بی فایده، عذاب های جهنم، و لعنت فراگیر معرفی کرده است.

این پروژ ی تحقیقاتی در صدد بررسی تناسب آیات و سوره حزب چهارم جزء سی می باشد. پژوهش حاضر برای رسیدن به هدف کلی خود ، اهداف ویژه ای شامل بررسی معنا و مفهوم تناسب ، بررسی توقیفی یا اجتهادی بودن ترتیب آیات ، بررسیتوقیفی یا اجتهادی بودن ترتیب سور و بررسی نظرات چندین مفسر دربارة تناسب آیات و سور را به عنوان اهداف جزئی خود انتخاب و دنبال نموده است . در فصل اول این تحقیق پس از ذکر مقدمه ، بیان مسئله ، اهمیت و ضرورت تحقیق به بیان اهداف و پرسشهای تحقیق پرداخته شده و سپس کلمات (( آیه و سوره )) که بیشترین کاربرد را در تحقیق داشته اند هم از نظر لغوی و هم اصطلاحی بررسی شده اند . درفصل دوم این تحقیق که مرور مطالعاتی نام دارد محقق کتبی را که در رابطه با موضوع بوده و بیشترین استفاده را از آنها برده مورد نظر و بررسی قرار داده است در فصل سوم یعنی روش تحقیق با توجه به ماهیت اهداف تحقیق و امکانات موجود روش توصیفی – تحلیلی برای موضوع انتخاب شده است . فصل چهارم که مهم ترین فصل این تحقیق را در بر می گیرد شامل چهار بخش می باشد که پس از گردآوری اطلاعات و تجزیه و تحلیل مطالب نتایج ذیل حاصل گردید : در بخش اول به کلیاتی در مبحث تناسب آیات و سور پرداخته شده از جمله تعریف لغوی تناسب ، تعریف اصطلاحی ، فایده ی این علم ، توقیفی یا اجتهادی بودن ترتیب آیات و سور و نظرات مفسرین در این زمینه . در بخش دوم انواع تناسب میان آیات بیان شده یعنی در یک تقسیم بندی کلی و جامع بخش ذکر شده ، در بخش سوم انواع تناسب میان سوره ها ذکر شده و هر کجا که در اهمیت آن علو شده با استناد به تفاسیر معتبر مورد نقد و بررسی قرار گرفته ، در بخش چهارم به ذکر وجود انواع تناسب میان آیات و سوره های حزب چهارم جزء سی از دیدگاه مفسران بزرگی چون فخر رازی ، علامه طباطبایی ، شیخ آلوسی ، مرحوم طبرسی و ... پرداخته و تا حد امکان مورد نقد و بررسی قرار گرفته است . در فصل پنجم که آخرین فصل این تحقیق است به محدودیت های موجود در این زمینه پرداخته شده از جمله نبودن منبع کافی و مستقل در رابطه با موضوع پژوهش ، تکراری بودن مطالب و در آخر پیشنهاد شده که این موضوع در سطح وسیعتری مثلاً در یک جزء یا کل قرآن مورد بررسی قرار گیرد . کلید واژه ها : تناسب آیات ، تناسب سوره ها ، نظم آیات قرآن ، تناسب آیات در جزء سی ام حزب 4

این پایان نامه شامل شش فصل می باشد. در فصل اول، به بحث درباره ی این موضوعات پرداخته شده است: لفظ تمثیل و مفهوم آن در قرآن کریم، انواع تمثیلات، ویژگی تمثیل، اقسام کلی تمثیل، تمثیل در ایران، گردآورندگان امثال قرآنی، تمثیل در نزد اعراب و اقوام دیگر، تمثیل از دیدگاه علما، تمثیلات نبوی و تمثیلات برگرفته از قرآن و مطلبی در زمینه ی شعر تمثیلی. در فصل دوم، از تمثیلات صریحه با شرح نمونه هایی از قرآن بحث شده است. در فصل سوم، تمثیلات مکتوم و در فصل چهارم، تمثیلات رایج بررسی شده است و در فصل پنجم، رموز قرآنی و در فصل ششم، قوانین مأخوذ از تمثیلات قرآنی مورد تحقیق قرار گرفته است.

موضوع این تحقیق کنترل نسل است و مباحث آن عبارتند از: نهضت کنترل نسل در غرب شامل هدف آن،دلائل موفقیت، نتایج حاصل، اقدامات لازم،کشورهای دارای این خط مشی. کنترل نسل در اسلام حاوی حکم آن، آثار سوء، بررسی دلائل معتقدان، شواهد موجود درمدارک اسلامی در مورد تشویق به تکثیر نسل و جز آنها.

حجیت قرآن ذاتی و بیانگر حجیت سنت معصوم علیه السلام است. سنت به معنای قول، فعل و تقریر معصوم، تکیه گاهی است که همواره در فهم دین به آن استناد شده است و در ردیف قرآن از آن یاد کرده اند و به دلایل عقلی حجیت آن ذاتی است. گرچه ظاهر قرآن حجت است اما تمسک به آن، به فحص از دلیل متصل و منفصل یعنی قرآن و سنت نیازمند است. براساس نظریه برگزیده «اصالت توأمان قرآن و سنت» رابطه و پیوند میان این دو منبع معرفت شناسی رابطه ای دوسویه است. برای تبییین آموزه های دینی یکی به کلیات می پردازد و دیگری وارد جزئیات و تفاصیل می شود، گاهی قرآن به کمک سنت می آید و گاهی سننت به کمک قرآن. نتایج نشان می دهد که برای شناخت دین وجود هر دو منبع در کنار هم ضروری و هریک بدون حضور دیگری نمی تواند تبیین کننده معارف دینی باشد. در این پژوهش درباره دیدگاههای متداول درباره کتاب و سنت، مبانی و دلایل حجیت کتاب و سنت، کارکرد و کاربرد قرآن در فهم دین، نقش قرآن در کاربرد سنت در فهم دین

این تحقیق در سه بخش با این عنوان ها به نگارش درآمده است: بخش اول، کلیات: معانی لغوی و اصطلاحی فرهنگ، معانی لغوی و اصطلاحی تهاجم فرهنگی، ابعاد فرهنگ جاهلیت؛ بخش دوم، تهاجم فرهنگی در بیان قرآن: خطوط اساسی فرهنگ الهی اسلامی، بررسی تهاجم فرهنگی در سوره ی انفال (محتوای سوره، موضوع خمس، همه ی امور به دست مسبب الاسباب است، ملاک های رها شدن و رهانیدن)، بررسی تهاجم فرهنگی در سوره ی توبه (اولین گروه از عناصر شیطانی، متخاصمین از اهل کتاب، علل برداشت مشرکان)، بررسی کاربردی تهاجم فرهنگی در سوره های انعام و اعراف؛ بخش سوم، نگرش احادیث و روایات اسلامی به تهاجم فرهنگی: نقش تعیین کننده ی فرهنگ و اهمیت استقلال فرهنگی، گونه های مختلف تهاجم فرهنگی، راه های مقابله و مبارزه با تهاجم فرهنگی.

بررسی دو عنصر ایمان و عمل و تأثیر و تأثر آن دو بر یکدیگر با استناد به آیات و روایات است. پژوهش حاضر در نه فصل تنظیم شده است. نویسنده بعد از این کلیات، در فصل دوم به بررسی ایمان در کلام اسلامی از دیدگاه فرق پنج گانه پرداخته و معتقد است فرقه هایی همچون خوارج عمل را داخل در ایمان دانسته و به صرف قول اکتفا نکرده اند، اما مرجئه به تبیین ایمان بر اساس معرفت پرداخته اند. «ساختار ایمان» که فصل مستقلی را به خود اختصاص داده در قرآن با علم و اختیاری بودن ایمان برابر دانسته شده و در روایات نیز عمل همراه با اعتراف به ولایت ائمه اثنی عشر مورد تأکید قرار گرفته است. در ادامه فصلی با عنوان «تأثیر و تأثر ایمان و عمل در یکدیگر» رابطه آن را بررسی می کند. ایمان شرط قبولی عمل است که بدون ایمان، عمل در معرض آلودگی و ناپایداری خواهد بود و از سوی دیگر فاسد شدن عمل، باعث تزلزل ایمان و گاهی تباهی آن خواهد شد. «آثار ایمان» در دو محور دنیوی و اخروی مطرح شده که آثار دنیوی مانند آرامش واقعی، محبوبیت، روشن بینی و... و آثار اخروی مانند آمرزش، نعمت های بهشتی و... مورد بررسی قرار گرفته است. جهل، غفلت، استکبار، تقلید کورکورانه، غرور عملی و ... در بحث «موانع و آفات ایمان» تبیین شده و راه های زدودن آن ها توبه، زهد، ریاضت، مراقبه، محاسبه و تقوای الهی پیشنهاد شده است.

تعقّل وتفکّر از جنبه های گوناگون قابل تأمّل وبررسی می باشد؛ امّا آن چه دراین تحقیق مورد توجّه قرار گرفته است ، تعقّل و تفکّر از دیدگاه قرآن و سنّت است که سعی شده اکثر آیاتی که در قرآن با واژه ی تعقّل وتفکّر آمده است، ذکر شود ، ولی از آن جایی که احادیث وروایات در این زمینه فراوان است؛ به پاره ای از آن ها با توجّه به عنوان بخش ها پرداخته ایم. این نوشته ؛ از کلیات و شش بخش تشکیل یافته است؛ که در قسمت کلیات، مقدمه، تعریف و تبیین موضوع، ضرورت واهمیت موضوع، فوائد و اهداف تحقیق، پیشینه موضوع، سؤالات اصلی و فرعی، فرضیه، روش تحقیق، ساختار تحقیق و محدوده، کلیدواژه ها ومحدودیت ها و مشکلات تحقیق ذکر شده است. بخش اول ؛ مبانی عقل و فکر می باشد که شامل دو فصل است، که در فصل اول؛ به تعریف واژه های عقل ، فکر، اندیشه و تدبّر پرداخته شده و در فصل دوّم؛ به مفهوم شناسی تعقّل و تفکّر در برخی علوم ( اخلاق ، روانشنا سی ، فلسفه ، منطق ،علوم اجتماعی و سیاسی) اشاره شده است. بخش دوم؛ برخی از انواع عقل و تفکّر بیان شده، فصل اول شامل؛ عقل الهی و شیطانی، هیولایی و بالفعل و عقل بالملکه و مستفاد، نظری و عملی، بالطبع و تجربه می باشد. در فصل دوم؛ انواع تفکّر ( تفکّر دینی ، تفکّر از لحاظ روان شناسی، تفکّر منطقی و فلسفی) بیان گردیده است. بخش سوم؛ به موضوعات و منابع تعقلّ و تفکّر می پردازد. در فصل اول مراحل چگونگی رسیدن به موضوعات و در فصل دوم منابع تعقّل و تفکّر در اسلام ( قرآن وسنّت) آورده شده که در قسمت آیات، زیرمجموعه هایی از قبیل؛ آفریده های آسمانی،آفریده های زمینی،دنیا وسرای آخرت، احکام الهی،تاریخ و ... و در قسمت سنّت، عناوینی چون؛ دعوت تعقّل و تفکّر از کلام ائمه « علیهم السلام»، کلام ائمه«علیهم السلام» باعث تفکّر و برخی موضوعات تعقّل و تفکّر از کلام ائمه « علیهم السلام» مورد بحث قرار می گیرد. بخش چهارم؛ عوامل و زمینه های عقل و فکر، که شامل دو فصل می باشد. در فصل اول؛ به عوامل رشد عقل و فکر، و در فصل دوم؛ به زمینه ها و شرایط عقل و فکر اشاره شده است. بخش پنجم؛ امتیازات و فوائد عقل و فکر که این بخش به صفات اولی الاالباب، امتیازات عقل و فکر در سنّت و آثار و پیامد های تعقّل و تفکّر می پردازد. و بخش ششم؛ در طی دو فصل به آسیب شناسی عقل و فکر در قرآن و سنت پرداخته شده و مورادی که عدم بکارگیری عقل و فکر باعث آسیب آن می شود، به طور اجمال بیان گردیده است. در پی دست یافتن به مطالب این موضوع ، تلاش بر آن شد که تا حد امکان مطالب، متقن و صحیح باشد و اکثر آیات که واژه ی عقل و فکر دارند، ذکر شده و برای بررسی اطلاعات ابتدایی، اکثر تفاسیر را مطالعه نمودیم از جمله ؛ مجمع البیان فی تفسیرالقرآن، جوامع الجوامع ، المیزان فی تفسیرالقرآن ، فی ضلال القرآن ، تفسیر نمونه و نور است، که در استفاده ی در مطالب پایان نامه ، مناسب ترین متن را برگزیدیم و در بررسی آیات ، کلماتی چون ؛ ظن ، حسان، نفس، روح، نظر و ... ، علی رغم این که مطالب آن جمع آوری شد ، ولی به دلیل گستردگی مطالب ، از ذکر آن ها خودداری کردیم. احادیث و روایات را هم از اصول کافی، تحف العقول عن آل رسول الله « صلی الله علیه وآله وسلّم»، نهج البلاغه، بحار الأنوار الجامعة لدرر اخبار الائمة الاطهار، غررالحکم و دررالکلم، نهج الفصاحه، میزان الحکمه ، الحیاة و... استفاده نموده ، و علاوه بر منابع تفسیری و روایی، از منابع تحقیقی همچون، « اندیشه آیینه زلال» نوشته ی مهدی نیلی پور که این کتاب برخی آیات و روایات تعقّل و تفکّر را بررسی نموده، و کتاب « پیروزی فکر» اثر اوریزن ، اسوت ماردن، که تفکّر را از دید روانشناسی بیان کرده است. البته در اکثر منابع، سخنی از تعقل به میان نیامده، ولی آنچه پیش رو دارید، تا حدامکان سعی شده هم واژه ی عقل و هم واژه ی فکر مورد بررسی قرار گیرد. لذا در این نوشته به شیوه های مختلف سعی در تبیین و تفهیم بهتر و بیشتر موضوع شده است، و در نهایت به مطالب زیر دست یافتیم؛ 1- افزایش اطلاعات مردم نسبت به تعقّل و تفکّر . 2- مأنوس شدن هر چه بیشتر مردم به فضایل اخلاقی از جمله؛تعقّل و تفکّر. 3-ذکر اهمیّت این موضوع با توجه به آیات و روایاتی که ذکر شده است. 4-چشاندن شیرینی آثار و نتایج مثبت تعقّل و تفکّر با بکار گیری آن در زندگی . 5- اثبات این نکته که اکثر معضلات فردی و اجتماعی به خاطر عدم تعقّل و تفکّر می باشد. واژگان کلیدی: قرآن، سنّت، حدیث، عقل، فکر.

این تحقیق به بررسی زندگی و دیدگاه های کلبی در زمینه علوم قرآنی و روش تفسیری او و احیای تفسیر وی اختصاص دارد و مطالب اصلی آن به این شرح است: نخست زندگی نامه کلبی و آثار و استادان و راویان او گزارش شده، سپس دیدگاه های او در زمینه علوم قرآن نظیر اولین و آخرین آیات نازله، حروف مقطعه، ترتیب نزول سوره ها، شأن نزول آیات، مکی و مدنی، نسخ و قرائات آمده است و در ادامه روش تفسیری کلبی و انواع نکات تفسیری ملحوظ در روایات تفسیری او بیان شده است و در پایان روایات تفسیری کلبی از تفاسیر روایی سنی و شیعه استخراج و به ترتیب سوره ها نقل شده است