جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

در نگاهی تجویزی، اعجاز قرآن به‏مثابه مبنایِ تفسیر، بدین معناست که باور به اعجاز قرآن در فرایند و سمت‏وسوی تفسیر، اثری تعیین‏کننده دارد و چنین باوری، لازمه هر تفسیر معتبری است. این مدعا در میان قرآن‏پژوهان موافقان و مخالفانی دارد. نوشتار حاضر بر این باور مبتنی است که این مدعا از دو حیث دارای ابهام و اشکال اساسی است: «اعجاز قرآن» در مقام تحلیل، چیزی نیست جز نظریه‏های اعجازکه با هم یکسان نیستند. مبانی تفسیر نیز نمی‏تواند برگرفته از تفسیر یا به تعبیر دیگر، ماهیتِ تفسیری داشته باشد. مقاله حاضر با در میان آوردن دو نکته فوق، «نظریه‏های اعجاز» را به تیغ ملاک‏های بازنگری‏شده مبانی تفسیر می‏سپارد و نشان می‏دهد که پاره‏ای از این نظریه‏ها نسبتی با مقوله تفسیر پیدا نمی‏کنند و پاره‏ای دیگر، خود مسبوق و مبتنی بر تفسیر هستند. از دیگر سو، تفسیر گونه‏های مختلفی دارد و برخی از نظریه‏های اعجاز مبنای برخی از گونه‏های تفسیری خواهد بود.

هدف از این تحقیق بررسی اکتساب زبان از دیدگاه قرآن کریم و روان­شناسی می­ باشد. در بررسی اکتساب زبان از دیدگاه قرآن کریم، از روش تحلیلی استفاده گردید. نتایج تحقیق نشان داد که دیدگاه قرآن کریم همسو با رویکردهای تعامل­ گرایی - به­ ویژه رویکرد پدیدارگرایی - اکتساب زبان را با توجه به سه بعد ذاتی، شناختی و یادگیری تبیین می ­نماید. اکتساب زبان (تکلم) در دیدگاه قرآن کریم به سه قسمت «تکلم بنیادی»، «قول» و «لسان» تقسیم می­شود. قرآن کریم اکتساب «تکلم بنیادی» را ذاتی، «قول» را شناختی و «لسان» را اکتسابی می­داند؛ تقسیم ­بندی­ ای که در هیچ رویکرد دیگری شبیه به آن مشاهده نشده است و می­ توان آن را از اعجازهای علمی قرآن کریم دانست. تحقیقات تحلیلی بیشتر بر روی تکلم بنیادی، قول و لسان و فهم ساز و کار های رشدی آن می­ تواند مبحث اکتساب زبان را در روان­شناسی به اجماع برساند.

چکیده ندارد.

در این رساله، برای اثبات ولایت امام علی به سه مجموعه از دلیل‌های متقن و محکمی اشاره می‌شود که از منابع و کتب معتبر عالمان و بزرگان شیعه و سنی استفاده شده: 1-نمونه چند از رویدادهای که در زندگی حضرت علی در این زمینه نقل شده است، پیامبر به اذن خدا در هر موقعیت و مناسبت و فرصتی او را به مردم شناساند تا مقدمات خلافت و جانشینی پس از خود را برای او آماده سازد به طوری که خود مردم ارزش علی را به نحوی درک کنند، که او را استمرار راه پیامبر بدانند. 2-چند نمونه از محکم‌ترین آیات مربوط به ولایت علی که مفسران و عالمان بزرگ شیعه و سنی در منابع معتبر خود آورده‌اند.3-احادیث متواتری که در صحیح‌ترین کتاب‌ها و متن‌های حدیثی و تاریخی شیعه و سنی درباره ولایت علی نقل شده است. هر انسان منصف اگر با سعه صدر و بدون تعصب‌های مذهبی، این مجموعه کوچک را مطالعه کند، قطعا از آفتاب زیبایی ولایت علی در زندگی خود بهره‌مند می‌شود.

از ویژگی‌های ایمان به خداوند متعال، کار خود را به او سپردن، در طول زندگی به آن ذات اقدس، اعتماد کردن و در همه حال (چه در حال سختی و چه حال آسایش) از وی کمک خواستن است. و نیز باور داشتن بهاین حقیفت که حضرت حق، کارگزار جهان هستی بوده، بر هرچه اراده کند، قادر است و بخشش، منع، روزی دادن، محروم ساختن، پیروزی، شکست، پیشرفت، و عدم پیشرفت نشانه جایگزینی ایمان در قلب مومن می‌باشد. «توکل کردن بر خدای متعال ره‌توشه مومنان در طول زندگانی است که در هنگام مصائب به آنان، آرامش خاطر می بخشد و از گرفتاری در معرکه زندگی نگه می دارد. و دل های ایشان را از عزت، آرامش و پایداری در برابر سختی‌ها و مشکلات و نیز غلبه بر آن‌ها سرشار می‌سازد.» «توکل، درجه ای از درجات دین و مقامی از مقامات مردم با یقین است، بالاتر از این، توکل از عالی ترین درجات مقربان است و هرگاه بخواهیم، توکل را از راه علم ثابت کنیم، از جمله مسائلی مشکل است که به زودی دست حل علمی به آن نمی رسد و از نظر عملی، کاری است،بس دشوار و پرمشقت. علت مشکل بودن آن از نظر علم آن است که هرگاه بخواهیم، اسباب را در آن مدخلیت دهیم و به آن ها اعتماد کنیم، مسلما راه شرکی برای خود ایجاد می‌نماییم که با توحید سازگار نیست و شرع از چنین عملی کاملا جلوگیری کرده و توجه به اسباب چنان است که در بحر بی‌کران جهل فرو رفته باشیم.» در قرآن عزیز و سیره ائمه اطهار(علیهم السلام) آیات و روایاتی فراوان هستند که توکل کنندگان را تمجید و ستایش می کند و مومنان را بر کسب صفت توکل و یقین، تشویق و ترغیب می نماید. خدای سبحان، در قرآن، همه را به توکل فراخوانده، آن را شرط ایمان به شمار آورده و فرموده است: و عَلَی اللهِ فتوکّلوُا إن کُنتم مومنین ؛ و اگر ایمان دارید، فقط بر خدا تکیه کنید! از منظر قرآن متوکلان، محبوب خدایند: انََّ الله یحبُّ المتوکّلینَ ؛ به راستی خدا متوکلان را دوست می‌دارد. بنابراین، جا دارد که انسان در ایمانش با توکلش بر خداوند قادر و مهربان، ثابت قدم باشد و محبوب بودن در نزد خدا را به دست بیاورید. آشنایی با مفهوم و معنای قرآنی و سنتی توکل، ضرورتی اجتناب ناپذیر است؛ زیرا این مفهوم بلند آسمانی دستخوش تحریف و برداشت های نادرست گردیده است. برخی کج اندیشان، توکل را با بهره گیری از اسباب و ابزار طبیعی، ناسازگاردانسته و با کاهلی و تنبلی یکی انگاشته‌اند. به راستی ماهیت و حقیقت توکل چیست؟ جایگاه توکل در نظام اعتقادی اسلام کجا است؟ نیاز انسان به توکل برای چیست؟ توکل از دیدگاه قرآن چیست؟ چرا انسان باید بر خدا توکل کند؟ نقش توکل در زندگی فرد و جامعه چیست؟ میان صبر، تفویض، تسلیم، رضا و توکل چه رابطه‌ای برقرار است؟ اسباب توکل کدام‌اند؟ توکل دارای چند درجه است؟ توکل، چه آثار، نتایج و پیامدهایی دارد؟ نظر اسلام درباره توکل و تواکل چیست؟ آیا استفاده از وسایل و توسل جستن به اسباب مشروع با توکل منافاتی دارد؟ آیا معنای توکل کردن به خداوند، دست کشیدن از سعی و کوشش است؟ آیا انسان می‌تواند با توکل کردن بر خداوند، اعتماد به نفس هم داشته باشد؟ اعتماد به غیر خدا چه پیامدهایی به دنبال دارد؟ این‌ها مهم‌ترین پرسش‌هایی‌اند که در این پایان‌نامه بدان پاسخ داده‌ایم.

بررسی نگاه قرآن و روایات به موضوع بیعت، مسأله اصلی پژوهش حاضر را تشکیل می‌دهد که با روش کتابخانه‌ای انجام شده است. بیعت عبارت است از پیمانی که با حاکم منعقد می‌شود تا در موضوعی خاص، و یا به‌طور عام از او اطاعت شود. بر خلاف برخی از نظریه‌های موجود که میان رسالت و حکومت پیامبر قائل به تفکیک هستند، بیعت به معنای انتخاب حاکم و تفویض ولایت یا اعطای وکالت نیست. آیات قرآن کریم و روایات نیز حق ولایت و سرپرستی پیامبر را مشروط به بیعت نکرده است. مثلا در قرآن کریم، به بیعت رضوان و بیعت در فتح مکه اشاره شده است که هر دو مورد ناظر به فرمان‌برداری از رسول خدا می‌باشد. در بیعت‌های مورد اشاره روایات نیز که در زمان رسول اکرم (ص) واقع شده، مانند بیعت حضرت خدیجه( و حضرت علی(، بیعت عشیره، عقبه اول، عقبه دوم، بیعت قبل از جنگ بدر، بیعت رضوان و بیعت غدیر خم، فقط تعهدی از قبیل التزام به اسلام، نصرت پیامبر و اطاعت از دستورات او و ذریه‌اش وجود داشته است. البته بیعت با حاکمی که از سوی خدا معین شده است واجب و لازم الوفا می‌باشد. پس از رحلت پیامبر اسلام(، بیعت با ابوبکر در سقیفه، موجب بروز اختلاف در جامعه اسلامی گردید. اساس چنین بیعتی مبتنی بر آن بود که پیامبر کسی را برای جانشینی خود انتخاب نکرده و امر خلافت را به امت وانهاده است. بدین ترتیب این اعتقاد شکل گرفت که تعیین خلیفه از اختیارات مردم بوده و بیعت تنها راه تحقق خلافت است. اما شیعه معتقد است که خلافت رسول خدا منوط به امر الهی و نص و وصایت است. در زمان غیبت امام معصوم نیز ولایت و حاکمیت از آنِ فقیهی است که عدالت، اعلمیت، تدبیر و کاردانی در او جمع شده باشد. و بیعت با او زمینه‌ساز اِعمال ولایت خواهد بود.

محبت اهل بیت پیامبر خدا (صلی الله علیه و آله) یکی از ضروریات دین مبین اسلام می‌باشد. قرآن در آیه "قل لاأسئلکم علیه أجرا إلا الموده فی القربی" شوری/23) به مودت ذوی القربی پیامبر اکرم (صلی الله علیه و آله) تاکید کرده و آن را اجر رسالت پیامبر اسلام قرار داده است.در این رساله بر اساس مستندات قرآنی و روایی ثابت شده است که مصادیق "قربی" اهل بیت مطهر پیامبر اسلام می‌باشد.روایات منقول از پیامبر اکرم ضمن اینکه مصادیق "القربی" را معین نموده است، در موارد متعددی به جایگاه محبت اهل بیت نیز تصریح نموده است که در این رساله نمونه‌های از این روایات ذکر شده است. در روایات اسلامی محبت اهل بیت به عنوان اساس دین، معیار ایمان، نشانه رضایت پروردگار، بهترین عبادت و مهم‌ترین نعمت الهی معرفی شده است.ادعای محبت نسبت به هر محبوبی وقتی می‌تواند صادق باشد که محبت به تمام لوازم محبت ملتزم باشد محبت اهل بیت پیامبر هم لوازم و شرایط خاصی دارد که شناخت اهل بیت، الگو گرفتن از ایشان، عمل به اوامر و دستورات اهل بیت، سعی در بدست آوردن رضایت اهل بیت، دوستی با دوستان اهل بیت و دشمنی با دشمنان ایشان، همراهی کردن با آن‌ها در اندوه و شادی از مهم‌ترین لوازم و شرایط آن است.آنچه محبت اهل بیت را از بقیه محبت‌ها ممتاز می‌گرداند این است که اولا: محبت اهل بیت جدای از محبت خداوند بزرگ نمی‌باشد و محبت نداشتن به اهل بیت پیامبر خدا نشانگر نقص محبت فرد به خدای متعال است. ثانیا: محبت و اطاعت پیامبر گرامی اسلام یکی از ضروریات دین می‌باشد و هر مسلمانی باید محب و مطیع پیامبر اسلام باشد، و محبت اهل بیت و اطاعت از دستورات ایشان یکی از لوازم محبت پیامبر می‌باشد.در محبت اهل بیت آثار گرانبهایی مترتب است که از جمله آن‌ها است: استکمال دین، تقرب به خدا، بهره‌مند شدن از شفاعت اهل بیت، بخشوده شدن گناهان، برخورداری از امنیت در صحرای محشر، راهیابی به بهشت و جاویدان و محشور شدن با اولیایی الهی.

این تحقیق با عنوان امدادهای الهی و تببین آن در قرآن و روایات میباشد که در آن مددهای غیبی به مومنان مورد پژوهش و تحقیق قرار گرفته است. در این رساله پس از طرح کلیات، امداد در لغت مفهوم شناسی شده و معنی مورد نظر از دیدگاه قرآن و حدیث، مورد پژوهش قرار گرفته است. قرآن و روایات نیازمندی انسان، خصوصا مومنان به مددهای الهی را امر ضروری میداند و در آیات مختلف به آن پرداخته است از سوی قرآن و روایات،‌امداد به مومنان،‌به عنوان یکی از سنت های قطعی الهی و حق مسلم آنان اعلام شده است. سه نوع از مددهای اللهی در قرآن و روایات مورد ارزیابی قرار گرفته است از میان آنها امداد خاص الهی مفهوم و محتوی عنوان این رساله میباشد. به نظر این رساله مددهای غیبی در زندگی عمومی و خصوصی مومنان،‌ نتایج و آثار تربیتی و سازنده کثیری دارد که نمونه های آن ایجاد امیدواری، ارتقا، ایمان، نجات مومنان در لحظه های خطرناک و افزایش شکرگذاری است. قرآن و روایات نمونه هایی از امدادشدگان خاص الهی را که انبیا و اولیاو مومنان هستند ذکر نموده است.

رابطه بین اعمال دنیوی و اخروی یک مسأله اساسی در منابع اسلام تبیین شده است که در آیات و روایات قابل جستجو است و یقیناً بین این زندگی و زندگی ابدی رابطه ای وجود دارد لذا درباره آنها مذاهب و مکاتب مختلف تفسیر و ترسیم نموده اند که دنیا خانه نابود شدن و رنج بردن و از دگرگونی‌ها عبرت گرفتن است، فنا و نابودی دنیا جز لاینفک است و این واقعیت دارد که وجود دنیا بی جهت و عبث نیست بلکه دنیا محل عبرت است و انسان از طریق دنیا اعمال خود را به طرف آخرت می‌فرستد و اگر این نبود تشخیص و سنجش خوب و بد، سعادت و شقاوت مطیع و غیر مطیع ممکن نبود.برای دنیا ویژگی‌های متعددی بیان شده است که ما آن را بیان می‌نماییم:1. فناپذیری و زودگذر بودن دنیا: در مورد این ویژگی آیات و روایات بیشتر یافت می‌شود.2. دنیا مزرعه آخرت: و این مسلّم است هر آنچه که کشت می‌کنیم همان را درو می‌کنیم و دنیا در آموزه های دینی به مزرعه آخرت معرفی شده است.3. جایگاه امتحان الهی: در منابع معتبر اسلامی تبیین شده است که دنیا یک آزمایشگاه بزرگ الهی است و در آن همه افراد بشر بدون استثناء امتحان می‌شوند.4. دنیا سرای فریب و غرور: در منابع اسلامی تأکید شده است که مواظب و مراقب باشید که دنیا و لذّات و زیبایی وی شما را فریب ندهد.5. دنیا متاعی اندک: و این نیز مسلم است که سرمایه زندگی دنیا ناچیز است و متاعی که برای آخرت است با ارزش است.6. جایگاه عمل اختیاری: در آیات و روایات مذکور شده است که انسان آزاد خلق شده و در انجام افعال خود مختار می‌باشد.حیات حقیقی آن حیاتی نیست که چند روز بماند و سپس فنا گردد حیات حقیقی حیاتی است که بعد از اتمام زندگی دنیوی شروع می‌شود و در آن فنا نیست و انسان در عالم آخرت با کمال واقعی که از راه ایمان و عمل صالح کسب کرده، زندگی می‌کند و در آیات و روایات ویژگی‌های آخرت مفصلاً بیان شده است که آن را ذکر می‌کنیم:1. جاودانی بودن آخرت: اگر عمل انسان خوب باشد در بهشت جاودانگی زندگی خواهد کرد و اگر اعمال بد بوده در جهنم همیشه خواهد بود.2. آخرت محل پاداش: هر کاری که انسان انجام می‌دهد پاداش و کیفر آن در آخرت خواهد دید.3. تجسم اعمال: آنچه را که انسان در این جهان انجام داده و عمل کرده است در جهان دیگر به صورت متناسب با آن جهان ظاهر می‌گردد و این یکی از ویژگی‌های برجسته آخرت است.4. تجلی گاه شفاعت: تطبیق عنوان شفاعت بر ملل وجود که واسطه خداوند و سایر موجودات است شفاعت تکوینی است.قرار گرفتن پیامبران و اولیا، و امامان و علماء در مسند شفاعت تا مردم را از عواقب کارهایشان رها سازند. این شفاعت تشریعی است و بر این ویژگی اشکالات و شبهات مطرح شده که ما آنها را جواب دادیم.تجلی ویژگی‌های آخرت در اسامی قیامت است و یکی از راه‌هایی که می‌تواند روشن گر ابعاد قیامت باشد اسامی آن روز است که در قرآن کریم آمده و هریک از اسامی دارای یک مزیت و خصوصیت می باشد و در حقیقت اسامی قیامت تکان دهنده است.و بعد از آشنایی با ویژگی‌های دنیا و آخرت این سوال پیش می‌آید که آیا رابطه ای بین دنیا و آخرت است یا خیر. آیات و روایات رابطه ای را بیان کرده است و رابطه ای که همه فرق اسلامی قبول کرده اند و بعضی آیات و روایات رابطه قراردادی به ذهن می‌آید اما علماء اسلام رابطه بین دنیا و آخرت را طبق آیات و روایات رابطه تکوینی ذکر کرده اند و تمام اعمال، کردار و رفتار و اخلاقیات انسان در قیامت به صورت‌های مناسب خودش مجسم می‌شوند و صاحبش را مژده بهشت یا از عذاب شدید می‌ترسانند. و ما همه آنها را از دید آیات و روایات بیان کرده ایم.

محبّت از جایگاه مهم و ارزشمندی در قرآن و روایات و سیره‌ی معصومان برخوردار میباشد و به اعتبار محبوب دارای اقسام زیر است: 1- محبّت خدا و انبیاء و اولیای الهی 2- محبّت خویشتن و افراد و اشیاء مرتبط با آن 3- محبّت انسانها 4- محبّت حیوانات، گیاهان و جمادات.از اقسام محبّت آنچه مهم است مرزهای آن بررسی می‌شود محبّت به انسان‌ها می‌باشد.محبّت به انسانها دارای مرزهای مختلف می‌باشد که برخی اعتقادی و فکری، بعضی اخلاقی و رفتاری و تعدادی نیز اجتماعی و سیاسی می‌باشد.مرزهای اعتقادی و فکری دوستی عبارت است از عقل و فکر، ایمان و اعتقاد صحیح و علم و دانش، مرزهای اخلاقی و رفتاری را نیز در امور زیر می‌توان خلاصه کرد: 1- تقوی 2- اخلاص و صداقت عملی 3- راستگویی4- ایثار و فداکاری 5- رازداری 6- امانت داری 7- صبر و استقامت 8- شجاعت و نترسی 9- تعهد و وفاداری 10- تواضع و فروتنی11- کرامت و بزرگواری 12- حیا و عفّت13- بخشندگی و گشاده دستی و بالاخره مرزهای سیاسی و اجتماعی امور زیر می‌باشد: 1- شرافت خانوادگی و اجتماعی (حسب و نسب) 2- پیشگامی در کارهای نیک 3- پیوند و گرایش به حزب الله 4- نداشتن سوء سابقه5- عدم تجاهر به فسق 6- عدم اتراف 7- آگاهی و بصیرت اجتماعی 8- عدم وابستگی به گروه‌های سیاسی منحرف9- عدم عضویت در طبقه‌ی ملأ 10- عدم تمایل به کفّار.بدیهی است که همانطور که رعایت مرزهای فوق آثار مفید و سودمندی دارد عبور از آن مرزها نیز پیامدهای ناگوار و زیانباری به دنبال دارد که برخی اعتقادی و فکری، برخی روحی و روانی، بعضی اجتماعی و سیاسی و تعدادی نیز اخلاقی و رفتاری می‌باشد که در گزینه‌های زیر خلاصه می‌شود:1- انحراف در اعتقاد و فکر 2- ابتلاء به شکّ و ریب 3- تمایل به نفاق و دورویی 4- بی هویتی 5- ندامت و پشیمانی 6- غفلت 7- تأثیر پذیری منفی 8- جرئت بر تمرّد و نافرمانی خداوند 9- دلبستگی افراطی به مال دنیا 10- مقام پرستی 11- نژاد پرستی12- اختلاف خانوادگی13- انحراف فرزندان14- ضعف و شکست 15- لا اُبالیگری16- اختلاف و تفرقه 17- جرئت یابی و سوء استفاده‌ای دشمن 18- همکاری و هماهنگی با دشمن 19- بی عزّتی 20- خیانت به مسلمین و سرزمین‌های اسلامی 21- گرفتاری در دام شیطان و دوستان ناصالح