آثار مرتبط با شخصیت ها | کتابخانه مجازی الفبا

مفاهیم مسیح و مسیح شناسی در الهیات مسیحی و اسلامی دارای محوریتی هستند که چگونگی تفسیر آنها، بر دیگر ارکان الهیات نیز اثر می­گذارد. این تحقیق که با روش توصیفی-مقایسه­ای به انجام رسیده، می­کوشد تا نظرات اوریگنس اسکندرانی و فیض کاشانی را در این خصوص بیان نماید. از یافته­ها نمایان است که ایشان براساس زمینه­های فلسفی خویش، در پی تجهیز الهیات به عقلانیت بودند و برمبنای بسترهای عرفانی، به نظامی از مراتب تجلیات الوهی اعتقاد داشتند. اوریگنس اسکندرانی و فیض کاشانی هر دو مفسر کتب مقدس بودند و همانندی­ تفاسیر ایشان بیانگر آن است که فهم عرفانی شیعه از جایگاه عیسی مسیح که بر مبنای روایات معصومین علیهم السلام قرار دارد، با گونه­ای از «مسیح­شناسی» که در فضای فکریِ پیش از شوراها در تاریخ مسیحیت وجود داشته، همخوانی دارد.

(از مجموعۀ 2 جلدی)کتاب حاضر، حاوی یک دوره کامل اصول و معارف اعتقادی است که با ذکر شواهد نقلی و بیان عقلی مستند و توضیح داده‌شده است. کتاب دارای چهار بخش کلی است: شناخت خداوند، شناخت فرشتگان، شناخت کتاب‌های آسمانی و رسولان الهی و علم به آخرت. نگارنده در ذیل این چهار بخش، در چهل‌وهشت باب به مباحث گوناگونی نظیر اثبات وجود خداوند، توحید و صفات او، اصناف فرشتگان و شیاطین، معنای نبوت و ضرورت آن، کیفیت وحی و حقیقت قرآن، اخلاق پیامبران و مرگ و قبور و حشر پرداخته است.

کتاب حاضر دفتر دوم از مجموعه‌ای بیست و چهار جلدی، دربردارنده منتخبی از ترجمه کتاب «راه روشن» یا «المحجه‌البیضاء فی تهذیب‌الاحیاء»، اثر «ملا محسن فیض کاشانی» است. این کتاب سرشار از مواعظ، عبرت‌ها و شواهد مأخوذ از آثار و اخبار صحیح اسلامی است. دفتر پیش‌رو به موضوع عقاید اختصاص دارد. دین متعلق به همه انسان‌هاست و تنها برای گروهی مشخص نیست. اختلاف امر در این حوزه امری طبیعی و حتمی است، زیرا عقل و درک‌ها متفاوت است و زبان‌ها، گرایش‌ها و علوم دین و احکام آن نیز وسیع است.

اصول المعارف مشتمل است بر یک دوره از مباحث مهم فلسفه به روش حکمت متعالیه ملاصدرا و در واقع تلخیص کتاب عین الیقین خود مؤلف است.

یکی از مقوله‌های برجسته در دیوان فیض کاشانی، مفهوم درد و لذت است. فیض، دردهای متعالی و برین را مایة تبدیل و تصعید اوصاف جسمانی به اوصاف روحانی، باعث شکوفایی درونی و به کمال رسیدن انسان می داند. در نقطة مقابل، بی دردی و لذات مجازی را باعث به هم خوردن تعادل روحی و روانی، راهزن لذات باقی و در نهایت موجب تباهی و ضایع شدن عمر می داند. این مقاله به روش تحلیلی به واکاوی و تبیین مفهوم درد و لذت در دیوان فیض کاشانی می پردازد؛ و نیز سیری است در رمز گشایی‌های معرفتی این عارف دردمند، دربارة اهمّیت درد در سیر و سلوک، منشأ درد و لذت، انواع درد و لذت و ... با این نتیجه که انسان‌ها باید با روگردانی از دردهای نازل و فرودین و لذت‌های مجازی و دنیوی، درد و سوزی حقیقی در درون حاصل کنند تا به لذت حقیقی و پایدار که همانا لذت وصال و دیدار خداوند است نایل گردند.

تحقیق حاضر به روش توصیفی، تحلیلی با موضوع مکانیزم‌های دستیابی به علم‌الیقین با تاکید بر آراء فیض کاشانی می‌باشد. از آن‌جا که حاصل علم و عبادت ایمان است و حاصل ایمان، یقین است و اولین مرتبه یقین، علم‌الیقین می‌باشد، لذا در این راستا، پژوهش صورت گرفته با تاکید بر کتاب علم‌الیقین فیض، برآن است که مکانیزم‌های دستیابی به علم‌الیقین را که به دوقسمت مکانیزم‌های نظری و عملی تقسیم شده، شرح و بسط نماید و از آن جهت که پایه ایمان و یقین با شناخت آغاز می‌گردد. لذا در قسمت مکانیزم‌های نظری از طریق بسط مباحث شناخت‌شناسی، همچون شناخت خدا، شناخت پیامبران، شناخت فرشتگان الهی، و شناخت معاد خواننده را با اهمیت موضوع آشنا می‌نماید. چنانکه خواهیم دید در مبحث شناخت خدا، ابتدا به دو مقوله شناخت اسماء الهی و صفات الهی توجه شده و پس از بررسی برخی از اسماء و صفات الهی با تکیه بر آیات قرآن به جمع‌بندی مطالب پرداخته و سپس به اثبات چگونگی دستیابی به علم‌الیقین از طریق اسماء و صفات الهی می‌پردازیم. همچنین در مبحث شناخت پیامبران الهی، پس از بررسی ویژگیهای پیامبران، در راستای اثبات وحیانی بودن رسالت آنها، با تکیه بر آیات قرآن به موضوعاتی همچون معجزه و وحی پرداخته شده و الوهی بودن دعوت آنها به اثبات رسیده و از معجزه وحی به عنوان راهکارهایی برای اثبات یقین به پیامبران استفاده گردیده است. و نیز در ادامه در مبحث شناخت معاد، به بررسی ادله امکان معاد و همچنین ویژگی‌ها و کیفیت معاد پرداخته و سپس در ادامه به نحوه چگونگی دستیابی به یقین با تکیه بر آیات قرآن و ادله دیگر توجه گردیده است. در ادامه مباحث، با پرداختن به مبحث تهذیب نفس و عبودیت که از لوازم عملی دستیابی به علم‌الیقین می‌باشد، دیدگاه روشنی در زمینه چگونگی تهذیب و تزکیه نفس و عبودیت و بندگی به خواننده ارائه می نماید. لذا چنانکه خواهیم دید در مبحث تهذیب نفس پس از بررسی اهمیت و روش‌ها و فوائد و آثار تهذیب نفس به بررسی راهکارهای عملی تهذیب نفس از نظر ملامحسن فیض کاشانی پرداخته شده، در نهایت به آسیب‌شناسی آن می‌پردازیم. همچنین در مبحث عبودیت، انواع و اقسام عبودیت و عبادت بررسی، سپس به منازل و مقامات عبودیت از منظر فیض کاشانی پرداخته شده، و در نهایت موانع تحقق عبودیت از نظر فیض مورد بررسی قرار می‌گیرد. و در قسمت پایانی نتیجه‌گیری کلی از مباحث قبلی ارائه می‌گردد.

نورالدین عبدالرحمان جامی- عارف و شاعر معروف قرن نهم هجری- به واسطه نگارش آثار و شروح در تبیین مکتب ابن عربی، تأثیر چشم­گیری در گسترش و تداوم آن مکتب در ایران داشته است. وی با غور در آثار ابن عربی، به عنوان یکی از شارحان برتر این مکتب، جایگاه ویژه­ای دارد چنان­که تعلیقاتی بر فصوص الحکم تحت عنوان نقدالنصوص فی شرح نقش الفصوص و نیز شرحی بر فصوص الحکم نگاشته است. اما در مورد تأثیرگذاری تعالیم جامی بر دیگر متفکران ایرانی، این سؤال به ذهن می­آید که آیا بحث وحدت وجود - به عنوان مهم‌ترین آموزه فکری ابن عربی در عرفان نظری- آن­گونه که از شرح­های جامی بر می­آید در تقریرهای فیض کاشانی انعکاسی دارد یا خیر؟ از این رو، این پژوهش برآن است که به روش توصیفی- تطبیقی، احتمال این که تعالیم جامی در تفکر فیض کاشانی در باب وجودشناسی راه یافته است با تکیه بر نقد النصوص و کلمات المکنونه مورد بررسی و تحلیل قرار دهد که با مقایسه بین اندیشه­های جامی و فیض کاشانی، ردپای اندیشه­های جامی درباره وجودشناسی در تقریرهای فیض کاشانی دیده می­شود.