آثار مرتبط با شخصیت ها | کتابخانه مجازی الفبا

ترجمه ماشینی: سنت فلسفه در جهان فارسی زبان فوق العاده غنی، خلاق و متنوع است. این گلچین که در سه مجلد تقسیم شده است، قصد دارد چیزی از آن غنا و تنوع را منتقل کند. اصطلاح «فلسفه» به معنای وسیع آن شامل بحث های کلامی، تصوف فلسفی و هرمنوتیک فلسفی (تعویل) می شود. این گلچین که بیش از یک دوره بیش از دو هزار ساله را در بر می گیرد، و ترجمه هایی از دانشمندان معتبر را به نمایش می گذارد، منابع کتابشناختی کاملی را در سرتاسر ارائه می دهد. برای هر کسی که علاقه مند به کاوش در تمام جلوه های متنوع آنها، سنت های فلسفی جذاب ایران است، چنین اثر گسترده و جاه طلبی منبعی ضروری خواهد بود. جلد اول از دوره زرتشتی شروع می شود و به زمان بیرونی و اوما خیام می رسد و به مکتب مشایی مرتبط با ابن سینا (ابعلی سینا) توجه ویژه دارد. در دوران پیش از اسلام، فلسفه با دین آمیخته بود و در متون دینی فارسی مانند گاتها، دنکرد، و متون زرتشتی بونداهیسن است که بحث های فلسفی درباره موضوعاتی از متافیزیک تا کیهان شناسی و آخرت شناسی را می توان یافت. .

برخی از کسانی که آشنایی عمیقی با فلسفه اسلامی و غربی دارند، برآنند که در صورت وقوف به این دو فرهنگ و فلسفه و توانایی بیان روزآمد از فلسفة اسلامی، می‌توان با دغدغه‌هایی که در جوامع کنونی مطرح می‌شود، برخورد کرد و پاسخ داد. دکتر نصر در گفتگوی حاضر که با ایکنا انجام داده، از همین منظر به موضوع می‌نگرد:

رساله سه اصل ‏ نوشته محمد بن ابراهیم صدرالدین شیرازی، کتابی است در موضوع عرفان و اخلاق که به زبان فارسی و در دفاع از فلسفه نگاشته شده است. این کتاب توسط دکتر سید حسین نصر تصحیح شده است. رساله مذکور، پاسخی است به تمام کوته‎نظران و ظاهربینان‎ و عالم‎ نمایانی که به نام علم و دین با حکمت و عرفان خصومت می‎ورزند‎. کسانی‎ که‎ راه سعادت را فرومی‌گذارند و گمان می‌کنند که با ابزار شقاوت می‌توان‎ تحصیل‎ سعادت کرد. کسانی که در خانه ظالمان، قبله آنان است؛ و کسانی که از علم الهی‎ و علم‎ مکاشفات خبر ندارند و تنها هنر آنان، دانستن چیزهایی از علوم معاملات است. هدف‎ اصلی‎ این رساله، نقد اوضاع سیاسی و اجتماعی عصر صدرالمتألهین و بخصوص نقد وضعیت گروه‌هایی از‎ اهل‎ علم و به‎ویژه نقد چگونگی رابطه آن‎ها با دربار صفوی است.

معنویّت یکی از مهم­ترین بحث­ های امروز در جهان به ویژه غرب است که اصحاب حکمت خالده و سنت­گرایان از جمله سیدحسین نصر نیز تأکید ویژه بر آن دارند. هدف اصلی این پژوهش، تبیین معنویّت از منظر سیدحسین نصر است که با روش تحلیل محتوا در تبیین داده­ها صورت گرفته است. یافته­ های تحقیق نشان می‌دهد ادعاهای نصر مثل وحدت متعالی ادیان، در عین اختلاف ظاهری و اذعان به حقانیت و حجیت همه مسالک معنوی و معنوی نما و رسیدن به معنویت واحد امکان پذیر نیست و این به نوعی به معنویت التقاطی می­انجامد. در این مقاله کوشش بر آن است که ابتدا برای فهم بهتر معنویت و عرفان مورد نظر نصر به ریشه ­های فکری او مثل سنت­گرایی، وحدت متعالی ادیان و حکمت خالده پرداخته شود تا تبیین معنویت بر اساس منظومه فکری وی روشن­تر و بهتر فهم شود. سپس به تحلیل و بررسی دیدگاه نصر درباره معنویت خواهیم پرداخت.

انحطاط تمدن اسلامی ـ ایرانی از دیر باز مورد توجه اندیشمندان بوده است. تحقیق حاضر با تکیه بر آثار منتشره از این دو اندیشمند با روش مطالعه تطبیقی در صدد مقایسه دیدگاه آنان درخصوص عوامل انحطاط تمدن اسلامی ـ ایرانی و راهکارهای برون‌رفت از آن می‌باشد. یافته‌ها نشان می‌دهد، آنها عوامل انحطاط را به دو دسته درونی و بیرونی تقسیم کرده‌اند. و در معرفی عناصری مانند حاکمیت استبداد و استعمار به‌عنوان عوامل انحطاط اشتراک دارند، اما در برخی موارد نیز اختلافاتی دارند. در بخش عوامل داخلی شهید مطهری بر عواملی مانند تحریف تعالیم اسلام، حمایت زیان بار از دین و ... تأکید دارد و نصر بر مواردی ازجمله انحطاط در نهاد دین، انحطاط نهادها و... . ودر بخش عوامل خارجی شهید مطهری به نقش غیر مسلمانان، سلطه و استعمار سیاسی اشاره اما نصر تاثیرگذاری علم و فناوری غربی و آسیب های فرهنگی در پرتو جهانی سازی را متذکر می شود. در بخش راهکارها نیز هر یک نظرات خود را دارند.

سنّت‌گرایی مکتبی است، که در اواخر قرن گذشته و در واکنش به مدرنیته پا به عرصه‌ی وجود نهاده و با نگاهی دیندارانه، مدرنیته و مبانی آن را مورد انتقاد قرار می‌دهد و تنها راه رهایی بشر از معضلات و مشکلات دنیای متجدد را بازگشت به سنّت می‌داند. البته سنّت در سنّت‌گرایی، نه به معنای رسوم و عادات و منسوخ یا احیاناً خرافی بلکه مقصود، سنّت الهی و ازلی و ابدی است، که در تمامی مراتب وجود ساری و جاری است و تبلور، کاربرد و تجلّیات خاص خود را در چارچوب هر تمدن داراست. اهمیت این گفتمان، امروزه تا به بدان حد است، که در بسیاری از تحقیقات و پژوهش‌های عرصه‌ی علوم انسانی از جمله سیاست، اقتصاد و زندگی اجتماعی، رویکردها و دیدگاه‌های آن مورد توجه و استناد قرار می‌گیرد. دکتر سید حسین نصر یکی از نمایندگان برجسته‌ی این گفتمان و تقریباً دنباله‌روی پایه‌گذاران آن می‌باشد. ایشان با تألیفات، مقالات و سخنرانی‌های متعدد، نقش مهمی در بسط و گسترش تفکر سنّت‌گرایی ایفاء کرده و همچنین در معرفی سنّت، تفکر و مکتب اسلام (و شیعه) به جهان غرب نقش بسزائی داشته و در مقابل هجمه‌ها، حملات و اتهامات جهان غرب و متجدد به اسلام دفاع سرسختانه داشته، بطوریکه از نظر بسیاری، ایشان در خط مقدم دفاع از اسلام در دنیای غرب قرار دارد. این پژوهش در نظر دارد، ضمن معرفی دکتر نصر و آثارشان، با اشاره به معنا و کارائی سنّت و علم قدسیِ مد نظر دکتر نصر، به آراء و نظرات ایشان در خصوص پدیده‌های اجتماعی و همچنین راهکارهای‌شان برای درمان معضلات و بحران‌های اجتماعی و جبران آسیب‌های ناشی از آن بپردازد. در این راستا بعد از فصل ابتدائی که به کلیات کار شامل؛ مقدمه، ضرورت تحقیق، پیشینه تحقیق و ... مربوط است، در فصل دوم به زندگی نامه و معرفی آثار ایشان می پردازد و در فصل سوم دیدگاه‌های ایشان در خصوص سنّت و مدرنیته و همچنین علم قدسی مورد بررسی قرار گرفته و در فصل چهارم به نظرات و آراء ایشان در مورد جامعه و نهاد‌های اجتماعی پرداخته و در نهایت در فصل پنجم به نتیجه‌گیری و تا حدودی به بررسی و نقد آراء ایشان بپردازد.

مقصود دکتر نصر از علم، علوم تجربی رایج در غرب است که از سوی تفکر غربی اداره می شود. به اعتقاد وی، باید علوم تجربی با هویت سنتی تولید شوند. راه نقد غرب و مدرنیسم، در دست داشتن مبانی حکمت خالده و جایگزین کردن آن به جای تجدد غربی است. علم جدید مایه بحران های مختلف نظیر بحران زیست محیطی بوده است. علوم سنتی بر اصول ماوراء طبیعی بنا شده اند و عمیقا با پیش فرض های فلسفی علوم جدید تفاوت دارند. علوم جدید نه تنها ادراک دینی و فلسفی از نظام طبیعت را در غرب به افول کشانید، بلکه علوم سنتی را به کلی از میان برد. علم جدید باید در جایگاه شایسته ای که مابعدالطبیعه و حکمت جاویدان مشخص ساخته، قرار گیرد. علم قدسی، تابعی از «امر قدسی» به شمار می آید و امر قدسی با عالم روح کلی در ارتباط است، نه با نفس. حکمت خالده، مهم ترین مبنای علم قدسی است. مهم ترین تکیه گاه علوم مقدس، وحی است. هدف نهایی علوم سنتی هدف متعالی سنت یعنی «بازتاب سیمای معشوق کل» است.