آثار مرتبط با شخصیت ها | کتابخانه مجازی الفبا

قرض الحسنه از دیدگاه قرآن، سنت و فقه موضوعی است که به آن پرداخته شده است. تا در ضمن بررسی آیات و روایات میزان مطابقت قرض مصطلح با قرض در قرآن و سنت مشخص گردد و همچنین با بررسی قرض در فقه آشنایی بیشتری با این مسئله از دیدگاه شرعی و فقهی حاصل شود و با توجه به اهمیت قرض الحسنه و حرمت ربا ، گذری بر ارزیابی بانکداری اسلامی و صندوق های قرض الحسنه در اعطاء قرض الحسنه به محرومان داشته باشیم. انجام این پژوهش نتایج و یافته های زیر را به دنبال داشته است: بررسی آیات نشان می دهد که در قرآن کریم قرض به معنی وام متدوال به کار نرفته بلکه همه در عمل نیک از جمله انفاق ، صدقه ، جنگ و جهاد و ... استعمال شده است. احادیث مربوط به قرض الحسنه چنان گسترده است که در صحت مشروعیت این نهاد به طور مطلق تردیدی باقی نمی گذارد و با توجه به مطابقت معنای قرض با وام متداول در سنت برای تبیین اجزاء و شرایط آن به سادگی می توان از آن استفاده کرد. قرض در فقه عبارتست از ، تملیک مال به دیگری به شرط ضمان بدین صورت که قرض گیرنده متعهد می شود که خود آن مال یا مثل و یا قیمت آن را بپردازد. هر مالی که مقدار و اوصاف آن را بتوان معین کرد قابلیت قرض دادن دارد و عین بودن ، مملوک بودن و مضبوط و معین بودن از شرایط مال قرض داده شده است و از آن جا که عقد قرض از عقود جایزاست، شرط مدت در قرض لازم الاجرا نیست. حرمت ربا مختص دین اسلام نیست، بلکه در آیین یهود و مسیحیت نیز حرمت ربا مطرح بوده است، ادله حرمت ربا از دیدگاه اسلام در قرآن و سنت و اجماع قابل بررسی است. اموری چون : ترویج کارهای نیک ، فعالیت و رشد و توسعه و جلوگیری از رکود، مبارزه با ظلم، برپایی تعادل در جامعه، اشاعه عاطفه و ترحم در جامعه و حفظ و تقویت و احیاء معنویت و ارتباط با خدا به عنوان فلسفه حرمت ربا مطرح شده است. قرض به مصرفی و تولیدی تقسیم می شود، در حرمت ربا در قرض های مصرفی اختلافی نیست ولی در مورد ربا در قرض های تولیدی برخی کوشیده اند با طرح شبهاتی این صورت از ربای قرضی را حلال شمرند که با ذکر ادله ای ثابت می شود که ربا در این قرضها نیز حرام است. در ارزیابی کارکرد بانکداری بدون ربا در ایران این نکته قابل ذکر است که با توجه به اینکه پرهیز از ربا هدف اصلی نظریه پردازان بوده است اما عملکرد نظام بانکی از حاکمیت حقیقت ربا و بازگشت به بانکداری ربوی حکایت دارد. مشکلات بانکداری اسلامی را می توان تعدد بیش از حد عقدها، صوری شدن معاملات ، پیچیدگی مقررات و ضوابط، عدم باور در زمینه نحوه صحیح عملکرد بانکها، عدم تناسب برخی عقدها در بانک ها، عدم جامعیت و کمبود منابع برای تحقیق موضوعات مورد بحث و عدم نظارت کافی عنوان کرد. برای بانکداری بدون ربا الگوهای متعددی از سوی دانشمندان اسلامی پیشنهاد شده است، از جمله شهید صدر که بسیاری از الگوهای دیگر متأثر از آن می باشند. نیز می توان به الگوی جدید که حاصل همکاری چند ساله گروهی از استادان حوزه، دانشگاه و کارشناسان بانکی است و در معاونت بانکی و بیمه و وزارت امور اقتصادی و دارایی به نتیجه رسیده، اشاره کرد. صندوق قرض الحسنه مؤسسه ای غیر تجاری، غیر انتفاعی ، مردمی و ماهیتا اخلاقی است که از سوی اشخاص حقیقی در چارچوب قوانین و مقررات مؤسسات غیر تجاری به فعالیت می پردازند طبق مصوبه دولت نظارت بر صندوقهای قرض الحسنه بر عهده بانک مرکزی می باشد. از جمله تخلفات شرعی و قانونی برخی صندوقها عبارتنداز: اشتراط مسدود کردن سپرده، گرفتن هزینه ای بیش از کارمزد واقعی ، افتتاح حساب غیر پس انداز قرض الحسنه، سوء استفاده از منابع سپرده گذاران ، اعطای تسهیلات غیر قرض الحسنه وعدم رعایت سقف تسهیلات. تأسیس بانک قرض الحسنه از جمله اقداماتی است که با هدف گسترش معارف و مبانی اسلام و فرهنگ قرض الحسنه در عملیات بانکی کشور و ارائه تسهیلات ارزان قیمت به آحاد مردم جامعه افتتاح شده است، امید است این اقدام بتواند به اهداف مورد نظر نائل آید. نوع منابع استفاده شده در این تحقیق ، تفسیری ، روایی ، فقهی می باشد.

عنوان تحقیق حاضر خوف و رجاء از دیدگاه قرآن و سنت می باشد. از آنجا که اکنون مردم به دلیل نداشتن تصور صحیح از میزان خوف و رجاء یا آنقدر به خدا امید دارند که بعد از هر خطا و لغزش به رحمت پرورگار می اندیشند و امید را در خودشان زنده نگه می دارند و رفته رفته به گناه عادت می کنند و از مسیر کمال باز می مانند و یا آنقدر از خداوند می ترسند که با هر خطا به عذاب خداوند فکر می کنند و آنقدر شرمسار می شوند که امید رستگاری را از دست می دهند. در صدد برآمدیم با بررسی میزان خوف و رجاء الگوی مشخصی پیدا کنیم تا بیهوده به خدا امید نداشته باشیم، امیدی که انسان را در مقابل خدا جسور کند یا بیش از اندازه از خدا ترس نداشته باشیم که باعث نا امیدی شود. با توجه به اینکه آیات موجود در قرآن فقط خوف و رجا از پروردگار را شامل نمی شود بلکه خوف از شیطان، شکست، عاقبت بد و در مورد امید هم، امید به آینده، و لقاء خدا را هم شامل می شود در این تحقیق خوف و رجاء در برابر خدا از دیدگاه قرآن و سنت بررسی شده است. از آن جا که در این پژوهش از آیات و روایات و کتب اخلاقی استفاده شده روش تحقیق مسأله محور و توسعه ای می باشد و جمع آوری مطالب به صورت کتابخانه ای است. در این تحقیق مفهوم خوف و رجاء، انواع، آثار و فضیلت آن دو بررسی و در پایان تعادل خوف و رجاء معرفی شده است که نتیجه می گیریم بهترین صفت تعادل در خوف و رجاست و از انواع خوف، خوف از خدا برترین خوف می باشد که عامل نیرومندی برای تهذیب و تکامل است که اگر عمیق باشد هرگونه دست اندازهای جاده کمال را از سر راه انسان برداشته و همچنین تأثیر بسزایی در کاهش افسردگی در جامعه دارد که اکنون گریبانگیر عده زیادی از انسانها شده است.

از ویژگی های تربیت دینی این است که پیش از آن که از بیرون به تربیت بپردازد، در آغاز، خویشتن فرد را به وی می نمایاند، که انسان اسرار آمیزترین موجود جهان هستی است؛ موجودی که جهان کوچکی است که جهان بزرگی را در درون دارد، موجودی که علاوه بر داشتن بعد مادی از بعد معنوی نیز برخوردار است، هدف از آفرینش چنین موجودی حرکت در مسیر فطرت توحیدی است. بنابراین با توجه به فلسفه و هدف آفرینش انسان و با وجود برخورداری او از فطرت و نیز تعالیم انبیای الهی که یکی از اهداف بعثت آن ها متوجه کردن انسان ها با خویشتن حقیقی و حرکت در مسیر تکامل بوده است، از خود فراموشی می توان به عنوان مانع اصلی سعادت و کمال نام برد. از طرفی کلید معرفت خداوند شناختن نفس است پس اگر انسان نتواند خود را بشناسد چگونه می تواند پروردگارش را بشناسد. تزکیه همان که خداوند با یازده قسم پیاپی، اهمیت فراوان آن را به ما گوشزد می کند، از همان جایی آغاز می شود که آدمی وجود نور را باور می کند، ولی خود را در تاریکی می بیند. این جا ابتدای راه تزکیه است، لذا بر آن شدیم تا در بحث خودشناسی و خودسازی قدم بگذاریم تا تلازم بین این دو را کشف کنیم، و روشن سازیم که چگونه تهذیب و مجاهده راه به سوی خداوند می گشاید. براین اساس با استفاده از آیات نورانی قرآن و رهنمودهای پیامبر و ائمه اطهار ( علیهم السلام) و بزرگان، مبادی و اصول تزکیه را استخراج و در اختیار طالبین قرار دهیم. این تحقیق در دو فصل خودشناسی و خودسازی گرد آوری شده که در آن راههای معرفت خداوند بررسی، و بیان شده که در واقع خودشناسی، کلید خودسازی و گذرگاه خداشناسی است. بر اساس آنچه از مجموعه آیات قرآنی بدست می آید در میان مسائل اعتقادی اسلام، توحید و پس از آن معاد، حایز بیشترین اهمیت است. که اگر اعتقاد به نفس به عنوان موجودی مسقل از بدن – که می تواند پس از فنای آن باقی باشد – نداشته باشیم، اصولا جایی برای معاد باقی نمی ماند. با این بیان، به این نتیجه می رسیم که، نخستین گام در طریق تهذیب مجاهده است و مربی در این بین نقش بسزایی دارد. همان گونه فراگیری علوم حصولی نیازمند استاد مجرب و دانا است، وصول به معارف حقه نیز تنها در پرتو راهنمایی مربیان روحانی و هدایت عالمان ربّانی میسر است. با این هدف که خوانندگان راه سعادت، ترغیب به کشف خویشتن خویش شوند و از این شناخت برای معرفت حق تعالی بهره جویند.

موضوع این پایان نامه ،بلاها ومصایب درزندگی انسان می باشد،که بلا در لغت به معنای سختی و گرفتاری و امتحان آمده است و هر انسان مؤمن و معتقد به عدالت خداوند مایل است، به حکمت نزول بلا ها پی ببرد و خود را از دغدغه درونی بر امکان تنافی نزول آنها با عدالت و حکمت الهی رهایی بخشد پس از مراجعه به منابع اسلامی اعم از آیات قرآنی و روایات اسلامی به ارتباط بلاها با قضا و قدر الهی پی خواهیم برد و به حکمتهای نزول بلاها که مهمترین آنها عبارت باشند از: آزمایش ، شکوفایی استعدادها، ترفیع درجه، بیداری بر عدم دلبستگی به دنیا، قدردانی از نعمتهای الهی، تکفیر گناهان و تجلّی زیباییها ،آگاهی خواهیم یافت. در منابع دینی اسبابی نظیر: دعا،استغفار،شکر الهی صله رحم و صدقه، برای پیشگیری از نزول بلاها ذکر گردیده است و در مقام بیان وظایف مؤمنین هنگام رسیدن مصائب رهنمودهایی نظیر: دعا ، توسل، توبه و استغفار،صبر ،رضا و تسلیم و شکر الهی، ارائه گردیده است و از آنجایی که افرادی که در عافیت و سلامتی هستند در مقابل افراد بلا دیده و مصیبت زده باید عملکردی صحیح داشته باشند حضرات اهل بیت عصمت و طهارت علیهم السلام در این رابطه به اموری ارشاد فرموده اند نظیر: سرزنش و مسخره نکردن ، دلداری و تسلیت دادن ، حمد الهی کردن، کوشش کردن در جهت رفع بلای مصیبت دیده وعبرت پذیری . با عنایت به اینکه با الگو پذیری از اولیای الهی و حضرات معصومین علیهم السلام می توان از هر جهت موضع و روش صحیحی را در هنگام نزول بلاها اختیار نمود و با بررسی سیره ایشان به نمونه های بسیار ارزشمند در این رابطه پی خواهیم برد. این تحقیق از حیث نوع نگرش از آن جهت که به قصد حل مشکلی می باشد، مسئله محور و به سبب آنکه با هدف رسیدن به وضعیت بهتر انجام می گردد، توسعه ای و چون برای کشف حقیقتی بیشتر می باشد بنیادی است. و از نظر راهبردی چون به تحلیل و علت یابی مسئله می پردازد علّی و تحلیلی می باشد. و از آن جهت که از اطلاعات قبلی ثبت شده استفاده می شود کتابخانه ای است. و به سبب آنکه از نمونه ها و موارد متعدّدی استفاده می شود تحقیقی ترکیبی و سیستمی می باشد.

عنوان تحقیق موجود، « بررسی حیات طیبه ی انسان در قرآن است. حیات یعنی: زندگی و طیبه به معنی پاک و پاکیزه است. و منظور از حیات طیبه ( زندگی پاکیزه)، آن حیاتی است که انسان در طی مسیر زندگی می بایست آن را طی کند تا در نتیجه به کمال نهایی که همان لقاء الله است دست یابد. فرضیه هایی که در این تحقیق به اثبات آن می پردازد عبارت است از: - اثبات حیات در عالم برزخ و قیامت. - اثبات این که حیات طیبه در سعادت دنیوی و اخروی انسان نقش بسزایی ایفاء می نماید و سؤالاتی که در تحقیق به آن پاسخ داده می شود عبارت است از: - معنای حیات چیست؟ و ادوار حیات انسان چگونه است؟ - راه های رسیدن به حیات طیبه چیست؟ - نتایج و ثمرات حیات طیبه در زندگی فردی و اجتماعی چیست؟ - ... ؟ اما اهداف تحقیق عبارتند از: کشف حقایق بیشتر در زمینه ی حیات و شناخت ادوار مختلف حیات انسان و همچنین شناخت حیات طیبه و راه های رسیدن به آن و شناخت موانعی که در راه رسیدن به حیات طیبه است. و آثاری که حیات طیبه بر زندگی فردی و اجتماعی انسان ها می گذارد. روش کلی کار از نوع کتابخانه ای است و سعی بر آن بوده که از منابع دست اول معتبر استفاده شود؛ چنان که در بخش قرآن، منبع اصلی قرآن کریم و تفاسیر گوناگون بوده و در قسمت روایات کتبی همچون: «بحارالانوار، میزان الحکمه، الکافی، تحف العقول، غرر الحکم، نهج البلاغه»، ... جزء منابع بوده است. البته به تناسب بحث کتاب هایی همچون « حیات طیبه»، « حیات معقول» و « حیات حقیقی انسان در قرآن در طول تحقیق مورد استفاده قرار گرفته است. از مجموع نوشتار چنین برداشت می شود که شناخت واقعیت حقیقی حیات و عوامل مؤثر در آن کمک زیادی به انسان در رسیدن به کمال نهایی می کند و این همان حقیقت واقعی است که علاوه بر سعادت دنیا، سعادت اخروی را نیز در پی دارد. از دیگر نتایج بدست آمده در این تحقیق آن است که شناخت حیات طیبه و راه های رسیدن به آن و همچنین دوری کردن از موانعی که بر سر این راه وجود دارد می تواند انسان را هر چه سریع تر به لقاء الله برساند. واژگان کلیدی این پایان نامه عبارتند از: «حیات، حی، احیاء، معیشت، طیبه، طوبی و ...». نوشتار حاضر در دو بخش تدوین گردیده است: در بخش اول با عنوان مفاهیم کلی حیات و ادوار و عوامل مؤثر در حیات انسان آشنا می شویم که در دو فصل بیان شده: فصل اول مفاهیم کلی حیات ( مفهوم، اقسام، فلسفه ی حیات) و فصل دوم: ادوار و عوامل مؤثر در حیات انسان. بخش دوم که بخش اصلی تحقیق است شامل سه فصل است: فصل اول: مفهوم حیات طیبه، فصل دوم: حیات طیبه از دیدگاه مفسران و روایات و فصل سوم: عوامل و موانع رسیدن به حیات طیبه و پیامدهای آن در زندگی فردی و اجتماعی می باشد که در طی این تحقیق با این فصول آشنا می شویم.

تحقیقی که ارایه می شود تحت عنوان نقش ایمان در سلامت روان شامل چندین فصل است. در فصل اول به کلیات پرداخته شده است. در فصل دوم با عنوان ایمان، ایمان در لغت و اصطلاح تعریف شده است. ایمان در لغت به معنای ایمن گردانیدن و باور داشتن است و در اصطلاح به معنای آرامش خاطر و آرامش نفس و از بین بردن بیم و هراس است. ایمان در قرآن و روایات نیز جایگاه مهمی دارد که به مواردی از آن اشاره شده است: 1 ایمان فعلی اختیاری است. خداوند در سوره ی بقره آیه ی 256 می فرماید: هیچ اکراهی در دین نیست. 2 ایمان و آرامش. خداوند در آیه ی 26 سوره ی توبه می فرماید: آرامش خود را بر پیامبرش و بر مؤمنان فرو فرستاد. 3 ایمان و عمل. در بسیاری از آیات ایمان و عمل صالح در کنار هم واقع شده اند، به گونه ای که نشان می دهد برای این دو جدایی امکان پذیر نیست. رسول خدا ( صلی الله علیه وآله) می فرماید: ایمان و عمل دو برادر بسته به یک ریسمانند، خداوند یکی را بدون دیگری نمی پذیرد. 4 عظمت مؤمن. امام صادق(علیه السلام) می فرماید: حرمت مؤمن از حرمت کعبه بزرگ تر است و مواردی دیگر که در این تحقیق به آن اشاره شده است. اندیشمندان اسلامی ایمان را عبارت از تصدیق قلبی و اقرار زبانی می دانند. شخص باید به خدا و پیامبر یقین داشته باشد و این یقین را به زبان جاری سازد، یعنی تصدیق قلبی و اقرار زبانی باید هر دو با هم باشند. اندیشمندان غربی هم ایمان را مهم ترین سرمایه ی زندگی انسان می نامند. چنین ایمانی دارای آثاری چون توکل، بصیرت، اطمینان خاطر و غیره می باشد. در فصل سوم با عنوان سلامت روان، سلامت به معنای عاری بودن از هر گونه آفات و بلایا تعریف شده است. سازمان جهانی بهداشت، سلامت روان را این گونه تعریف می کند: قابلیت ارتباط موزون و هماهنگ با دیگران تغییر و اصلاح محیط فردی و اجتماعی و حل تضادها و تمایلات شخصی به نحو منطقی، عادلانه و مناسب. قرآن سلامت روان را به معنای تعادل و انسجام فراگیر در همه ی ابعاد جسمانی و نفسانی انسان می داند. امام حسن ( علیه السلام) نیز می فرمایند: سالم ترین دل ها دلی است که از شبهات پاک باشد. از معیارهای سلامت روان می توان به احساس هویت، از قوه به فعل درآوردن استعدادهای ذاتی، استقلال، دوستی و تحمل نسبت به کودکان و پیروی از ارزش های متعالی و پایدار نام برد. سلامت روان دارای عوامل و نشانه هایی است. از عوامل مؤثر در سلامت روان وضعیت زیستی، خانواده و مدرسه است و از نشانه های سلامت روان در قرآن، آرامش روح و روان، خودکفایی، خوشنودی از خود و دیگران و غیره است. در بخش چهارم تحت عنوان نقش ایمان در سلامت روان، به عواملی که از نظر اخلاقی، اعتقادی، اجتماعی و خانوادگی باعث حصول آرامش است، مانند صبر، یاد خدا، ایمان، توکل، نماز، روزه، دعا، قناعت، ازدواج اشاره شده و عواملی که باعث سلب آرامش است مانند غضب، خشم، حرص، حسد، دروغ، ترس از ازدواج، ترک نماز، سخن چینی، تهمت و ... اشاره شده است.

موضوع تحقیق حسد از دیدگاه قرآن و سنت است که این تحقیق درصدد تبیین و بررسی آن می باشد ضرورتی که این موضوع را ایجاب می کند، وجوب بسیاری از مسائل تأسف بار در جامعه می باشد که یکی از علل آن داشتن رذائل اخلاقی همچون حسد است که منجر به از هم پاشیدگی روابط انسانی به خصوص خانواده ها می شود. از طرفی وجود تعداد زیادی از آیات و روایات، اهمیت این موضوع را بیشتر نمایان می سازد. این تحقیق با قلمی ساده و روان و با استفاده از منابع روایی، تفسیری و اخلاقی از جمله بحارالانوار، الکافی، تفسیر مجمع البیان، المیزان و معراج السعاده و جامع السعادات و.... گردآوری شده است. روش انجام کار به صورت کتابخانه ای و فیش برداری می باشد. حسد در واقع به معنی بدخواهی و خواستن زوال نعمت از دیگری است و از جمله موضوعاتی می باشدکه قرآن و روایات تأکید فراوانی بر ترک آن نموده اند. اسباب و انگیزه هایی که باعث ایجاد حسد می شود در هفت چیز خلاصه می گردد: عداوت و دشمنی، عزت خواهی، تکبر، تعجب، خوف، ریاست طلبی، خباثت نفس و بخل شدید. کسی که حسد می ورزد سه علامت دارد در پشت سر غیبت می کند، وقتی که باشد تملق و چاپلوسی می نماید و در وقت گرفتاری انسان، شماتت نموده و خوشحالی می کند. برای حسد نیز مراتبی وجود دارد از جمله بیزاری از حسادت، میل قلبی به حسادت، حسادت قلبی و عدم تظاهر به آن. حسد هم مانند دیگر رذائل و فضایل اخلاقی پیامدها و آثاری را به دنبال دارد که به صورت فردی و اجتماعی بروز می کند آثار فردی نیز به صورت دنیوی و اخروی است از جمله، ناراحتی همیشگی، ناکامی، بیماری و خارج شدن از رحمت حق، زوال ایمان و ... و آثار اجتماعی از جمله: اختلال امنیت، جلوگیری از ترقی و ... می باشد. دین مبین اسلام برای هر دردی درمانی قرار داده حسد نیز از این امر مستثنی نبوده و می توانیم آن را از دو راه علمی و عملی درمان کنیم تا بتوانیم به کمال نهایی که همان رسیدن به قرب الهی است دست یابیم. واژگان کلیدی: حسد، ریشه های حسد، درمان حسد، قرآن، سنت، غبطه

این پژوهش با عنوان « جهنم و جهنمیان از دیدگاه قرآن و سنت» که با هدف آگاه کردن و توجه دادن مردم به مسئله مهمی به نام معاد و اینکه انسان ها در قبال هر عمل و رفتاری مؤاخذه و یا پاداش داده می شوند، تدوین شده است. این امر باعث می گردد انسان ها از ترس عذاب و کیفر اعمال زشت، آنها را ترک کنند و به کارهای خوب و نیکی کردن تشویق شوند و اوامر پروردگار را اطاعت نمایند. این تحقیق با قلمی ساده و روان و با استفاده از منابع تفسیری و روایی و اعتقادی و اخلاقی گرد آوری شده است. ازجمله تفسیر نمونه آیت الله مکارم شیرازی و بحارالانوار علامه مجلسی و ابعاد تربیتی معاد نوشته علی راجی و... . روش انجام کاربه صورت کتابخانه ای و فیش برداری صورت گرفته است. اما جهنم که کانون قهر و غضب الهی است، مکانی که در آن گنهکاران عذاب و کیفر اعمال ناشایست خود را می بینند. کلمه جهنم 77 بار در آیات قرآن تکرار شده و به اسماء و اوصاف دیگر نیز آمده است. دارای طبقات هفتگانه ای است که هر طبقه مخصوص گروهی از گنهکاران می باشد. حقیقت جهنم لقاء پروردگار است. رسیدن به لقاء پروردگار از طریق برخی اسماء خدا همچون شدید العقاب، جبار، قهار و... صورت می گیرد. جهنم آفریده شد تا انسان بداند که خداوند او را بی هدف نیافریده است. ?وَمَا خَلَقْتُ الْجِنَّ وَالإنْسَ إِلا لِیَعْبُدُونِ?؛ ( ذاریات(51)/56) همه انسان ها وارد جهنم خواهند شد، اما آتش جهنم بر نیکان سرد و سالم خواهد بود و بهشتیان به سرعت از آن عبور خواهند کرد تا قدر و لذت بهشت و نعمت های آن را بیابند، اما جهنمیان در آن خواهند ماند زیرا که جهنم مجرمان را می شناسد، می بیند و آنها را به کام خویش می کشد. حتی خطاب به پروردگار تقاضای افرد بیشتری می کند. در این کانون قهر و غضب الهی عذاب های گوناگونی وجود دارد که نه تنها جسم را بلکه روح انسان را می سوزاند، کفر و نفاق، فرار از جهاد، ترک نماز، ظلم و ستم و... عوامل ورود به این کانون عذاب می باشد. در مقابل ایمان و عمل صالح، اخلاص و ... نمونه هایی از عوامل نجات یافتن از عذاب های جهنم می باشد. می توان گفت جهنم بازتاب اعمال ناشایست است و وجود این عذاب برای تکامل بشر امری است ضروری و عین عدل پروردگار است. کلید واژه ها: جهنم، قرآن، سنت، عذاب، زقوم، کافر، معاد.

توکّل در اصل از مادة وکالت و به معنای انتخاب کردن وکیل است. و توکّل به خدا به این معنا است که انسان کارهای خود را به او واگذارد و بر او اعتماد کند. اسباب توکّل دو چیز است ایمان به خدا و یقین که رتبة عالی ایمان است. فلسفة توکّل، آن است که سبب افزایش مقاومت انسان در برابر مشکلات و حوادث سخت زندگی است. از اهمیت توکّل در قرآن و حدیث همین بس که آیات فراوان و احادیث زیادی در این باره وارد شده است. مردم در برخورداری از مقام توکّل درجات مختلفی دارند. عامه موحدین خداوند را خالق امور می دانند. و تصرف او را محدود می دانند. این ها به حسب لقلقه زبان گاهی خود را متوکّل می دانند، ولی صاحب این مقام نیستند. دسته دوم که با برهان یا نقل معتقد شدند و تصدیق کردند که خداوند مقدر امور است و مسبب اسباب. مقام توکّل نزد این افراد عقلاً و نقلاً تمام است اما در مقام عمل توکّل ندارند. دسته سوم آن هایی هستند که تصرف حق را در موجودات به قلوب خود رسانیده اند. و با عقل خود ارکان توکّل را به قلب خود رسانده اند. این دسته صاحب مقام توکّل است. از آثار و پی آمد های توکّل می توان به چند مورد زیر اشاره نمود: اعتماد به نفس و پایداری در برابر مشکلات، قدرت تصمیم گیری، جلب محبت خداوند، نیرومندی و شکست ناپذیری، ترک گناه و عدم سلطه شیطان بر متوکّلان، توکّل عامل رشد و کمال، آرامش و اطمینان قلبی، شجاعت، توکّل و لزوم کار و فعالیت، احساس اطمینان قلبی. انسان متوکّل برای توکّلش باید به اسباب ظاهری توجه کند و این که یک جا بنشیند و کاری نکند و بر خدا توکّل کند، امری اشتباه است. انسان باید با استفاده از اسباب به خداوند هم توکّل کند. توکّل در نظام اعتقادی اسلام بر توحید افعالی مبتنی است. به این معنا که اگر توحید انسان کامل باشد و فقط خدا را در همة امور مقدر بداند هیچ وقت از فقر، تنگدستی، دشمن و ... نمی ترسد و امید و توکّلش فقط به خدا است. اعتماد به خدا و اعتماد به نفس در راستای هم هستند. به این معنا که باید به نیروها و توانایی های خود که خدا در اختیار ما قرار داده است متکی باشیم، و با بهره گیری از این نیروهای خداداد، در مسیر پر پیچ و خم زندگی و مشکلات و سختی ها، بار خود را خویش به دوش کشیم. مؤلفه های سازة توکّل معنایش چیزهایی که از توکّل ساخته می شود و این مؤلفه ها را می توان در سه بعد شناختی، عاطفی و رفتاری دسته بندی کرد. توکّل با تفویض و ثقه و تسلیم تفاوت هایی دارد. فرق توکّل با تفویض در این است که تفویض لطیف تر و دقیق تر از توکّل است زیرا که تفویض امر به خدا این است که بنده حول وقوت را از خود نبیند و در تمام امورش خود را بی تصرف در امور داند و خداوند را متصرف. ولی در توکّل چنان نیست زیرا متوکّل خداوند را قائم مقام خود می کند در امور. اما ثقه یا اعتماد به خدا، پایه و اساس مقامات سه گانه توکّل، تسلیم و تفویض است. چه توکّل سپردن کار در مقطعی خاص به خداست، و تفویض سپردن همة امور به اوست و تسلیم واگذار کردن خویش به حق و ریشة همة این ها، اعتماد و وثوق به خدای متعال است.

موضوع تحقیق بررسی تقوا از منظر قرآن و سنت می باشد که در آیات بسیار به آن تأکید شده است. این تحقیق در صدد بیان این نکته است که، تقوا پیشوای تمام خویهای نیک است و کسانی که خواهان خودسازی و تهذیب نفس هستند، جز از راه تقوی به این هدف والا نخواهند رسید. منابع مورد استفاده دز این تحقیق شامل کتب: اصول کافی، بحارلانوار، نهج البلاغه، مصباح الشریعه و غررالحکم و دررالکلم و کتب تفسیری چون: تفسیر نمونه، تفسیرالمیزان و تفسیر مجمع البیان و تفسیر روشن می باشد. لازم به ذکر است که تحقیق به شیوه کتابخه ای و فیش برداری جمع آوری شده است. آن چه در این تحقیق مورد بحث قرار گرفته عبارتند از: تعریف و مفهوم تقوا و پی بردن به ارزش و مقام والای تقوا و این که متقین دارای چه صفاتی هستند و راه های به دست آوردن تقوا و موانع تقوا و همچنین رابطه تقوا و ایمان و تقوا و آزادی و آثار و فوایدی که تقوا برای انسان به همراه دارد بیان گردیده است. می توان نتیجه گرفت که تقوا یک نیروی کنترل درونی است که انسان را در برابر طغیان شهوات حفظ می کند و آن گاه نسبت به مراتب معرفت انسان ها مختلف می گردد، تمام آیات و روایات اهل بیت - علیهم السلام – درباره تقوا و همچنین آثار و فواید بسیار مهم آن همه حاکی از ارزش و اهمیت عنصر تقوا است و تقوا ملکه ی باطنی است که در اثر تکرار زیاد در نفس انسان پیدا می شود. تقوا و ایمان رابطه تنگاتنگی با یکدیگر دارند، تقوا هم مقدمه ایمان است و هم نتیجه آن و تقوا بالاتر از ایمان شمرده شده است زیرا تقوا به سختی به دست می آید. راهکارهای زیادی برای رسیدن به تقوا وجود دارد با توجه به آیات قرآن راه ها عبارتند از: راه اسلام، آیات قرآن و ... و همین طور موانع تقوا نیز متعدد می باشند از جمله جهل، دنیا طلبی و... و در آخر این که تقوا آثار و فواید فراوانی به همراه دارد و این انسان متقی است که جامع خیر دنیا و آخرت می گردد از جمله روشن بینی و درک حقایق، رهایی از مشکلات و روزی بی حساب، ایمنی از کید و مکر دشمنان و بسیاری موارد دیگر. واژگان کلیدی: تقوا، ایمان، قرآن، سنت.