آثار مرتبط با شخصیت ها | کتابخانه مجازی الفبا

این پایان نامه تحقیقی به تشریح مفاد کتاب حجیت دلیل عقلی تألیف سیدعبدالله شبّر می‌پردازد و ادله حجیت عقل در استنباط حکم شرعی را تجزیه و تحلیل فقهی و اصولی می‌کند. نویسنده در یک مقدمه و پنج فصل ضمن تبیین دیدگاه‌های علامه سیدعبدالله شبّر در کیفیت حجیت دلیل عقل در کشف احکام شرعی نزد امامیه، روش ایشان در این زمینه را بررسی کرده است. وی در مقدمه پس از بیان اهمیت اثبات حجیت عقل و دلیل عقلی در فقه امامیه، به اهداف پژوهش خویش برای معرفی هر چه بیشتر ابعاد عقل و نقش آن در کشف احکام شرعی می‌پردازد. در ادامه تحلیلی از ظهور تفکرات اخباری‌گری و افراط و تفریط‌های صورت گرفته در این عرصه و همچنین اجتهاد و اوضاع آن را در دوران اخباریان ارائه می‌کند. آن‌گاه با اشاره به ظهور عصر اجتهاد و نشاط فقهی و استفاده از دلیل عقلی به عنوان یکی از منابع و مصادر احکام شرعی، و کتاب‌های مهم نگاشته شده با موضوع اثبات حجیت دلیل عقلی در استنباط شرعی و کوشندگانِ نهادینه کردن حجیت عقل و دلیل عقلی را شرح می‌دهد. نگارنده در دنباله مباحث خویش به معرفی سیدعبدالله شبّر و کتاب مذکور از تألیفات و روش‌های بحث ایشان در زمینه اثبات حجیت عقل و دلیل عقلی پرداخته و مقام علمی علامه را بررسی می‌نماید. وی در فصل اول ابتدا به بیان معانی عقل پرداخته، سپس مدح و ستایش قرآن کریم از عقل مبنی بر برشماری آن به عنوان یکی از حجت‌های خدا بر بشر و مذمت جهل را دلیلی بر حجیت عقل و دلیل عقلی از منظر کتاب خدا برمی‌شمارد. آن‌گاه از منظر روایات به تبیین حجیت عقل و دلیل عقلی پرداخته است. در فصل سوم ضمن بررسی مسایل مربوط به حسن و قبح عقلی و شرعی، پرداخته و دلیل‌های اشاعره مبنی بر انکار حسن و قبح عقلی و قبول حسن و قبح شرعی و عدم ملازمه بین حکم عقل و حکم شرع را مردود دانسته و ملازمه بین حکم عقل و شرع و وجود حسن و قبح را، هم برای عقل و هم برای شرع اثبات می‌کند. در فصل چهارم ادله برخی علمای اخباری مبنی بر عدم حجیت عقل مطرح و ارزیابی شده است. در فصل پنجم نیز وقوع اختلاف در حکم عقل، ملازمه بین عقل و شرع و ذاتی یا عرضی بودن حسن و قبح بررسی می‌گردد.

این رساله تحت عنوان موانع ارث از منظر فقه اهل بیت(علیهم السلام) تدوین و دارای مقدمه و شش فصل ، می باشد که در آخر فصل ششم آن جمع بندی و نتیجه گیری شده است. و در مقدمه آمده که فقه اهلبیت(علیهم السلام) مشتمل بر تعالیم حیات بخش است که ضامن سعادت بشر در دو جهان و همه برکات درفقه اهل بیت (علیهم السلام) است و تمام مردم ، اعم از زن و مرد را مخاطب ساخته و تکالیف هر کد ام را روشن نموده اگر بشر طبق دستورات اهل بیت که مفسرین واقعی قرآن کریم است عمل کند ، در حق هیچ فردی از افراد بشر ظلم نشده است و همه افراد به حقوق مسلّم خود خواهد رسید. در فصل اوّل این رساله تعاریف کلیّات مورد بررسی قرار گرفته و در فصل دوّم اولین مانع ارث که کفر میباشد، بحث شده و در فصل سوّم رساله مانع دوّم ارث (قتل) بیان گردیده است. و در فصل چهارم رساله به سوّمین مانع ارث(رق) از منظر فقه اهل بیت اشاره مختصری شده است ؛ چون فعلاً موضوع آن منتفی است. در فصل پنجم رساله مسأله «حجب» که نوعی از موانع ارث است مورد بررسی قرار گرفته و در فصل ششم این رساله ملحقات موانع ، و در آخر فصل خلاصه بحث و نتیجه گیری به عمل آمده است.

تحقیقی است در بیان عوامل و آثار رستگاری از دیدگاه قرآن کریم. پژوهش حاضر در سه بخش و هفت فصل تنظیم شده است. نویسنده ابتدا به بررسی واژه هایی همچون سعادت، فلاح، فوز، ظفر و نجات پرداخته و سپس بخشی را با عنوان «سعادت حقیقی و رستگاران واقعی» تدوین کرده و در این زمینه به ویژگی های سعادت و رستگاری حقیقی اشاره کرده که عبارت است از: ایمان و عمل صالح، محفوظ ماندن از سیئات، همنشین خوب داشتن، رهایی از عذاب و مشمول رحمت الهی شدن، معامله با خداوند، رسیدن به رضایت و خشنودی خداوند و خلود ابدی در بهشت. در ادامه صفات رستگاران واقعی در قرآن و رابطة سعادت و شقاوت با آفرینش موجودات را بیان کرده است. «عوامل و موانع سعادت و رستگاری» عنوان بخش دیگری است که در رابطة عوامل به ایمان، تقوی، تزکیه، توبه و چند عامل دیگر و دربارة موانع به کفر، ظلم، سحر، افترا و گناه اشاره شده است. نویسنده بخش پایانی را به «آثار سعادت و رستگاری» اختصاص داده است که شامل آثار دنیوی مانند ایمن بودن، نداشتن ترس، وحدت و اندوه، استجابت دعا و آثار اخروی همچون مهیا بودن بهشت برای رستگاران، به ارث بردن بهشت، در امنیت بودن و مقرب درگاه خدا بودن است.

در این پژوهش به مفهوم ارتداد، مصادیق آن و حکم و شرایط مرتد در فقه جزایی اسلام اختصاص دارد، که نویسنده در چهار بخش به این موضوع از منظری فقهی پرداخته و دیدگاه‌های فقهای اسلام را در زمینه حالات مختلف آن، جویا شده است. در بخش اوّل کلّیاتی همچون: معنای ارتداد، تعریف لغوی و اصطلاحی آن، تعریف ارتداد از دیدگاه فقها، معنای مرتد و حدّ آن از نظر فقهی کندوکاو گردیده و تفاوت حد و تعزیر، مجازات مرتد و مصادیق حدود درباره وی بیان شده است. در بخش دوم تعهّدات مکتبی، تخلّف از آن‌ها و علل تخلّف بیان شده و ارتداد به عنوان یکی از مصادیق تخلّفات از تعهّد و جُرمی غیرقابل اِغماض در شریعت اسلامی، واکاوی فقهی گردیده است. از نظر نویسنده اصل مجازات مرتد به عنوان متخلّف از تعهّدات مکتبی از نظر همه عقلا و فقها تأیید گردیده، ولی شدّت این مجازات مورد اختلاف فقیهان است، که برخی اشدّ مجازات (قتل) و برخی مجازاتی سَبُک‌تر را برایش در نظر می‌گیرند. وی دیدگاه قرآن مبنی بر گمراه‌کردن سایر افراد توسّط مرتد را گناهی بزرگ و مساوی با کشتن همه انسان‌ها تلقی کرده و حفظ دین را در رأس همه واجبات دانسته، که برای آن حتّی جهاد و قتال نیز تشریع شده است. بخش سوم شامل بحث درباره مفهوم ارتداد و تحقّق آن می‌شود و گفتار و رفتاری که منجر به ارتداد گردد و همچنین خودداری از برخی اعمالی که سر از ارتداد در می‌آورند، تبیین شده است. به همین منظور نویسنده به سَبّ انبیای الهی و انکار ضروریات دین به عنوان یکی از عوامل ارتداد اشاره کرده و شرایط حکم به ارتداد و راه اثبات آن و اقسام ارتداد و مرتد، مانند مرتد ملّی و مرتد فطری و ملاک فطری بودن ارتداد را وارسیده و حکم مرتد ملّی و فطری را ذکر می‌کند. او در ادامه با اشاره به آثار ارتداد، احکام خاص مرتد فطری، کشتن شخص مرتد، مجری حکم ارتداد، باطل شدن اعمال گذشته مرتد، حُکم جنازه مرتد، حُکم جنایت مرتد در حال ارتداد، حکم اَکل ذبیحه مرتد، نجس بودن مرتد، نقش زمان و مکان در حکم ارتداد، عنصر مصلحت در اجرای حکم ارتداد، حکم زن مرتد، ارتداد شخص خُنثا و احکام آن، احکام توبه مرتد، حکم اولاد مرتد از لِحاظ کفر و ایمان، حکم تصّرفات مرتد بعد از رد و بررسی احکام دیگری از ارتداد، همچون: ارتداد مُکرَه، ارتداد در حال سُکر و غیرهوشیاری، ارتداد در حال نوجوانی، و وقوع جنون در حال ارتداد را تبیین کرده است. نویسنده اجرای حکم ارتداد را دلیل مخالفت اسلام با آزادی بیان و عقیده ندانسته، بلکه این مجازات را برای جُرم‌های بعدی و فسادهای بدتری برمی‌شمارد که جامعه اسلامی را با آن دست به گریبان کرده و سبب پیدایی پیامدهای ناگوار اجتماعی می‌شود.

در این تحقیق موضوع اذن و اقامه از دیدگاه فقهای امامیه و اهل سنت مورد تحقیق و بررسی قرار گرفته است رساله حاضر که در سه فصل تنظیم شده است: در فصل اول ابتدا به معنی اذان و اقامه و الفاظ مستعمل در قرآن به معنی اذان پرداخته شده سپس زمان و مکان و کیفیت تشریع اذان، ادله فریقین مورد تحلیل و بررسی قرار گرفته است،‌ در نتیجه ثابت کردیم که اذان و اقامه از طرف خدای سبحان تشریع گردیده و هیچ انسانی در تشریع آن دخالتی نداشته است. روایاتی که در منابع اهل سنت نشان میدهد که اذان به عبدالله بن زید در خواب الهام شده و پیامبر آنرا از او گرفته از نظر سند و دلالت ضعیف و بی پایه است در آخر این فصل از تعداد فصول اذان و اقامه نیز بحث شده است. فصل دوم که شامل سه گفتار می‌باشد. در گفتار اول شهات ثالثه موضوع بحث و بررسی می‌باشد. نتیجه گفتار اول این می‌شود که این فصل در قرن اول هجری در زمان خود پیامبر در مدینه گفته می‌شد مشهور علماء شیعه این فصل را جزء اذان و اقامه نمی‌دانند. ولی گفتن آنرا به قصد قربت جایز، بلکه به قصد امتثال عمومات مستحب می‌دانند. در گفتار دوم حی علی خیر العمل از نظر فقهای شیعه و سنی بررسی شده است. نتیجه این می‌شود: که این فصل از ابتدا تشریع جزء اذان و اقامه بوده و در عصر پیامبر و ابوبکر و آغاز خلافت عمر در اذان ها گفته می‌شد. بعدا بدستور عمر به بهانه اینکه مردم بجای جهاد به سوی نماز روی می آورد از اذان حذف شده و اما ائمه اهلبیت تا آخر عمر آنرا ترک نکردند. گفتار سوم در موضوع تتویب پرداخته است، ابتدا آغاز ورود آن را در اذان صبح مورد قرار داده است. غالب اهل سنت گفتن آنرا مستحب می‌دانند. اما تمام شیعیان به تبع امامان معصوم شان آنرا بدعت می‌دانند. برخی از فقهای بزرگ اهل سنت مانند: ابوحنیفه، شافعی،‌ مالک .... نیز به بدعت بودن آن تصریح کرده اند. بدین جهت که این جمله در زمان رسول خدا و در زمان ابوبکر نبود، بلکه در زمان خلیفه دوم به اذان افزوده شد. فصل سوم: ابتدا فرق بین اذان اعلام و اذان نماز را بیان می‌کند پس از آن بیان محتوا، مفهوم و فلسفه اذان از دیدگاه ائمه اطهار می‌پردازد. در ادامه پاداش و اثرات فراوان که برای اذان نقل شده ذکر می‌کند. در آخر سنن و مستحبات اذان را نقل می‌کند.

تحقیق حاضر در مقام پاسخ‌گویی به سوال اساسی است که نگاه علما و سیره‌نویسان اهل سنت به شخصیت حضرت فاطمه چگونه است. و تفاوت آن به نظر سیره ‌نویسان شیعه در کجا نهفته است. در این تحقیق، با استفاده از منابع روایی و تاریخی اهل سنت، تاریخچه‌ای از زندگانی کوتاه حضرت فاطمه زهرا(س) ارائه شده و فضایل و کرامات آن حضرت و وقایع مهم زندگانی ایشان، به ویژه بعد از زمان رحلت پیامبر اسلام(ص) بیان گردیده است. نویسنده در مقام پاسخ‌گویی به این سوال اساسی است که نگاه علما و سیره نویسان اهل سنت به شخصیت حضرت زهرا(س) و تفاوت دیدگاه‌های سیره نویسان شیعه و اهل سنت در این مورد و نیز در زمینه وقایع زندگی آن حضرت در کجا نهفته است. وی در چهار فصل به بررسی ابعاد شخصیت حضرت فاطمه زهرا(س) و فضایل معنوی آن حضرت از منظر اهل سنت پرداخته است. در فصل اول، افزون بر طرح گوشه‌هایی از زندگانی و فضایل آن حضرت در دوره حضور ایشان در خانه پدر بزرگوار خویش؛ به دوره تکوین شخصیت فاطمه(، معانی اسامی آن حضرت، معجزات مربوط به ولادت ایشان، دوران نوجوانی فاطمه(، حضور ایشان در شعب ابی‌طالب، هجرت فاطمه( به مدینه پرداخته شده است. در فصل دوم، ابعادی از زندگانی فاطمه زهرا(س) در خانه شوهر بزرگوار خویش، مطرح شده است و در ادامه خانه‌داری، شوهرداری، بچه‌داری، نحوه ازدواج، حضور فاطمه زهرا(س) در برخی از جنگ‌ها، مانند فتح مکه، تربیت فرزندان، سفارش پیامبر(ص) به فاطمه در روزهای آخر عمر، حضور فاطمه در حجه الوداع و غدیر خم، بیماری فاطمه و شهادت آن حضرت تشریح شده است. در فصل سوم، ضمن ترسیم فضایل و ارزش‌های متعدد فاطمه زهرا(س) از منظر مفسران، مورخان و محدثان اهل سنت و نیز عفاف و عبادت آن حضرت، محوریت خشم و رضای ایشان برای خشم و رضای خداوند متعال، الگوی کامل بودن ایشان برای مردان و زنان عالم و برتری ایشان بر همه فرزندان پیامبر اسلام(ص) بحث و بررسی شده است. در فصل چهارم، به معرفی فرهنگ فاطمی پرداخته شده و مسأله فدک و حقانیت حضرت فاطمه زهرا(س) در این زمینه به اثبات رسیده است. راز مطالبه فدک از سوی فاطمه(، جریان فدک در دوران بنی‌امیه و بنی‌عباس، اختلاف نظر علمای اهل سنت در این زمینه، از دیگر مندرجات این فصل است.

خمس یکی از واجبات مهم مالی در اسلام است که از فروع دین شمرده می‌شود و تمام فرق مذاهب اسلام در اصل بحث خمس اتفاق نظر دارند و اختلاف در موارد و مصارف خمس است. مفسران اهل سنت موارد خمس را خاص غنائم جنگی می‌دانند و فقیهان آنها به تبع آنهافتوی داده‌اند . معتقدند به اینکه آیات قبل و بعد آیه خمس راجع به جهاد است و این قرینه می‌شود بر اینکه غنائمی که در آیه شریفه ذکر شده غنائم جنگی است. ولی بدیهی است که شان نزول آیه نمی‌تواند مخصص با شد که آیه را از عمومیت خارج کند. فقیهان شیعه نظر دارند غنیمت عام است و همه درآمدها را شامل می‌شود. آیه مبارکه حاکم معنی عام دارد و شأن نزول آیه نمی‌تواند محقق باشد و آیه مبارکه که بر عمومیت خود باقی است. یکس از مسائل مهم، در کیفیت تقسیم خمس است که در بین فقهاء عامه و خاصه مورد اختلاف است. از دیگر مسائل مهم و زنده برای حفظ کیان اسلام و عدالت اجتماعی مسئله پرداخت خمس به ولی امر خمس است که به عنوان یک فریضه الهی تلقی شده است. بنابر فرمایش صاحب جواهر همه مستحقین خمس باید ایمان داشته باشند. مراد از ایمان در این جا کفر نیست بلکه ایمان در مقابل مسلمان غیر شیعه است. منظور از سادات کسانی هستند که نسبشان از طرف پدر به عبدالمطلب جد پیامبر اکرم (ص) برسد.در بخشی از رساله به برخی از اشکالات و شبهات که در زمان امام جواد‌ (ع) به خمس وارد شده بیان شده است. چون در این زمان به خاطر جایگاهی که امام رضا (ع) قبل از آن داشتند شیعیان مجال بیشتری برای پرسش و پاسخ و جست و جو در باره احکام دین پیدا کردند.در آخر رساله منابع ذکر شده است.

بروز شکاف میان امت اسلامی و تقسیم ابتدایی آن‌ها به دو گروه شیعه و سنی، حاصل اختلاف در نوع برداشت از واقعه غدیر، به‌ویژه خطبه و حدیث غدیر، است. این پژوهش بر آن است تا برداشت‌های مختلف از حدیث غدیر را از دیدگاه فریقین بررسی نماید. با وجود واقعه غدیر، جایی برای اختلاف و تشتّت امت اسلامی پس از وفات رسول اکرم (ص) نبود؛ اما با این حال، مشاهده اختلافات عقیدتی و حضور حکام نالایق و خودکامه، نشان از عدم درک صحیح از حدیث غدیر و سوء استفاده تشنگان قدرت از این وضعیت دارد. برای دلالت حدیث غدیر بر جانشینی امام علی( به‌جای رسول خدا(، نشانه‌هایی وجود دارد که از آن جمله می‌توان به مکان غدیر، زمان تجمع حجاج، طرح موضوع در اجتماع بزرگ مسلمین، ایراد خطبه‌ای بلند، معرفی صریح علی( به‌عنوان جانشین، و مراسم ویژه بیعت اشاره کرد. اهمیت جایگاه حدیث غدیر در مسأله خلافت و جانشینی پیامبر آن‌قدر سرنوشت‌ساز است، که حضرت علی( پس از جریان سقیفه، در رویارویی با غاصبان خلافت و در محاجه‌ها و مناشدات خود، انتخابش در غدیر را به‌عنوان یکی از امتیازات خود برشمرده است. به‌علاوه، حضرت فاطمه(، اصحاب پیامبر، و ائمه( هم در دلالت‌ها و احتجاجات خود، بارها به واقعه غدیر اشاره کرده‌اند. البته در کنار این شواهد و مویدات روایی و تاریخی، امامیه دلایل عقلی را نیز بر دلالت‌های دیگر افزوده و با قدرت عقل، موضوع جانشینی حضرت را به اثبات رسانده‌اند. علی‌رغم وجود حدیث غدیر در منابع مهم اهل سنت، عده‌ای آن را منکر شده و ادعا نموده‌اند که چنین حدیثی وجود خارجی ندارد و در حقیقت، ساخته و پرداخته شیعیان است. اما با همه این تفاصیل و تفاسیر، روایات متعددی وجود دارد که شیخین علی‌رغم غصب مقام و موقعیت امام علی(، بر ممتاز بودن آن حضرت صحّه گذاشته و به اطرافیان خود توصیه می‌کردند تا با خاندان پیامبر مدارا کنند.

چکیده ندارد.