آثار مرتبط با شخصیت ها | کتابخانه مجازی الفبا

زهد و ساده زیستی یکی از ارزشمندترین فضایل اخلاقی است که اهمیت آن در آیات و روایات به روشنی مشهود است. این مقاله، پژوهشی توصیفی- تحلیلی است که ضمن بررسی مفاهیم زهد، ساده زیستی و مفهوم قرآنی رشد، به بررسی آثار زهد و ساده زیستی و چگونگی نقش هر یک از این آثار، در رشد فردی و اجتماعی می پردازد. از مهم ترین نتایج این پژوهش این است که نهادینه شدن زهد و ساده زیستی در زندگی فردی اجتماعی، منجر به ظهور آثار تأثیرگذار و بنیادینی خواهد شد که زمینه ساز رشد فردی و اجتماعی می شود. این آثار عبارتند از: حق پذیری و حق پرستی، رشد دنیوی و اخروی، آسودگی خاطر، رشد فکری و رفتاری، شناخت عیوب دنیا، رشد عملی، عزت نفس، رشد اقتدار و صلابت، دوست داشتن مؤمنان، رشد هدایتی، علم و هدایت، رشد فراگیر در تمامی عرصه ها، رویش حکمت و بصیرت، رشد اعتقادی، گفتاری و رفتاری، و درک وضعیت محرومان، رشد روانی محرومان و رشد اخلاقی زاهدان را به همراه دارد.

پژوهش حاضر با روش تحلیلی توصیفی و بر اساس آموزه های فرهنگ وحیانی اسلامی، به ارائة راهبرد و برخی از راهکارهای مصداقی در راستای پیشگیری از رشوه پذیری به عنوان یکی از آسیب های جامعة اسلامی پرداخته است. مقدّمات آن شامل تأمّلی در سه شاخصة «هدایت»، «حکمت» و «رضایت» و عنایت بر «عرصه های برجستة نظام هدایت انسان» (خودیابی، خودآگاهی، خودبانی و خودآیی) است. بر اساس راهبرد پیشنهادی، فرد در عرصة «خودآگاهی»، چهار نکته را به عنوان باورهای بنیادین در نگرش، گرایش و کُنشِ خود در رابطه با مسئلة رشوه دانسته است و در عرصة «خودبانی» بر آن اهتمام خواهد داشت: 1 برطرف کردن نیازهای سایر افراد در چارچوب قوانین الهی، نعمتی از جانب خداوند و دارای آثار نیکی در دنیا و آخرت است. 2 در عالم هستی، کسب رزق و روزی دارای قوانین مشخّص است و در این مهم، نقش تعیین کنندة امور معنوی، افزون تر است. 3 رشوه بر اساس دلایل شرعی و عقلی موجب پیدایش تبعیض، بی عدالتی و بی اعتمادی به حکومت اسلامی می شود. 4 مال و منفعتی که از طریق رشوه به دست می آید. از آنجا که تخلّف از قوانین الهی برای کسب روزی و برخلاف رضایت الهی است، در مسیری نامطلوب و نامشروع هزینه خواهد شد.

لطفا برای مشاهده چکیده به متن کامل (pdf) مراجعه فرمایید.

چکیدهبی شک بهره مندی هر چه بهتر و بیشتر از کتب تفسیری در ابتدا نیازمند شناخت انواع روش ها ی مختلف تفسیری موجود و مطالعه آنها می باشد، از طرفی نیز، استفاده از تفاسیری چون تفسیر المیزان و تفسیر تسنیم در عصر حاضر، یکی از بهترین گزینه ها برای مطالعه بیشتر و عمیق تر کتاب آسمانی ما مسلمانان است و از آنجایی که آیت الله جوادی آملی شاگرد مکتب علامه طباطبایی می باشند، بررسی و مطالعه روش شناسی این دو تفسیر در کنار یکدیگر می تواند راه گشای بسیاری از سوالات و مشکلات ما در عرصه تفسیر آیات و بیان مفهوم آیات قرآن باشد؛ چرا که تفسیر شریف المیزان، از ارزشمندترین تفاسیر قرون اخیر است و تفسیر تسنیم نیز چشمه ای است که از دریای "المیزان" جوشیده است، بنابراین هر دو آنان در کنار یکدیگر می تواند اقیانوسی از علم را به ما ببخشد.لیکن هدف از بررسی روش شناسی تفسیر تسنیم و المیزان برداشتن گامی موثر در شناخت دو تفسیر مذکور بوده تا طریقه استفاده آن دو را از بسیاری از منابع تفسیری چون قرآن و روایات و سنت و... را برایمان آشکار نماید، که در این رهگذر می توان به نتایج دیگری نیز دست یافت؛ از جمله اینکه هر دو این بزرگواران از روش های تفسیری استفاده نموده اند که مورد قبول هر دو آنها بوده است و طریقه استفاده آنها از آن روش ها می تواند کامل کننده هم باشد، که در نهایت ما را به این نتیجه می رساند که آیت الله جوادی آملی در تفسیر تسنیم با تأسی از استاد خود یعنی علامه طباطبایی، توانسته که روش ایشان را به کمال و نهایت برساند.در هر حال برای رسیدن به این هدف،در این پژوهش از روش تطبیقی بین دو تفسیر تسنیم و المیزان استفاده شده است و به بیان نظرات هر دو مفسر پرداخته شده تا بتوان با مقایسه نظرات آنها و کتب تفسیرشان به اهداف مورد نظر دست یافت.

از «عیاشی» محدث نامدار شیعی، کتابی ناقص در موضوع تفسیر اثری به نام «کتاب االتفسیر» به ما رسیده است. کنکاش در منابع روایی و نیز تفسیری روشن می‌کند کتاب یادشده تمام میراث حدیثی ـ تفسیری موجود او نیست و پاره‌ای از آن از طریق آثار شیخ صدوق، شواهدالتنزیل حاکم حسکانی و مجمع‌البیان مرحوم طبرسی حفظ شده و به دست ما رسیده است. در نوشتۀ پیش رو، پس از معرفی کوتاه آثار یادشده و نویسندگان آنها، آمار و ارقام مربوط به روایات تفسیری عیاشی در آن منابع که از طریق مقایسۀ بین آنها و کتاب التفسیر به دست آمده بیان شده است. در نهایت آشکار شد با اینکه بخشی از روایات کتاب التفسیر در آثار یادشده نقل شده است؛ اما شیخ صدوق 17 روایت، حاکم حسکانی 15 روایت و مرحوم طبرسی 56 روایت از عیاشی نقل کرده‌اند که در تفسیر کنونی او موجود نیست. شناسایی و شناساندن این تعداد از میراث حدیثی ـ تفسیری عیاشی از اهداف این پژوهش است.

علوم قرآنی اصطلاحی است درباره مسائلی مرتبط با شناخت قرآن و شئون مختلف آن که مفسر با رعایت آن در ورطه تفسیر به رای گرفتار نشده و در نهایت بتواند تفسیری ضابطه‌مند و صحیح ارائه دهد. یکی از تفاسیری که به مباحث علوم قرآنی پرداخته است، تفسیر التحریر و التنویر است. محمد طاهر بن عاشور در این تفسیر به مهم ترین مباحث علوم قرآنی توجه داشته است.ابن عاشور ابتدای نزول قرآن را در شب هفدهم رمضان با نزول پنج آیه نخست سوره علق، و آخرین آیه نازل شده را آیه 281 بقره می‌داند. در جای جای تفسیر بر این مطلب اشاره دارد که کیفیت نزول قرآن بر خلاف کتب مقدس پیشین، به صورت تدریجی نازل گشته است. ایشان آیات قرآن را به دو دسته مکی و مدنی تقسیم می‌نماید (مکی: 88 سوره؛ مدنی: 25 سوره؛ ایشان سوره حج را نه مکی و نه مدنی بلکه مکی- مدنی می‌داند) و بیشتر مستثنیات سور را نمی‌پذیرد و دلیل توهم مستثنیات را خلط بین اسباب نزول می‌داند. همچنین علم سبب نزول را به دو دسته تقسیم می‌نماید و سعی نموده به آن دسته از اسباب نزولی بپردازد که در تفسیر آیات اهمیت داشته باشند. ترتیب آیات قرآن و چینش هر کدام پشت دیگری را، توقیفی و به امر رسول الله (ص) می‌داند و می‌نویسد اصح آن است که قرآن در زمان حضرت ابوبکر صدیق (رض) جمع شده باشد. ایشان قرائت را دو گونه می‌داند و تنها به گونه‌ای می‌پردازد که ارتباط تنگاتنگی با تفسیر دارد و در مورد اختلاف قرائت می‌نویسد اگر یقین نماییم که همه وجوه قرائات مشهور از پیامبر (ص) رسیده است اشکالی ندارد که گفته شود حمل الفاظ قرآن بر این وجوه، مراد خداوند بوده است تا قاریان با خواندن به چندین وجوه، معانی را تکثیر بخشند. ابن عاشور بعد از تقسیم بندی نسخ به سه دسته، دسته سوم آن یعنی « نسخ تلاوت و بقای حکم » را نمی‌پذیرد و می‌نویسد که فایده‌ای برای این نوع متصور نیست. با توجه به آیه هفت سوره آل عمران آیات قرآن را به دو دسته محکم و متشابه تقسیم می‌نماید و این صفت را متوجه لفظ می‌داند و واو مورد بحث در این آیه را استیناف می‌داند. اعجاز را یکی از علوم مهم در تفسیر قرآن می‌دانند و در سراسر تفسیر خود کوشیده که به اعجاز قرآن اشاره نماید و با رد قول صرفه، فصاحت و بلاغت قرآن را وجه اعجاز این کتاب می-داند.

برخی از منتقدان[i] با استناد به آیه:﴿أَمَّنْ هُوَ قانِتٌ آناءَ اللَّیلِ ساجِداً وَ قائِماً یحْذَرُ الْآخِرَةَ وَ یرْجُوا رَحْمَةَ رَبِّهِ قُلْ هلْ یستَوِی الَّذینَ یعلَمونَ والَّذینَ لَا یعلَمونَ إِنَّما یتَذَکرُ أُولُوا الْأَلْبابِ﴾[ii] و سایر آیات و احادیث مدعی شده‌اند که: علم ارزشمند و نافع از دیدگاه قرآن و اسلام منحصر در علوم دینی است. با نگرش درآیات و روایات معلوم می‌گردد که هدف قرآن بیان جزئیات تمام علوم بشری نیست و علم ارزشمند را منحصر در علوم دینی نمی‌داند، آیات قرآن و احادیث پیامبر (ص) نه‌تنها به همۀ علوم ازجمله علوم تجربی توجه کرده‌اند، بلکه تذکر داده‌اند که هنگام مطالعات تجربی به آفریدگار طبیعت، آسمان و... نیز توجه کنید که جمع بین ایمان و علم مطلوب است و با همدیگر منافاتی ندارند. در این مقال و مجال درصدد پاسخ‌گویی به شبهه مطرح‌شده با استناد به آیات و احادیث با بهره‌گیری از منابع معتبر هستیم.

با همه پیشرفت و ترقی جامعه بشری هنوز گمراهی ها و بی دینی ها دامن گیر بشریت است. بررسی چرایی و علل این امر از مهمترین مساله ها برای دینداران می باشد که در این پایان نامه به آن پرداخته شده است. این تحقیق به صورت کتابخانه ای انجام و شامل چهار فصل است. فصل اول در این فصل به این پرسشها به اختصار پاسخ داده شده است: دین چیست؟ دیندار کیست؟ فواید دینداری کدام است؟ علل نیاز فردی و اجتماعی به دین چیست؟ مؤلفه های اصلی دین کدامند؟ فصل دوم در این فصل عوامل جذب به دین مورد مداقه قرار گرفته و تحلیل شده است. مهمترین عوامل از دیدگاه قرآن، حدیث، و تا حدی روانشناسی بیان شده است. همچنین چگونگی پاسخگویی دین به نیازهای انسان از ابتدایی ترین آنها تا نیازهای متعالی به اختصار تبیین شده است. فصل سوم در این بحث پیرامون مسائلی پرداخته ایم که ممکن است مردم را از دین گریزان کند. انحراف متولیان دین، پیروی از گذشتگان، آزادی خواهی منفی، افراط در عمل به تعلیمات دینی، خانواده آلوده، آمیختگی دین با خرافات از مهمترین عوامل گریز از دین بشمار آمده است. فصل چهارم در این فصل راهکارهایی برای جذب به دین ارائه شده است. آسیب شناسی دینی و تبیین درست دین، پیراستگی دین از خرافات، پاسخ گویی به شبهات، تفکیک روحانیت واقعی از روحانی نماها، حرمت نهادن به مردم در حکومت دینی، توجه به خانواده و استفاده بهینه از رسانه ها از مهمترین این عوامل بشمار آمده اند.

مساله مجازات و کیفر و قوانین کیفری مضوعاتی نیستند که کسی به ضرورت وجود آن ها اذعان نداشته باشد، چراکه نظم عمومی مرهون اجرای صحیح این قوانین در جامعه است. از ابتدای خلقت انسان و پیدایش بشر بر روی کره خاکی این قوانین به اشکال مختلف وجود داشته و تا زمانی که نسل انسان موجود و این جهان باقی باشد وجود قوانین کیفری نیز امری ضروری است. از طرفی در حالی که تا همین اواخر سخن از کنار رفتن ادیان و مباحث دینی در میان متفکران مادی امری مسلم انگاشته می شد، اما اکنون در میان پیشرو ترین محافل علمی، فلسفی و ادبی جهان سخن از بازگشتی دوباره به دین و مفاهیم آن شنیده می شود. اقبالی که جهانیان پس از سرخوردن از مکاتب ضد دینی و لائیک به دین و ارزش های آن پیدا کرده و بیشتر نیز خواهد شد ایجاب می کند که در مقابل کفر و الحاد و بی هویتی معنوی بر نکات مشترک بین ادیان و مذاهب عنایت بیشتری گردد. نظام مجازات در هر جامعه ای، بر پایه هایی قرار دارد که نه تنها باید در فهم و بررسی نظریه های کیفری، آن پایه ها را به دست آورد و آن ها را فهمید، بلکه انتظار هر نوع تحول و اصلاح نظام کیفری با دگرگونی آن پایه ها و ریشه ها امکان پذیر است؛ هم چنان که طبق همین پایه هاست که می توان به داوری هر نظامی پرداخت و آن را نو یا کهنه، پیشرفته یا عقب افتاده، زشت یا زیبا، خوب یا بد، عادلانه یا ظالمانه توصیف کرد. اما پس از مشروعیت یافتن، هدف و غایت از تشریع واعمال مجازاتها نیز باید معین شود، چه این که با تعیین هدف، قانونگذار خواهد توانست نوع و میزان مجازاتها را در قوانین پیش بینی کند تا به این ترتیب، غایت مورد نظر حاصل آید. هدف از تشریع مجازات علاوه بر حیات شایسته انسان و سلامت جامعه، هدفی والاتر از نظم و عدالت را می طلبد که می تواند تمام اهداف دیگر را یک جا شامل شود؛ این عنوان اعتلا و توسعه همه جانبه زندگی انسان و در نهایت کمال حقیقی اوست. (ادب زاده، معصومه؛ روحانی مقدم، محمد؛ صابریان، علیرضا، 1398) بنابراین اهداف مجازات ها از زوایای گوناگونی می تواند مورد بررسی و کنکاش قرار گیرد که یکی از این اهداف ارعاب ناشی از مجازات و تاثیر آن بر بازدارندگی و پیشگیری از وقوع جرم می باشد. اهداف مجازات را می توان در یک هدف عینی یعنی اصلاح و تربیت بزهکار و در نتیجه پیشگیری از جرم به شکل خاص نسبت به مجرمان و شرکا و معاونان آنها و به شکل عام نسبت به جامعه و یک هدف ذهنی یعنی اجرای عدالت خلاصه کرد. بدیهی است عنوان کردن اهداف به دو وجه یاد شده نباید موجب محدود ساختن آنها، و به خصوص فراموشی نظم عمومی که از اهداف عمده مجازات ها است، شود(پاسدار، 1396، 7) از جمله اختلافات نظام های حقوقی، اختلاف در مبانی و اهداف مجازات های آنهاست که برخی آسایش فردی، برخی آسایش اجتماعی و برخی آسایش مادی را مدنظر قرار داده اند. ازطرف دیگر در برخی از نظام های کیفری دینی هدف از اجرای مجازات در ارعاب خلاصه می شود و از سویی در برخی دیگر هدف از اجرای مجازات اصلاح و پیشگیری از وقوع جرم می باشد. لذا باید هر یک از این نظام ها به تفکیک مورد بررسی قرار گیرند تا بتوان ویژگی ها و اصول مورد پذیرش آنها را کشف و استخراج نمود. ادیان الهی نیز در خصوص جنبه های حقوقی متناسب با زمان و مکان عصر خود، مقرراتی برای جوامع خود مقرر نموده اند که می توان با بررسی تطبیقی مقررات این ادیان، که همگی در الهی بودن مشترک می باشند مبانی و قواعد حاکم بر جرم انگاری و اجرای مجازات را کشف نمود تا بدین وسیله به فهمی ژرف و عمیق درغایت ممنوع نمودن برخی اعمال در این ادیان مختلف پی برد. به عنوان مثال مبنای مسئولیت در حقوق اسلام بر اساس آزادی اراده و اختیار شکل گرفته است و هدف آن را می توان در تامین سعادت دنیوی و اخروی خلاصه نمود(غالمی، مجتهدی، 1396 :64-78 .) شارع مقدس در وضع برخی از جرایم و مجازات ها جنبه ارعابی و در وضع برخی دیگر جنبه اصلاحی را مطمح نظر قرار داده است. به عنوان جرایم دسته اول می توان به حد محاربه و یا رجم و به عنوان مثالی برای جرایم دسته دوم می توان به شلاق در جرایم حدی اشاره نمود. در حالی از دین یهود به عنوان یکی از سخت گیر ترین ادیان الهی نام برده می شود(حاج اسماعیلی، 1392 ،48 ) که در این آیین مجازات ها اغلب واجد جنبه ارعابی بوده که در اجرای آن شدت عمل به خرج می دادند تا جایی که به مقابله به مثل و مماثلت بزه و کیفر اعتقاد بسیاری داشته اند. این ویژگی ها از قوانین و مقرراتی موجود در تورات و حتی برخی از آیات قرآن کریم فهمیده می شود. در وضع مجازات ها نیز این نکته مشخص می گردد که در آیین یهود جنبه ارعابی آن اولویت بیشتری نسبت به سایر جوانب اجرای مجازات از قبیل اصلاح و تربیت داشته است. به عنوان مثال کیفر هایی از قبیل قصاص، رجم، گردن زدن، خفه کردن و سوزاندن همگی گواهی بر مدعای فوق می باشد. از طرف دیگر جرایم علیه اشخاص شدیدترین مجازات ها را در پی داشته و در مقابل جرایم علیه اموال از اهمیت چندانی برخوردار نبودند به گونه ای که در سرقت، خیانت در امانت و جرایمی از این دست، مرتکب تنها به پرداخت غرامت و جبران خسارت محکوم می گردید. از سویی دیگر در آیین یهود مجازات ها عمدتا ثابت و غیر قابل تخفیف و تبدیل بودند، امری که در اسلام تعدیل گشت و در صورت عدم وجود شرایط خاصی، مجازات مرتکب تبدیل شده یا در آن تخفیف داده می شد و حتی در برخی مواقع به سقوط آن منجر می گردید. حال این سوال مطرح می شود که آیا ارعاب از جمله اهداف مجازات در نظام های دینی محسوب می شود یا خیر و در صورت مثبت بودن پاسخ، چگونه این جنبه از مجازات می تواند در پیشگیری از ارتکاب رفتار مجرمانه و تکرار دوباره جرایم جلوگیری کند و حتی اصلاح و بازپروری مرتکب را فراهم آورد؛ چرا که در جوامع امروزی با جرایمی مواجه می شویم که علیرغم تعیین مجازات های بعضا سخت و شدید باز هم شاهد عدم کاهش نرخ جرایم در سطح جامعه می باشیم. با وجود این، یک نکته مشترک میان تمام ادیان الهی وجود دارد، اینکه قواعد و مقررات نظام های

زیارت ائمه معصومین (علیهم السلام) در فرهنگ شیعی جایگاه بسیار والایی دارد و از اختصاصات شیعه به شمار می‌رود که از امامان (علیهم السلام) برای ما به یادگار مانده اند؛ زیارت به معنای دیدار کردن است و زیارت معصوم همانند دیدار کردن با او در حیات و زندگانی اوست، زیرا اعتقاد همه شیعیان بر این است که مرگ و حیات ائمه معصومین (علیهم السلام) با هم تفاوتی ندارد و در هر حال شاهد و ناظر بر اعمال ما هستند.از جمله این زیارات، زیارت جامعه کبیره است که بازتابی از علم بیکران امام هادی (علیه السلام) است؛ که از معتبرترین ادعیه و احسن و اکمل زیارات است که دارای مضامین عالی و فصاحت و بلاغت بی نظیری است و می‌توان گفت که از شایسته ترین ادعیه در معرفی از مقام شامخ اهل بیت عصمت و طهارت (علیهم السلام) است؛ چون این زیارت بیان کننده همه اوصاف ائمه (علیهم السلام) در مقام ولایت و امامت است.در این پژوهش سعی شده است که وظایف امت در برابر امام معصوم (علیهم السلام) به عنوان نمونه کامل یک انسان بیان گردد و به نتایج تولی و تبری که یکی از وظایف مهم امت شمرده می‌شود هم پرداخته شود؛ به علاوه اصالت سندیت این زیارت را نیز مورد بررسی قرار دهیم.با وجود کمبود منابع مرتبط با موضوع پژوهش و مشکلات موجود در دست یابی به این منابع، سعی شده است برای تبیین و توضیح بیشتر موضوع، کتب مرجع از جمله فرهنگ لغات، تفاسیر و کتب روایی و همچنین تحقیقات جدید مورد استفاده قرار گیرد.با این وجود در این پژوهش از کتب تفسیری استفاده فراوانی شده است چون بنا به اعتقاد ما شیعیان، امام معصوم قرآن ناطق بوده و کلام او به این کتاب آسمانی نزدیک است همچنان که اکثر فرازهای این زیارت با آیات قرآنی قرین می‌باشد، لذا تبیین و توضیح بیشتر فرازهای این زیارت، مستلزم رجوع به قرآن و تفاسیر موجود می‌باشد.