آثار مرتبط با شخصیت ها | کتابخانه مجازی الفبا

این جلد درباره عقیده و مطالب پیرامون آن مثل دور در عقیده، تحقیق در عقیده، تقلید در آن و... و دو بخش درباره عقل و جهل که مطالب بسیار مهمی در آن بیان شده است و یک بخشی هم اختصاص به معرفت دارد.

در این مجلد از موسوعه درباره علم و حکمت ومعرفت و مطالب پیرامون آن بحث می شود از جمله مبادی معرفت، موانع معرفت، تحصیل معرفت ، تعلیم معرفت، عالم ... بحث می شود.

عنوان و محتوای این مجلد درباره یکی دیگر مهم ترین اصول اعتقادی تشیع یعنی درباره عدل الهی است و مسائل مختلفی پیرامون آن مطرح می شود. عدل و معنی و برهان آن، رابطه عدل و قضا و قدر ، رابطه عدل با شرور، و رابطه عدل با سعادت و شقاوت عناوین فصول این کتاب می باشد که ذیل هر عنوان مطالب متناسب با آن دقیق و مستند بیان می شود.

این مجلد که جلد پنجم از موسوعه است درباره صفات الهی است . بخش اول ادامه صفات ثبوتیه جلد قبلی و بخش دوم درباره صفات سلبیه الهی است .

این جلد از موسوعه درباره معرفت الله می باشد و شامل مباحثی از قبیل معرفه الله ، معرفت توحید الله و معرفت صفات الله به صورت کلی می باشد. در هر بخش مطالبی تحت عنوان هر بخش آورده شده است که به صورت مبسوط به هر سه بخش معرفت الله و توحید و صفات الهی پرداخته شده است.

شیخ حرّ عاملی(رحمه الله علیه) اگرچه به عنوان محدّث مشهور است، با این حال در مقام استنباط و دفاع از اعتقادات، از مباحث عقلی و کلامی غافل نبوده ‌است و می‌توان او را از متکلمان دانست. عمده ترین کار متکلّم استنباط و دفاع است. شیخ حرّ عاملی در مقام استنباط قائل به تواتر و عدم تحریف قرآن است. ایشان اگرچه صریحاً عدم نقصان در قرآن را مطرح نکرده است؛ لیکن از سخنانش می‌توان دریافت که او قائل به عدم وجود نقص در قرآن می‌باشد. وی ظواهر قرآن و کلام نبی (صلی الله علیه و آله)، استنباطات ظنّی و قیاس فقهی را حجت نمی‌داند، ولی قیاس منطقی و همچنین تفریع بر اصول و اجماع را به شرط علم به دخول معصوم در آن، معتبر می‌داند. ایشان خبر متواتر و خبر محفوف به قرینه را مفید علم می‌داند و معتقد است عقل به بعضی از اصول و اعتقادات، علم و یقین پیدا می‌کند، ولی در تفاصیل اصول و در فروعات فقهی، حجت نیست. وی معتقد است عقل نظری با به‌کارگیری روش کشف استلزامات، به آموزه‌های کلامی جدید دست می‌یابد. کارکرد عقل عملی در علم کلام، ادراک حسن و قبح ذاتی افعال و متفرعات آن است. تأویل و اعتباربخشی به نقل از کار کردهای عقل ابزاری می‌باشد. دفاع دارای پنج مرحله- تبیین، تنظیم، اثبات، ردّ شبهات و ردّ مکاتب معارض- می‌باشد. شیخ حرّ عاملی در مرحله تبیین اعتقادات از روش‌هایی همچون تعریف مفردات، ذکر تاریخچه، ذکر مبانی، ذکر اقسام، ذکر احتمالات و ذکر فوائد استفاده کرده ‌است. وی برای تنظیم آموزه‌ها گاهی بر اساس تقدّم و تأخّر آموزه‌ها در اثبات، و گاهی بر اساس تقدم آموزه‌های عقلی بر نقلی و ... اقدام کرده است. ایشان مرحله ی اثبات آموزه را به دو لحاظ- مقدمات و صورت- و با براهینی همچون برهان ذوحدین و خلف مورد بررسی قرار داده است. شیخ حرّ عاملی در مرحله‌ی پاسخ به شبهات از روش‌هایی همچون ردّ استدلال شبهه‌گر، ردّ لوازم و مبانی شبهه‌گر، پاسخ نقضی، ذکر مثال و تشبیه، بهره برده و در ردّ مکاتب معارض که آخرین مرحله دفاع است با روش‌های بیان لوازم فاسد دیدگاه‌های معارض، ردّ مبنایی، همگامی ظاهری با طرف مقابل، ارجاع به بدیهیات، به ردّ مکاتب معارض پرداخته است.

مسئلة معروف شر از مسائل مهم و دیرین کلامی- فلسفی است که غالب ادیان به آن پرداخته اند و فیلسوفان دین نیز با نگاهی نو این موضوع را بررسی می کنند. این نوشتار به روش تحلیل گزاره ای به بیان و بررسی دیدگاه ملاصدرا و لایب نیتس در این باره می پردازد. ملاصدرا با توجه به مقتضیات زمانه با رویکردی سنتی دیدگاه خود را بیان داشته است. لایب نیتس با رویکردی سنتی و نو در این مورد بحث کرده است. مبانی و راه حل اصلی مسئلة شر در ملاصدرا و لایب نیتس یک سان است. از میان راه حل هایی که این دو فیلسوف ارائه داده اند راه حل سنتی و مناقشه برانگیز عدمی بودن شر مشترک است. در مقایسة راه حل مهم هر دو با سایر راه حل هایشان به این نتیجه می رسیم که درمجموع، راه حل های آن ها دارای انسجام مبنایی نیست؛ چراکه در یک راه حل، شر را عدمی می دانند در حالی که لازمة راه حل های دیگر آن ها وجودی دانستن شر است. درمجموع راه حل های ملاصدرا و لایب نیتس پاسخ گوی چالش های معاصرین در این باره نیست.