آثار مرتبط با شخصیت ها | کتابخانه مجازی الفبا

این رساله پژوهشی درباره‌ی تعریف سعادت انسان در آثار عرفانی و فلسفی امام خمینی و توصیف ایشان از حقیقت انسان و نحوه‌ی رسیدن به سعادت می‌باشد.انسان فطرتاً طالب سعادت و خیر مطلق است و در طول زندگی خود در جستجوی آن می‌باشد. انسانی را که امام سیمای آن را ترسیم می‌کند موجودی محکوم به جبر سرنوشت نیست و باگوهری به نام اختیار می‌تواند بر همه موانع کمال و سعادت خویش فائق آید. سعادت ذاتی انسان نیست و باید با سعی و تلاش خود آن را کسب کند. انسان تا در دار دنیا واقع است می‌تواند خود را از هر مرتبه نقص و شقاوت و شرک و نفاق، نجات دهد و به مراتب کمال و سعادت برساند. معرفت و شناخت انسان نسبت به جهان هستی و خالق، راه را برای پیمودن راه سعادت هموار می‌سازد.

در عالمی که مملو از کثرات می باشد؛ حقیقت مطلقی سایه برافکنده است که اصل و اساس تمامی آنها محسوب می گردد؛ به طوریکه هیچ یک از این کثرات، بدون او از هیچ حیثیت و هویتی برخوردار نمی‌باشد. فلوطین از مجرای فیض و همچنین از خلال اقانیم سه گانه احد ، عقل و نفس به تبیین این واقعیت و در واقع به تبیین حقیقت آفرینش پرداخته و هویت کثرات را در اتباط مستقیم با مبدئی بیان نموده که با سببیتی خاص، عالم را از خویش به برون داده است. در چنین نظام فکری که آدمی به عنوان نوعی متمایز از دیگر کثرات، وظیفه سنگین معرفت را بر دوش می کشد؛ با ترسیم نموداری از قوس صعود ونزول، به ایضاح غایتمندی عالم با محوریت انسان پرداخته شده است و از این رودر مقابل نحله ها و مشارب فکری برآمده است که بی غایتی را اساس عالم دانسته اند. حضرت امام خمینی (س) نیز از مجرای تجلی به بیان حقیقت آفرینش پرداختند و صاحب آرای قابل تأملی می باشند. لذا نظریات این دو اندیشمند که هر کدام رهیافتی خاص جهت خداشناسی، انسان شناسیو جهان شناسی و در نهایت کشف حقیقت هستی و معمای آفرینش می باشد؛ ما را بر آن می دارد که به بررسی آراء این دو پرداخته و در نهایت وارد عرفان تطبیطقی گردیم.

از جمله مهم‌ترین و بحث برانگیز‌ترین مسائل عرفان اسلامی، وحدت وجود، تنزیه و تشبیه و شطحیات می‌باشند. این مباحث از دیرباز، تقریباً در تمامی مکتب های عرفانی جهان، محل توجه بوده و موافقان و مخالفان عرفان، به اظهار نظر در باره ی آن‌ها پرداخته اند. این سه مسئله هم از حیث مفهوم دینی و مدلول عرفانی و هم از جنبه های منطقی، معرفت شناختی و زبانی، مورد توجه قرار گرفته اند. تفسیر و تحلیل سنّتی از این مسائل از دیرباز بر مبنای تفکر ارسطویی که بر مدار منطق دوارزشی می گردد، استوار بوده است اما همواره از سوی عرف، عقل و شرع مورد انتقاد شدید و طرح پرسش هایی قرار گرفته است. بازتفسیر این مسائل از منظر تفکر فازی که بر منطقی چند ارزشی یا بی نهایت ارزشی، استوار است، می‌تواند به حل این مشکلات و شبهات کمک کند. با کمک تطبیق قواعد فازی شامل مبانی و اصول آن با این سه مسئله در می یابیم که اولاً مهم ترین انگاره های تفکر ارسطویی یعنی اصل تناقض در این مسائل، طرد می‌شود و ثانیاً اصل تشکیک و درجه پذیری به عنوان مبنای دوم در تفکر فازی در آنها جریان دارد و ثالثاً اصول ناهمسازگاری، پیوستگی در عین پویایی و هم برخگی به عنوان اصول این تفکر در آنها ساری و جاری می باشند. در این رساله همچنین به آراء امام خمینی (س) در خصوص این مسائل اشاره کرده و ارتباط آنها را در مبانی و اصول با تفکر فازی مورد بحث قرار داده ایم.

«تأویل» در اندیشه قرآنی حکیم صدرالمتألهین شیرازی «ره» و حضرت امام خمینی «س» یک ضرورت به شمار می‌رود و معتقدند که «تأویل» همان مرتبه کامل «تفسیر» است که مربوط به باطن و چهره ناپیدای امور است. در این معنای از تأویل، حق تعالی تأویل همه امور است و اینکه هر کدام از کتاب تکوین (هستی) و کتاب أنفس (انسان) و کتاب تدوین (قرآن کریم)، برخوردار از مراتب متعددی از نزول می‌باشند که میان آنها تطابق و هماهنگی کامل برقرار است به گونه‌ای که انکشاف و ظهور هر یک از مراتب و عوالم هستی و بطون قرآنی در گرو انکشاف مراتب و درجات وجودی آدمی است.لذا هر دو متفکّر تأویل را به مثابه یک روش تلقی می‌کنند که از این طریق می‌توان به باطن و غیب امور نائل آمد.

عرفان نظری واجد دو رکن اساسی است: «خداشناسی (توحید)» و «انسان شناسی (موحد)». سایر مباحث عظیم و گسترده عرفان نظری از تبعات این دو موضوع است. انسان شناسی هنگامی که به حوزه شناخت «انسان کامل» وارد می شود جنبه مهم تری پیدا می کند. در آنجا به یک معنی به اصلی ترین رکن عرفان نظری تبدیل می شود. زیرا انسان کامل مظهر تمام اسما و صفات الهی و تجلیات غیبی و شهادی ذات احدیت است و تمام مراتب خداشناسی را در بر می گیرد. به این لحاظ می توان گفت: انسان کامل محور اصلی عرفان نظری است و شناخت او، عینا شناخت توحید نیز هست. انسان کامل دارای ویژگی های اصلی همچون «کون جامع»، «واسطه فیض»، «تناظر با عالم کبیر»، «ولایت مطلقه» است که این مقاله به شرح و توضیح آن ها پرداخته است.

در فلسفه اسلامی، معرفت شناسی، پیش از ملاصدرا به طور خاص مورد عنایت فیلسوفان نبوده است؛ و آنچه در این باب آورده بودند، به تبع مسایل دیگر بوده است. ملاصدرا برای اولین بار بطور جدی این مساله را مطرح نمود و پس از نقد و بررسی اقوال فیلسوفان سلف، در باب آن، نظریه پردازی کرد. نظریه معرفت شناختی ملاصدرا، متشکل از سه مولفه اساسی است: صور علمی (= معلوم بالذات)، فاعل شناسا (= نفس) و نسب و روابط دوسویه ای که صورت های علمی در فرایند شناخت واجد آنها می شوند.صورت های علمی از یک سو حاکی از ماورای خود بوده و واسط علم ما به اشیای دیگر هستند و از سوی دیگر مرتبط با فاعل شناسا و حاصل در نفسند. ملاصدرا در باب هر سه مولفه یاد شده نوآوری هایی دارد؛ و از مجموع آنها نظریه ای ابتکاری و توانمند در باب شناخت و معرفت ساخته و پرداخته است.ملاصدرا در مقام نظریه پردازی در این باب و متلائم کردن آن با دستگاه فلسفی خود بسیار قوی ظاهر شده است، اما در مقام استدلال و توجیه نظریه خود، سخنان او قدرت و انسجام لازم را ندارد. این امر سبب تشتت آرا شارحان نظریه او و ارایه تقریرهای متعارض از سوی آنان شده است. مفروض این مقال آن است که نظام فلسفی صدرا ابزار و امکانات لازم را برای توجیه نظریه او دارا می باشد. از این رو در این مقاله، نخست به معرفی کوتاه نظریه معرفت شناختی ملاصدرا می پردازیم و ضمن مقایسه آن با نظریات فیلسوفان پیشین در حوزه اندیشه اسلامی، دلایل آن را بازخوانی و بازسازی می کنیم. گفتنی است که بخشی از نظریه صدرا که بیشتر از بخش های دیگر چالش برانگیز بوده است؛ یعنی رابطه صورت های علمی با نفس، مورد توجه اصلی این مقاله است و تنها دلایل این بخش باز تولید شده است.

نگارش این پایان نامه تلاشی است برای بازنویسی منطق به نحو کاربردی که پیشتر در زبان فارسی سابقه ندارد. از آنجا که منطق، خطا سنج تفکر دانسته می شود، در فصل اول توضیحاتی درباره منطق و تفکر از جمله پیدایش علم منطق، منطق ارسطو، منطق اسلامی، منطق ریاضی، منطق مادی و البته منطق کاربردی و همچنین تبیین این نکته که در میان انواع تفکر، مراد از تفکر منطقی چیست، ارائه شده است. در فصل دوم پس از تعریف چند اصطلاح به توضیح در باب انواع تفکر در حوزه تصورات پرداخته شده است که عبارتند از: تجرید و تعمیم، ترکیب، تجزیه، مقایسه دو مفهوم کلی، یافتن مثال نقض، طبقه بندی مفاهیم، و از همه مهمتر تقسیم و تعریف. فصل سوم نیز پس از چند تعریف، به توضیح انواع تفکر در حوزه تصدیقات می پردازد، یعنی استدلال مباشر(قلب، عکس مستوی، عکس نقیض، عکس نقیض شرطی و ...) و استدلال غیر مباشر(استدلال قیاسی، استثنایی و اقترانی، استقرار و تمثیل) فصل چهارم در باب مغالطات است که به نحو گسترده بالغ بر ‎100 مغالطه را توضیح می دهد. محورهای اصلی در دسته بندی مغالطات چنین است: تبیین های مغالطی، ادعای بدون استدلال، مغالطات مقام نقد، مغالطات مقام دفاع، مغالطه در استدلال، شامل مغالطات صوری، مغالطات ناشی از پیشفرض نادرست، مغالطات ربطی

چکیده ندارد.

چکیده ندارد.

مساله علم پیشین حق به مخلوقات به عنوان یک معضل در معارف توحیدی مطرح بوده است. مشکل متفکران از یک سو در علم خداوند به جزییات ، وحدت اطلاقی و بساطت ذاتی حق و از سوی دیگر در کثرت موجود میان عالم و معلومات بود که مستلزم اتصاف حق به صفات امکانی از قبیل : حدوث ، انفعال ، ترکیب ، محدودیت و .... و اجتماع صفات وجوبی و امکانی می شد. عرفا با طرح نظریه اعیان ثابته کوشش نموده اند ، تا این مشکل را حل نمایند. ان ها معتقد بودند که اعیان ثابته در عالمی به نام عالم ثبوت تحقق دارند. این عالم در ازل و قبل از پیدایش اشیاء با فیض اقدس در مرتبه واحدیت و حضرت علمی تقرر یافته است. خصوصیت این عالم این است که نه موجود است و نه معدوم ، بلکه اضافی و نسبی است. در این صورت ذاتا اثر خارجی و عینی ندارد تا به سبب ان ذات حق متکثر و منفعل شود. به این ترتیب علم ازلی و پیشین حق به اشیاء تبیین می گردد. این پایان نامه به بررسی مقایسه ای نظریه اعیان ثابته و مسائل پیرامون ان از دیدگاه ابن عربی و امام خمینی پرداخته است.