آثار مرتبط با شخصیت ها | کتابخانه مجازی الفبا

ترسیم ساختار تعاملات مدیریتی حاکمان از رهگذر تعمق در مهم‌ترین مؤلفه‌های مطرح در نامه امیرالمؤمنین(ع) به مالک اشتر، به‌وضوح بیانگر ژرفای معرفتی مکتب علوی است. انتخاب الگوی کارآمد مدیریتی و تنظیم سیاست عدالت‌گستر داخلی و خارجی، ضرورت ساماندهی نوشتار حاضر را مضاعف کرده‌اند، لذا در این پژوهش با روش تحلیل محتوا و به‌صورت کیفی و توصیفی، مفاهیم این عهدنامه واکاوی شده است. بهره‌گیری از این روش، نگاه جامعی به شاخصه‌های تعاملی حاکمان، ضابطه‌های گزینش کارکنان و راهبردهای نیل بدین اهداف کلان را نتیجه می‌دهد. یافته‌ها حاکی از آن است که متن نامه بر سیاست داخلی تمرکز دارد و بر مؤلفه‌هایی همچون عدالت‌ورزی، اصلاحات فرهنگی، ساماندهی اقتصادی و گزینش هدف‌دار کارکنان دولتی تأکید شده است. توصیه‌های حضرت امیر(ع) در عرصه سیاست خارجی با محوریت نکوهش پیمان‌شکنی نیز افق‌های نوینی در تحلیل متن نامه می‌گشاید. گونه‌های مواجهه حکومتی در قالب تعاملی، تنبیهی، تربیتی، سنجشی و تشویقی بسامد قابل‌توجهی دارد و مدلی روزآمد در تمامی عرصه‌های مدیریتی ارائه می‌نماید. توصیه حضرت امیر(ع) به مدارا، بخشش، مهرورزی، عدم تبعیض در تعامل با مردم، تنبیه احتکارکنندگان و کارگزاران خیانت‌کار، همچنین دلگرم سازی فعالان شایسته، در این شبکه مضمونی برجسته شده است.

در تاریخ زندگی انبیا (ع) همواره مخالفانی وجود داشتند که به لحاظ دارا بودن موقعیت های مختلف اجتماعی، اعتقادی، مذهبی و... در مسیر دعوت و انذار انبیا(ع)، خلل ایجاد می نمودند و به هر طریقی سعی داشتند دین لهی را از بنیان بر اندازند و یا حداقل به انحراف بکشانند. نبی مکرم اسلام(ص) نیز از این جریان تاریخی، مستثنی نبودند؛ مخالفان مکی پیامبر(ص) نیز به ابراز مخالفت با دین و پیامبری آغاز نمودند که درصدد اصلاح اعتقادات، ارزش ها و بسیاری نابسامانی های حاکم بر جامعه آن روز، برآمده بود؛ از این رو زعما، متمولین و بعضا اهل کتاب که دارای منافع اجتماعی، اقتصادی یا مذهبی بودند، به مخالفت با آن حضرت(ص) برخاستند و در جریان اعمال این مخالفت ها، از هیچ ابزار و شیوه ای کوتاهی نکردند؛ بنابراین بررسی و تحلیل شیوه های ابراز این مخالفت ها در دوران مکی، به لحاظ تأثیرگذاری منفی در سطح عمومی جامعه و سوق دادن توده مردم به سوی تشکیک در امر حقانیت پیامبر(ص) و کند نمودن روند پیشرفت اسلام، حائز اهمیت می باشد. تحلیل و بررسی دقیق این مخالفت ها و البته بررسی شیوه های مواجهه پیامبر(ص) با مخالفان چهره حقیقی و انگیزه دشمنان و معاندان مکی پیامبر(ص) را بهتر می شناساند و عواملی را که در خصوص ابراز مخالفت هایشان از آن بهره می بردند، به خوبی بیان می نماید؛ همچنین بررسی شخصیت هر یک از مخالفان مکی پیامبر(ص) از این جهت حائز اهمیت است که بدانیم آیا آنان از سر جهل و عدم درک سخنان پیامبر(ص)، با آن حضرت(ص) به مخالفت برخاستند و یا در عین درک و آگاهی نسبت به سخنان پیامبر(ص) وعلم و به حقانیت آن حضرت(ص) به مخالفت با دین و سخن الهی مبادرت نمودند و به گزینش عالمانه برخی شیوه ها اقدام کردند؟! در این پژوهش، ضمن فصل کلیات، به بررسی اجمالی زندگی برخی مخالفان برجسته و موقعیت اجتماعی آنان و همچنین به بیان برخی مخالفت های آنان که با پیامبر(ص) ابراز داشتند در دوران مکی می پردازیم، سپس در فصل دوم به بررسی و تحلیل مخالفت ها، انگیزه آنها و معرفی شخص مخالف و نیز به حسب مورد به بیان مواجهه پیامبر(ص) با هر یک از مخالفت ها می پردازیم و این جریان را با توجه به سیر تاریخی نزول سور مکی دنبال می کنیم؛ فصل سوم نیز به نتیجه گیری از این موضوع اختصاص دارد./

در این پژوهش صجایگاه اجتماعی زن معاصر با تکیه بر آیات و روایات در دو مرحله کتابخانه ای و میدانی ارزیابی شده است. این تحقیق در پنج فصل تدوین و تنظیم گردیده است. پس از بیان کلیات پیرامون موضوع در فصل اول با استناد به اسناد و مدارک معتبر کتابخانه ای در فصل دوم جایگاه اجتماعی زن در تمدن ها و ادیان بزرگ پیش از اسلام و در عصر جاهلیت مرور شده و پس از تصریح به جایگاه اجتماعی زن مقارن ظهور اسلام و ذکر مصادیقی از مشارکت سیاسی اجتماعی زنان در حیات معصومان(ع)، عظمت آیین اسلام در احیاء شخصیت و جایگاه اجتماعی زن، نمایانده شده است. در فصل سوم پس از سیری کوتاه در بعد تکوینی و نقش محوری زن در خانواده، با استناد به ایات و روایات، جایگاه اجتماعی زن معاصر در جامعه کنونی به تصویر کشیده شد که در تطبیق با موازینمقدس اسلام در فصل پنجم فرضیه صوجود فاصله جایگاه اجتماعی زن معاصر با جایگاه واقعی زن در نظام اجتماعی اسلام تأیید گردید. در این پژوهش این نتیجه به دست آمد که علی رغم پیشرفت در اعتلای فرهنگ اسلامی در جامعه، هنوز چالش هایی در حضور مطلوب زن مسلمان در عرصه های حیات اجتماعی وجود دارد. در ایجاد جایگا مطلوب زنان مسلمان در حضور اجتماعی، راه کارهای فرعی و پیشنهاداتی بر محوریت سه راه کار اصلی ذیل ارائه گردید: الف. شناساندن بایدهای دینی و درونی کردن ارزش های آن در جامعه. ب. شناسایی نبایدهای دینی که در جامعه عینیت یافته اند و برنامه ریزی جهت زدودن آنها از جامعه. ج. شناسایی عوامل بدبینی نسبت به احکام اسلام و برنامه ریزی اصولی جهت رفع آن./

این پژوهش به ارتباط اخلاق و اقتصاد در قرآن کریم می پردازد. ضرورت بررسی موضوع آن است که در عصر حاضر موضوع اقتصاد، مهم ترین دغدغه جوامع بشری است، حال آنکه نظام های اقتصادی عموماً از عدالت در رفتارهای اقتصادی فاصله گرفته و به ورطه سودجویی افتاده اند؛ البته مشکلات اقتصادی موجود در جوامع اسلامی، ناشی از فقدان مدل مناسب اخلاق اقتصادی در اسلام نیست، بلکه ناشی از عدم اجرای کامل و دقیق آن است. هدف پژوهش حاضر، مطالعه گزاره های قرآنی با روش تحلیل محتوا است و می کوشد با تحلیل داده های قرآنی با تمرکز بر کلیدواژه «اموال»، به تبیین چگونگی دستیابی به مناسب ترین مدل رعایت اخلاق در اقتصاد بپردازد. در این پژوهش مشخص گردید که قرآن کریم به هر دو بعد فردی و جمعی اخلاق در اقتصاد پرداخته و بیشترین مفاهیم، به ترتیب مربوط به راه های صرف مال، آثار حبّ مال و ارزش گذاری بر پایه ثروت است.

قرآن کریم و اساساً هر متنی، محصول یک گفتمان است. تحلیل این گفتمان مؤید نقش‌آفرینی سه مؤلفه اصلی متن، مؤلف و مخاطب در خلق این گفتمان است؛ در عین اینکه تحلیل گفتمان از مؤلفه متن آغاز می‌‌شود، نیت‌مندی فرستنده (مؤلف) از شکل‌گیری این متن، اثرگذاری بر مخاطب (فهمنده‌مدار) در بالاترین سطح است. ازاین‌رو به‌موازات بهره‌گیری از زبان معیار در ارائه پیام‌های متن، از زبان خلاقانه استفاده می‌‌کند تا پیام را در سطحی مطلوب، برجسته ساخته و آن را با هدف رهنمون ساختن مخاطب به مشارکت در فهم و درک متن سامان‌دهی کند. پیام‌های به زبان معیار، سطح فهم تعبیریِ مخاطب را به سبب شناخت‌دهی و تغییر نگرش در او و پیام‌ها در قالب زبان تمثیل، سطح فهم تأویلیِ او را با هدف تغییر در رفتارش نشانه رفته است. به‌رغم غالبیت نقش زیبایی‌آفرینیِ متن قرآن (برجسته‌سازی) که مخاطب را به تکاپو وامی‌دارد تا بتواند با متن ارتباط برقرار سازد، موانع شخصیتی، معرفتی و فرهنگی- اجتماعی، مانع از آن می‌‌شوند که مخاطب، فعالانه در امر دریافت پیام شرکت کند. ازاین‌رو در مواجهه، درک و حفظ پیام، گزینشی عمل می‌‌کند.

معناشناسی ساختاری «خیر» در قرآن کریم با تبیین معانی مرتبط با خیر از میان شبکه‌ی گسترده به کشف روابط مفهومی «خیر» می‌پردازد. پژوهش حاضر بر مبنای روابط هم‌نشین و جانشین با رویکرد ساخت‌گرا به تحلیل معنایی واژگانی درصدد کشف مؤلفه‌های معنایی «خیر» در قرآن می‌باشد. سؤال اصلی پژوهش این است که کاربرد واژه «خیر» در قرآن کریم بر اساس روش معناشناسی ساختاری ازنظر مصداقی و مفهومی به چه مؤلفه‌هایی برمی‌گردد. پژوهش حاضر بر اساس روش معناشناسی ساختاری به توصیف مفهوم «خیر» در قرآن کریم پرداخته است. ماده «خیر» در 196 آیه قرآن کریم به صورت‌های مختلف آمده است. بروز و ظهور خارجی به‌ویژه در مقام فعل، فیوضات لایتناهی خیر مطلق اعم از مادی و معنوی، باور قلبی، رغبت، پراکنده شدن، دست زدن، یافتن و چسبیدن، مؤلفه‌های معنایی «خیر» از طریق روابط هم‌نشین هستند و در محور جانشینی تبعیت محض در علم و عمل، بازگشت به‌سوی منبع اصلی خیرات، فعل خیر شناخته‌شده عقل یا شرع، گسترش دادن، بازدارندگی نفس از انحراف، تمایل و رغبت، آشکار شدن خلوص انسان، تجسّم اعمال در قیامت را شامل می‌شود. با توجه به نتایج به‌دست‌آمده جانشینی برای «خیر» کشف نشد.

ترجمه ماشینی: یکی از مشهورترین محققین تشیع در اروپا، محمدعلی امیرمعزی، مدعی شده است که امامت در قرون اولیه یک مذهب ماورایی باطنی بوده است و اعتقاد به قدرت های ماوراء طبیعی امامان به سنت اولیه شیعه اثنی عشری نسبت داده می شود. اما در اواسط قرن چهارم، چون علمای شیعه به مکتب معتزله روی آوردند، این عقیده توسط مکتب بغداد رد شد. برای ارزیابی این مدعا، احادیث «علم» ائمه را که در بصیرالدرجات و منابع حدیثی مکتب بغداد آمده است، با روش تحلیل محتوا بررسی می‌کنیم. در کتاب بصائر الدراجات، نزدیک به نیمی (پنجاه و هفت درصد) مطالب مربوط به معرفت، مربوط به «علم الغیب» است. همچنین معلوم می شود که مکتب بغداد نیز مانند مکتب قم، «علم الغیب» امام را پذیرفته است. در کتب وابسته به این مکتب، متون زیادی در این زمینه استناد شده است، با این تفاوت که جنبه های خاصی از «علم الغیب» امام تنها در بصیرالدرجات آمده است. از این رو، نقص روش شناسی امیر معزی، عدم بررسی کامل برخی منابع حدیثی شیعه و عدم توجه به برخی احادیث است.

ترجمه ماشینی: استعاره های مفهومی، به عنوان یک فرآیند شناختی، پتانسیل تأثیرگذاری عمیق بر فرهنگ یک جامعه را دارند و به عنوان بازتابی از ویژگی های متمایز آن جامعه عمل می کنند. بر اساس نظریه «استعاره مفهومی»، ادغام دانش و فرهنگ مفهومی واحد را به وجود می آورد. بنابراین، استعاره های مفهومی نه تنها دلالت های شناختی دارند، بلکه دارای جوهره فرهنگی نیز هستند. در نتیجه، خاستگاه استعاره های مفهومی موجود در قرآن را می توان به عصر نزول قرآنی ردیابی کرد. هدف این پژوهش بررسی تأثیر فرهنگ بر استعاره های مربوط به قضاوت آخرت است. به طور خاص، بر بررسی نظام حقوقی- قضایی عصر وحی در چارچوب فرهنگی آن تمرکز دارد. این مطالعه جنبه‌های مختلفی از جمله قانون و قانون، نهادهای داوری و فرآیندهای دعاوی را در آن دوران بررسی می‌کند. متعاقبا، این تحقیق چگونگی تجلی تأثیر فرهنگی داوری در استعاره های مرتبط با آخرین قضاوت را تحلیل می کند. یافته‌ها نشان می‌دهد که قرآن از الگوهای فرهنگی سنتی برای به تصویر کشیدن استعاره‌های مربوط به قیامت استفاده می‌کند. استعاره های جدیدی را با برقراری ارتباط با مخاطبان خود ایجاد می کند، در حالی که به طور همزمان مدل های سنتی را تأیید و اصلاح می کند و مدل های نامناسب را رد می کند. قرآن با ایجاد الگوهای تازه اصول اساسی خود را به طور مؤثر به مخاطبان خود منتقل می کند. بنابراین، استعاره های به کار رفته برای نشان دادن آخرین داوری نه تنها منعکس کننده مدل های فرهنگی موجود بودند، بلکه مدل های بدیع را نیز ایجاد کردند.

خداوند متعال در قرآن کریم به صورت امر ارشادی، بندگانش را به توکل بر خود امر کرده و در موارد متعددی به طور مستقیم و یا ضمنی، به بیان صفات و اسماء مبارکه خویش در ذیل آیات متضمن مفهوم توکل پرداخته است تا به این روش، مٶمنان را به توکل بر ذات پاکش مجاب سازد. از آنجا که مفهوم توکل، یکی از واژگان دارای ابهام در نظام معارف اسلامی بوده است، لذا ضروری به نظر رسید که در پژوهشی مستقل به تبیین ضرورت این امر از منظر آیات قرآن کریم پرداخته شود و بدون هیچ پیش‌فرض مفهومی و دسته‌بندیِ از پیش تعیین‌شده، به تحلیل آیات قرآن کریم در این زمینه پرداخته شود. به همین منظور در این پژوهش تلاش شده با استفاده از روش «تحلیل محتوا» به مثابه یکی از روش‌های تحقیق میان‌رشته‌ای متن‌محور، به تحلیل آیات قرآنی متضمن اسماء و صفات الهی برای کشف ضرورت توکل پرداخته شود و ضرورت مسئله توکل با توجه به ماهیت اسمایی که در آیات توکل بدان‌ها اشاره شده، تحلیل و تبیین گردد. تحلیل محتوای آیات قرآنیِ مستخرج به عنوان جامعه آماری نشان می‌دهد که صفات الهیِ بیان‌شده در قرآن کریم، بیانگر آن است که خداوند مسلط بر کل هستی، آگاه به تمام مخلوقات، مهربان به بندگان، مبدأ و مقصد هستی، یاریگر مخلوقات و جزادهنده بندگان است و این صفات، مهم‌ترین عامل برای درک ضرورت توکل بر خداوند است که توجه به آن‌ها می‌تواند ما را با مفهوم توکل حقیقی به خداوند متعال آشنا کند.

آیۀ 34 سورۀ نساء با توجه به اینکه مباحث مربوط به قوامیت مرد برای زن و نیز راهکارهای مواجهه با نشوز زن در آن مطرح شده است، بطور ویژه‌ای مورد توجه مفسران و عالمان اسلامی بوده است. روایتی وجود دارد که بسیاری از مفسران آن را به عنوان شأن نزول آیه در نظر گرفته و مفاهیمی چون «قوامیت» و «ضرب» در آیه را با توجه به این سبب نزول معنا و تفسیر کرده‌اند. در این نوشتار، نسخه‌های مختلف این روایت با استفاده از روش تحلیل اسناد- متن بررسی شده است. نتایج این بررسی نشان می‌دهد که عبارت‌پردازی این روایت متأخر است و متقدم‌ترین نسخۀ آن متعلق به اواخر قرن اول و از حسن بصری می‌باشد. موضوع مورد نظر مفسران متقدم در بیان این روایت، بحث قصاص زوجین بوده که تحلیل آن وابسته به مفهوم «قوامیت» است. این روایت با چنین عبارت‌پردازی‌ای در واقع به بیان سبب نزول قسمت «الرِّجالُ قَوَّامُونَ عَلَى النِّساء» پرداخته و به بحث «وَاضْرِبُوهُنَّ» و تأیید یا انکار زدن زن مربوط نیست. همچنین این روایت به دلیل متأخر بودن عبارت‌پردازی و اشکالات کلامی آن، نمی‌تواند به عنوان مبنا در تحلیل آیۀ 34 نساء قرار گیرد. از سوی دیگر، با توجه به بررسی روایات دیگری که به مفهوم قوامیت اشاره دارند به نظر می‌رسد واژۀ «قوام» با «راع» به معنی «حفاظت» همپوشانی معنایی بالایی دارد.