آثار مرتبط با شخصیت ها | کتابخانه مجازی الفبا

«فلسفه تعلیم و تربیت اسلامی» یکی از علوم فلسفی اسلامی است که با روش تعقلی به بازشناخت و بازنگاشت منظم بنیان های فلسفی و نظری تعلیم و تربیت اسلامی، از یک سو، و استنتاج و استنباط مدلول های تربیتی متناسب با آنها از سوی دیگر، می پردازد. با توجه به تقدم معرفت شناسی بر جهان شناسی و انسان شناسی، و نیز ابداعی و ابتکاری بودن بخش مهمی از فلسفه حکیم صدرالمتالهین شیرازی و جامعیت و فراگیری آن در مقایسه با حکمت های مشایی و اشراقی، در این مقاله، کوشش منظمی به عمل آمده است تا شماری از مهم ترین دیدگاه های معرفت شناختی فلسفه صدرایی استخراج، و به صورت منظم طبقه بندی و تدوین شده، آنگاه مدلول های تربیتی این دیدگاه ها، در قالب اصول تربیتی، استنباط و معرفی شود.

این مقاله به بررسی فلسفه و حدود حجاب در اسلام و‌ آثار تربیتی آن و نیز راهکارهای درونی کردن حجاب می ‌پردازد. این بررسی از نوع توصیفی-تحلیلی است. روش گردآوری اطلاعات کتابخانه ای  و روش تجزیه و تحلیل اطلاعات، تحلیل محتوا است. پس از بررسی فلسفه حجاب از دیدگاه قرآن، سنت، عقل و فطرت، دو فلسفه اساسی برای حجاب بدست آمد. نخست، جلوگیری از تحریک مردان در جامعه و دیگری حفظ امنیت زن تا هم از شر مزاحمان دور باشد و هم بتواند به راحتی در جامعه رفت آمد کند. حدود حجاب زن در بعد فردی این است که تمام بدن به غیر از وجه وکفین (گردی صورت و دستها تا مچ) را از نامحرم بپوشاند ولی این پوشش در محیط خانواده، نزد محارم لزومی ندارد. با وجود این، زنان در محیط اجتماعی باید از هر گونه جلب نظر بپرهیزند حتی در سخن گفتن و راه رفتن. مهم ترین آثار حجاب در  بعد فردی، مصونیت، آرامش و امنیت زن و در بعد خانوادگی، استحکام و ثبات خانواده و در بعد اجتماعی، و سلامت اخلاق جامعه است. روشهای درونی کردن حجاب نیز عبارتند از ارتقا و تقویت اینمان به خدا، اطلاع رسانی در زمینه حجاب، بیان فلسفه حجاب و آثار مثبت آن، معرفی الگوهای والای حجاب و . ...

توسعه هر چه بهتر روابط صحیح اجتماعی افراد یک جامعه، بستگی به تدوین و ارایه تربیت اجتماعی بر پایه فرهنگ، عقاید، اهداف و سیاست های تربیتی آن جامعه دارد. از آنجا که فرهنگ جامعه ما فرهنگ اسلام است، بر پیروان این مکتب، خصوصا اولیای تعلیم و تربیت جامعه لازم است در مرحله اول به تبیین و تشریح قواعد موجود در تربیت اجتماعی مطلوب و منطبق بر موازین اسلامی اقدام کنند.این مقاله برای وصول به این مقصود نخست به ارایه تعریف تربیت اجتماعی بر اساس سخنان حضرت علی (ع) پرداخته، آنگاه مبانی و اصول تربیت اجتماعی را بر مبنای نهج البلاغه استخراج و تبیین خواهد نمود. تحقیق حاضر، از نوع تحقیقات کاربردی است.در این تحقیق برای تجزیه و تحلیل اطلاعات، از تحلیل محتوا استفاده شده است. این روش، در پی برجسته سازی محورهای یک موضوع یا یک متن با هدف تحلیل، توصیف و ارایه موقعیت ها می باشد.

نظرات انديشمندان اسلامي در عرصۀ تربيت اخلاقي چون به آموزه‌هاي وحياني پيوند خورده، مي‌تواند مورد بهره‌برداري کنش‌گران آموزشي قرار گيرد. در اين راستا پژوهش حاضر به‌دنيال تبيين مباني، اصول و روش‌هاي ارزش‌شناختي تربيت اخلاقي در ديدگاه شهيد مطهري است. روش پژوهش، توصيفي ـ تحليلي بوده و به‌منظور گردآوري داده‌هاي لازم جهت نيل به اهداف پژوهش، منابع موجود و مرتبط، با استفاده از فرم‌هاي فيش‌برداري از منابع، جمع‌آوري شده‌ است. نتايج پژوهش بيانگر آن است که «معنويت توحيدي ارزش، حقيقي بودن و واقعي بودن ارزش، اعتباريابي ارزش از طريق عقل، فطرت و نظام معيار ديني، هم‌زماني حسن فعلي و حسن فاعلي در ارزش»، ازجمله مباني ارزش‌شناختي تربيت اخلاقي مدنظر شهيد مطهري هستند؛ که اصولي چون «پيوند با معنويت، اعتدال، سعادت، توجه به مطلوبيت فعلي و فاعلي» و روش‌هايي مانند «دعا، خطابه، ارائۀ الگو، تسهيل و تيسير» را به‌همراه دارند.

از جمله وظایف نظام تربیت رسمی و غیررسمی در دوره ابتدایی، آموزش اخلاق به کودکان است چرا که دارای قلبی پاک و زلال و آماده دریافت بذری چون کسب فضایل هستند. در این راستا پژوهش حاضر با هدف شناسایی اهداف آموزش مفاهیم اخلاقی به کودکان دوره دوم ابتدایی(سنین 10 تا 12 سال) بر اساس دیدگاه­های آیت‌الله جوادی آملی انجام شد. روش پژوهش تحلیلی–استنباطی بود. نتایج نشان داد که قرب الی الله هدف غایی و مواردی مانند خودشناسی، پرورش خداجویی و خدابینی، تفکر در مسائل اخلاقی، روی آوردن به مسئولیت‌پذیری، افزایش آستانه صبر و بردباری، توفیق در اکرام، احترام و محبت به انسان‌ها، بهبود حس زیبایی گرایی ازجمله اهداف واسطه‌ای آموزش مفاهیم اخلاقی به کودکان هستند که می‌توان از دیدگاه آیت‌الله جوادی آملی شناسایی نمود. رسیدن به این اهداف در دوره دوم ابتدایی بشارت‌دهنده ورود متخلقانه و معتقدانه به دوره نوجوانی است که اگر آن هم از برنامه‌ریزی منسجمی برخوردار باشد می‌تواند در شکل‌گیری هویت پایدار اخلاقی مورد نظر اسلام مؤثر باشد.

هدف: این پژوهش با هدف تبیین وجودِ ذهنی از منظر هستی‌شناسیِ معرفتِ حکمت متعالیه و استنتاج دلالتهای آن در فلسفة تعلیم و تربیت اسلامی انجام شده است. روش: این پژوهش با روش استنتاجی(قیاس عملی) انجام شده است. یافته‌ها: در گام اول، بحث وجودِ ذهنی در هستی‌شناسیِ معرفتِ حکمت متعالیه توصیف و تحلیل شده و چکیدة مباحث آن در قالب چهار گزارۀ «وجود ذهنی، مرتبه‌ای از هستی است»، «در علم حصولی، ماهیت شیء در نفس با وجود ذهنی موجود است»، «میان وجود خارجی و وجود ذهنی اشیا، اتحاد ماهوی برقرار است» و «اکتساب و توسعة موجودات ذهنی(علوم حصولی)، انبساط و اشتداد ذهن است»، تدوین شده است که در شمار مبانی فلسفة تعلیم و تربیت اسلامی محسوب می‌شوند. در گام دوم، مدلولهای تربیتی گزاره‌های مبنایی مذکور، با استفاده از روش استنتاجی(قیاس عملی) استنباط شده است. نتیجه‌گیری: در این بخش، اصلِ «یقین‌گرایی در شناخت هستی و پرهیز از معارف مظنون و مشکوک» و اصلِ «اولویت علوم یقینی بر علوم ظنی در تنظیم محتوای برنامه درسی»، ناظر به تحقق هدفِ «شناخت یقینی عالَم هستی» و اصلِ «توسیعِ و تشدید اکتساب علوم حصولی»، ناظر به تحقق هدفِ «انبساط و اشتداد ذهن»(در مجموع، سه اصل و دو هدف تربیتی) ارائه شده است.

این پژوهش با هدف معرفی الگوی مدرسه‌‌ مطلوب بر اساس تحلیل مبانی انسان‌شناختی استاد مطهری و استناد به آیات قرآن کریم انجام شده است. نوع تحقیق، بنیادی- کاربردی و روش مورد استفاده تحلیلی- استنباطی و با استفاده از روش کتابخانه‌ای (واقعی و مجازی) اطلاعات جمع‌آوری و ابزار گردآوری اطلاعات نیز فیش‌برداری می‌باشد. یافته‌‌های تحقیق نشان داد که استاد مطهری، کمال را فعلیت یافتن استعدادها می‌داند و از سه نوع فطرت ادراکی، احساسی و خواستنی نام می‌برد که در مدارس و در فضای تعلیم و تربیت باید رشد داده شوند. در ادامه محققان با نظر به آیات قرآن و مبانی انسان شناختی استاد مطهری(ره) به تدوین الگوی مدرسه مطلوب می‌پردازند. مدرسه‌ا‌‌ی که حتی در عصر فناوری اطلاعات نیز اصول ثابت انسانی را پرورش داده و مهارت‌‌های نرم، فقط شامل مهارت‌‌های رایانه‌ای و دیجیتال نیست. نگاه همه کارگزاران مدرسه، بر اصل هدایت‌پذیری انسان می‌باشد. در این مدرسه تنها تراز علمی مدرسه، نشانگر لیاقت و شایستگی آن مدرسه محسوب نمی‌شود.

هدف این پژوهش بررسی روش‌های مشترک تربیت اخلاقی در قرآن و نامه 31 نهج‌ البلاغه است. روش بکار گرفته شده در این تحقیق، با توجه به ارتباط نزدیک و تنگاتنگ روش، هدف‌ها و ماهیت موضوع تحقیق، روش تحلیلی- استنباطی است. روش گردآوری مطالب، کتابخانه‌ای و بررسی اسناد، جامعه‌ آماری شامل متن و ترجمه آیات قرآن و نامه یادشده است. در این پژوهش به دلیل لزوم جامعیت نمونه، نمونه‌گیری انجام نشده و کل جامعه آماری مورد بررسی و تحلیل قرار گرفته است. در این پژوهش برای تجزیه و تحلیل اطلاعات از روش تحلیل مفهومی استفاده شده، و با توجه به موضوع و هدف این پژوهش، از شیوه‌ بررسی بافت یا سیاق مفهوم برای تحلیل مفاهیم بهره گرفته شده است. یافته‌های تحقیق نشان می‌دهد روش‌های مشترک تربیت اخلاقی در قرآن و نامه‌ 31 نهج ‌البلاغه عبارت‌اند از موعظه، ارائه الگو، محبت، عبرت‌آموزی، توبه، و مراقبه و محاسبه.

الگوهاي تدريس، تابعي از نظام‌هاي فلسفي هستند و آخرين ويرايش تکامل يافته فلسفۀ اسلامي حکمت صدرايي مي‌باشد. هدف اين مقاله، طراحي الگويي متناسب با مباني فلسفي حکمت صدرايي براي طراحي الگوي تدريس، در مديريت و ساماندهي اطلاعات و شناخت دانش‌آموزان بود. ازاين‌رو، به اين پرسش پاسخ مي‌دهد که بر اساس حکمت صدرايي، بايد چگونه الگوي تدريس‌شناختي طراحي شود؟ پاسخ آن با استفاده از روش استنتاج استلزامات آموزشي، از مباني حکمت صدرايي دريافت گرديد. يافته‌ها حاكي است که اهداف چنين الگويي، تعامل شناختي با جهان، ايجاد نظام شنناختي منسجم و پايداري‌شناختي است و معلم طي مراحل جمع‌آوري و دسته‌بندي داده‌ها، تکوين مفهوم از داده‌ها و حفظ و بازيابي داده‌ها در تدريس به اين اهداف مي‌رسد. معلم نيز به‌عنوان آماده‌ساز يادگيري، عامل انسجام جمعي يادگيري، عامل تداوم يادگيري و زمينه ساز گذر دانش‌آموز از مراحل ايفاي نقش مي‌کند.