آثار مرتبط با شخصیت ها | کتابخانه مجازی الفبا

نظریه «تأثیر زمان ومکان در استنباط» نزد دو گروه امامیه واهل سنت مورد توجه بسیاری قرار گرفته است. و با بررسی ادله ومبانی دو گروه خواهیم دید که نقاط مشترک ونقاط اختلافی بین آنها وجود دارد. ومهمترین نقاط مشترک بین آنها عبارتند از:1- اتفاق در کبرای قضیه که زمان ومکان – باعتبار اینکه مظروفین باشند نه ظرفین – در استنباط حکم شرعی تأثیر دارند.2- حکم شرعی که از این نوع اجتهاد استنباط می شود اعم از اولی وثانوی ، واقعی وظاهری و... می باشد.3- اجتهاد از این قبیل ضوابط وشرایط ثابتی دارد که ممکن است دو گروه در جزئیات آن اختلاف داشته باشند. واز جمله ضوابطی که مورد اتفاق است این که نباید به احکام فقاهتی ومنصوصه دست زد. وباید هیچ گونه تعارضی بین این نوع استنباط واصول مسلّم در تشریع احکام اسلامی که از مهمترین آنها: قرآن وسنت، اختصاص تشریع به خداوند، وجاودانگی شریعت اسلامی است وجود نداشته باشد. اما مهمترین نقاط اختلاف عبارتند از: تأثیر گذاری بیشتر وگسترده تر زمان و مکان در استنباطات اهل سنت از تأثیر آن در استنباطات امامیه.همچنین عدم التزام اهل سنت به ضوابط وشرایط ثابتی که حاکم بر اجتهاد است. خلو بعضی از حوادث وپدیده ها از حکم شرعی. تأثیر زمان ومکان در منابع تشریع و... از موارد اختلاف استنباطات اهل سنت واستنباطات امامیه است.

سوره آل­ عمران از سوره مدنی است که غالب محتوای آن در اوامر و نواهی و تبیین برخی از احکام بوده و بخشی از سوره­ نیز به مورد خطاب قرار دادن اهل کتاب و بخش دیگر به پردازش داستان آل­ عمران اختصاص دارد. این سوره نسبت به سوره­ های مکی دارای ویژگی­ های خاصی­ است. پژوهش حاضر با بهره ­گیری از ابزار سبک شناسی و روش ­توصیفی- ­تحلیلی می­ کوشد ویژگی­ های برجسته­ سبک این ­سوره در بُعد علم معانی را مورد مطالعه ­قرار دهد و کارکرد هر یک از لایه ­های سبکی را در تبیین معانی مورد نظر بیان ­کند تا از این زاویه، کارکرد عناصر سبک‌ساز و ویژگی ­های برجسته سبک زبانی- بیانی این ­سوره را به نمایش­ بگذارد. برآیند پژوهش نشان می­ دهد که یکی از مهم ترین ویژگی­ های سبک این سوره، اسلوب «نداء» با ساختارهایی­ چون: «یا أَهْلَ الْکِتاب‏»، «یا أَیُّهَا الَّذینَ آمَنُوا»، «ربِّ»، «ربنّا» و «یا مریم» است که در هر یک از این پنج اسلوب ندا به فراخور آیات، معانی قصد شده که با این سبک تناسب دارد. به علاوه دقت در سبک ندای مستقیم و غیر مستقیم و تفاوت هر یک در اظهار معانی از جمله دستاوردها و نوآوری­های این پژوهش است. افزون­ بر این، در این­ سوره در بسیاری از آیات، ترتیب و چیدمان جمله­ ها آهنگین بوده و گونه­ های مختلف تکرار و کارکرد شایسته موسیقی معنوی آن در تبیین معانی آیات شایان توجه است.

این رساله در سه فصل تنظیم شده است. فصل اول کلیات بوده و اشاره ای به تاریخچه موضوع داشته است. فصل دوم به بررسی مفوم لفظ جل جلاله الله در قبل از اسلام پرداخته و فصل سوم به بررسی لفظ جل جلاله در عصر بعثت پیامبر و بعد از آن پرداخته است.

احتجاجات پیامبر عظیم الشأن اسلام حضرت محمد(ص) با گروه های مخالف در تمام زمینه های عقیدتی و غیر عقیدتی در تاریخ ثبت گشته و از آنجا که دستورالعمل پیامبر(ص) چیزی غیر از وحی و قرآن کریم نبوده می توان بسیاری از این برخوردها و رفتارهای پیامبر(ص) را با توجه به آیات قرآن بررسی نمود. چنان که این بررسی ها نشان می دهد، شیوة پیامبر(ص) چیزی غیر از مهربانی و صبر و استقامت در امر تبلیغ معارف والای اسلام نبوده است و با این شیوه سعی داشتند با حجة بالغة و استدلالات روشن، حقیقت را برای مخالفان بیان دارند و این مسیر دشوار را با کمک وحی الهی و قرآن منزل از طرف پروردگار به اسانی پیموده و وظیفه خویش را به بهترین صورت انجام می دادند. این منکرین معاد در برخی اوقات با درک پائین نمی توانستند درباره زنده شدن مردگان و قیام رستاخیز را باور کنند و آن را غیر ممکن می پنداشند در آنجا رسول(ص) با اثبات قدرت بی پایان الهی و اموری محسوس سعی می کردند ذهنیت ایشان را درست کرده و امکان معاد را ثابت نمایند و گاهی نیز منکرین با مقاصد دیگری شبهه وارد کرده که پیامبر(ص) با اثبات ضرورت معاد سعی می کردند اعتقاد ایشان را اصلاح نمایند. نه تنها شیوة احتجاج رسول بلکه براهین و احتجاجتشان که در قرآن بیان گردیده الگوی جامعی است برای تمام مسلمانان در تمام اعصار تا با استفاده از این شیوه ها و احتجاجات دیدگاهها اصلاح گردیده و هم شیوة احتجاج با مخالف آموخته گردد./

قرآن کریم، متنی است که مخاطبانش به منظور دریافت مُراد آن نیاز به «تفسیر» دارند. پس از دریافت مُراد، نوبت به فرایند «تطبیق» یا همان بهره‌بری از مُراد در جهت هدایت می‌رسد. مسأله آن‌جاست که فهم تفسیری و پس از آن، دخول در فرایند تطبیق نسبت به «سیاق» و «شأن نزول» آیه چگونه تصویر می‌شود. این پژوهش که به روش تحلیلی-توصیفی و با بهره‌بری از ابزار کتابخانه‌ای به نگارش درآمده است، در تحلیل فرایند تفسیر بدین نتیجه دست یافت که با توجه به نوشتاری یا غیرنوشتاری بودن متن، مفهومی به نام «مقامات تفسیری» مطرح می‌شود که فهم مراد، تنها در آن مقامات امکان‌پذیر است. این مقام‌ها عبارتند از: «سباق»، «شأن و فضای نزول آیه»، «سیاق سوره»، «فضای نزول سوره»، «قرآن در قرآن نوشتاری» و «قرآن در قرآن غیرنوشتاری». در واقع، هیچ‌یک از مقام‌ها با دیگری تعارضی ندارد و شکل متکامل تفسیر، تنها با کنار هم نهادن تمامی مقامات ممکن است. امّا نتایج حاصل از تحلیل فرایند تطبیق عبارتند از: اوّلًا فرایند تطبیق در گستره‌ی تمامی آیات و برای همه‌ی مخاطبان تعریف می‌شود؛ ثانیًا از حیطه‌ی «مدلولات لفظی» و حوزه‌ی «تفسیر» بیرون می‌آید؛ ثالثًا تنها با تعیین «مناسبت» و «غایت» به صحنه می‌آید؛ رابعًا با تشکیل قیاسی استثنایی برای نقوش مطرح در یک آیه تصویر می‌شود؛ خامسًا تعارض با مقام «سباق» یا «شأن نزول آیه» شرط دخول در فرایند تطبیق است، اما تطبیق نسبت به چهار مقام دیگر همین آیه، مهمل یا لابشرط است؛ سادسًا تطبیق یک آیه آن‌گاه مقبول می‌افتد که با مقامات شش‌گانه در محدوده‌ی آیات دیگر متعارض نباشد.

درپاسخ به این سئوال که دین حق کدام دین است دو دیدگاه کاملا متفاوت وجود دارد. دیدگاه انحصار گرایان که تنها دین حق و واجب الاطاعه را اسلام و دیدگاه کثرت گرایان که پیروی از هر یک از ادیان آسمانی را موجب فلاح و رستگاری می دانند. هر کدام از دو گروه برای اثبات ادعای خود به تعدادی از آیات قرآن استناد می کنند که نقد و برسی برخی از این مستندات به منظور مشخص کردن دلالت یا عدم دلالت بر نظریات مبتنی بر آنها، هدف اصلی از تدوین این رساله می باشد. بعد از اتمام نقد و بررسی، مشخص شد برخی از مستندات انحصار گرایان دلالت بر نظریة آنها دلالت ندارد و برخی از مستندات نیز بهتر است. در این راستا بکار گرفته نشود. ضمنا معلوم شد مابقی این مستندات قطعا بر نظریة آنها دلالت دارد. از بین مستندات قرآن کثرت گرایان نیز تنها سه مستند مورد نقد و بررسی قرار گرفت که هیچ یک مؤید نظریة آنها شناخته نشد.

در این رساله که با عنوان نقد و بررسی احادیث تفسیری امام صادق (ع)در جزءسوم قرآن به تصویب رسیده، روایات تفسیری امام صادق (ع) از تفاسیر روایی شیعه،جمع آوری، تنظیم و ماخذیابی شده است و روایاتی که در کتب تفسیری به طور مرسل نقل گردیده، با مراجعه به مصادر و منابع احادیث تفسیری، مسندسازی شده است همچنین بررسی و نقد سندی و دلالی روایات در ذیل آیات انجام گرفته است و در پایان شرح حال هر یک از راویان به اختصار در فصل جداگانه ای آمده است

کتاب بصائرالدرجات منسوب به صفار قمی، از جمله کتب متقدم شیعه محسوب و جایگاه مهمی در منظومه اعتقادی شیعه در مسأله امامت دارد و حاوی 1881 روایت است؛ در مورد این کتاب، دو چالش؛ انتساب بصائر به صفار قمی و وجود روایات غلوآمیز در آن، بحث‌های زیادی را برانگیخته است. پژوهه پیش‌رو، به صورت توصیفی _ تحلیلی، علاوه بر بررسی شخصیت علمی صفار و نقش او در انتقال معارف اعتقادی شیعه، به بررسی کتاب بصائرالدرجات تنها اثر باقی مانده وی، پرداخته و روایات آن را، بازکاوی و بررسی نموده است. یافته‌های این پژوهش، نشانگر آن است که انتساب این کتاب به صفار، قطعی می‌باشد و بحث‌های چالشی برخی در انتسابِ بصائر به وی، از قرن پنجم نشأت می‌گیرد که جو حاکم بر محافل امامیه، تحت تأثیر عقل‌گرایی، این بود که گرایش فکری اهل‌سنت را آشکارا به چالش نکشند، همین امر سبب شد نسبت به محتوا و ماهیت کتابِ بصائرالدرجات، با نوعی از کتمان، طوری وانمود شده که گویا این کتاب متعلق به صفار قمی نیست. چالش دوم؛ یعنی وجود روایات غلوآمیزِ هر چند اندک در بصائر، ناشی از تفاوت مبانی و روش ابن داوود حلی با وی و متأثر از اختلافِ معنا و مصادیق غلو، نزد محدثان و عالمان قرن چهارمِ شهر قم بوده است.

در این پایان نامه خلقت آدم، خلافت انسان، لزوم زندگی اجتماعی بشر و نحوه آفرینش حوا و ازدواج فرزندان آدم، بهشت آدم،لغزش وتوبه آدم،نخست در آیات قرآن و سپس در تورات و انجیل بررسی شده اند.

هدف اصلی این پایان نامه بیان این موضوع مهم و اساسی است که تنها راه رفاه، عزت، سعادت، تعادل و سربلندی خانواده ها و به تبع آن جوامع بشری در دنیا و آخرت درک و اجرای فرامین الهی است که با تمسک به قرآن، پیامبر(ص) و اهل بیت عصمت و طهارت(ع) حاصل می شود مبدین منظور پس از بیان مبانی و چارچوب روش علمی تحقیق در این رساله، با تقسیم مباحث به سه بخش مفاهیم، مصادیق و مؤلفه های سلامت خانواده، راههای رسیدن به سلامت خانواده از دیدگاه اسلام مورد بررسی قرار گرفته است. بدین ترتیب الفاظ سلامت، خانواده و سلامت خانواده از نظر لغوی و اصطلاحی به اختصار بررسی و آنگاه معیارها الگوهای سلامت خانواده ارائه شده است . مباحث مربوط به مؤلفه های سلامت خانواده به چند دسته جزئی تر قبل، هنگام و بعد از ازدواج، وظایف و روابط اعضای خانواده و نیز روابط اجتماعی تا پایان زندگی تقسیم شده اند؛ هر چند عومل استحکام و تزلزل خانواده ها نیز فهرست وار مطرح شده است. بدین ترتیب سعی شده اکثر قریب به اتفاق موضوعات مربوط به سلامت خانواده در اسلام به نوعی مطرح شود. سلامت خانواده به مؤلفه های سلامت جسمی، روحی، اجتماعی و اعتقادی تقسیم شده و تأکید شده سلامت اعتقادی مهمترین جزء سلامت خانواده است که در جوامع بشری یا به آن توجه نشده و یا کم توجهی شده است. از آنجا که بحث سلامت خانواده یک موضوع بین رشته ای است، سعی شده از یافته ها و برخی از نظریات علمی معتبر ومورد قبول شرع مقدس در رشته های علوم تربیتی، روانشناسی، جامعه شناسی و... نیز استفاده شود. برای مطالعه بیشتر علاقه مندان در پایان بسیاری از مباحث منابعی به زبانهای فارسی، عربی و انگلیسی معرف شده است. در فصل پایانی فصل دوازدهم براساس مباحث مطرح شده در فصول قبل مدل سلامت خانواده به صورت توصیفی، تئوریکی و نموداری به طالبان علم عرضه شده است. با ایمان واقعی هر یک از اعضای خانواده به اصول دین و عمل به فروع آن و دستورات الهی که در قرآن و احادیث نبوی و علوی و منابع فقه پویا نهفته است عمل صالح و روابط متقابل فردی و اجتماعی سالم، هدف، نهایی سلامت خانواده که همانا متخلق کردن اعضای خانواده به صفات حضرت حق و رسیدن به قریب ربوبی و رضای الهی است به یاری پروردگار متعال محقق می شود.