آثار مرتبط با شخصیت ها | کتابخانه مجازی الفبا

ابن عربی معتقد است در انسان نیروی ادراک کننده دیگری غیر از عقل یافت می شود که عرصه فعالیت این نیرو پهنه «خیال» است که در آن، جمع میان اضداد پدیدار می شود؛ زیرا نزد حسّ و عقل جمع میان دو ضد، ممتنع است. عالم خیال نزدیکترین دلالت به حق است، زیرا حضرت حق، اول است و آخر، ظاهر است و باطن. لذا عارف جز از راه جمع کردن میان دو ضد، شناخته نمی شود. ابن عربی، خیال را منزل الفت جامع میان حق و خلق و همان صورتی می داند که انسان بر آن آفریده شده است و این آگاهی را نیرومندترین آگاهی می داند که بوسیله آن عارف و احدّیت حق را درکثرت خلق ادراک می کند. ابن عربی معتقد است خیال، تنها آنچه را دارای صورت محسوس یا مرکب از اجزاء محسوس است و توسط قوه مصوره ترکیب می شود، نگه می دارد و از این رهگذر، صورتی را به دست می دهد که در حس موجود نیست اما برای بیننده محسوس است. وی در نظریه عرفانی خویش از عالم خیال به عنوان طریق معرفت الله نام می برد. همچنین در نظر شیخ اکبر عنصر خیال حلقه واسطه بین وجود شناسی و معرفت شناسی به شمار می رود. چرا که در قوس نزول از آنجا که معانی در عالم خیال تجسد می یابند و گونه ای دیگر از هستی را برخوردار می شوند و در قوس صعود نیز اجساد تروح یافته و لباس دیگری از هستی را می پوشند این خیال است که در هردوحوزه به شناخت آنها نائل خواهد شد. علاوه براین شناخت صحیح از عالم و خداوند تنها در گرو کارکرد خیال می باشد و کمیت عقل در نظر وی در هردو حوزه لنگ است.

انتخاب :

مشخصات اثر

ثبت نظر

عنوان :

بررسی و تحلیل نسبت انسان با طبیعت در فلسفه ملاصدرا

نویسنده:

ابراهیم رضایی, جعفر شانظری

نوع منبع :

مقاله

منابع دیجیتالی :

نسخه PDF

وضعیت نشر :

پژوهش های فلسفی و کلامی,

زبان :

فارسی

کلیدواژه‌های اصلی :

وجود , طبیعت , معرفت , انسان , اخلاق , فلسفه محیط زیستی

فهرست گزیده متکلمان،فیلسوفان و عالمان شیعی :

ملاصدرا شیرازی: صدرالمتألهین

چکیده :

در فلسفه ملاصدرا انسان از جایگاه ویژه ای برخوردار است. انسان تنها موجود ممکنی است که دارای حدّ وجودی مشخص و معینی نبوده و مراتب وجودی او متناظر و مطابق با عوالم و مراتب وجودی آن است. اصول و قواعد تأسیس این نظام فلسفی از قبیل اصالت وجود، تشکیک در وجود و به ویژه دو اصل حرکت جوهری و اتحاد عالم و معلوم و همچنین مراحل تکوین نفس و نسبت آن با بدن می‌تواند مبنای فلسفه زیست‌محیطی را شکل دهد که به واسطه آن بتوان راهکارهایی برای تبیین نسبت انسان و طبیعت ارائه نمود و براساس آن بحران زیست‌محیطی که طبیعت از آن رنج می برد، مدیریت شود. در نظام فلسفی حکمت متعالیه، طبیعت به عنوان مرتبه‌ای از مراتب وجود به تناسب بهره‌ای که از وجود دارد؛ واجد علم، ادراک و شعور است بنابراین تعامل انسان با این موجود زنده به کلی با آنچه در فلسفه زیست‌محیطی مبتنی بر فلسفه غرب تعریف شده، متفاوت است. تبیین و تحلیل معنای انسان و طبیعت در فلسفه ملاصدرا و بیان نسبت آن دو از اهداف اصلی این مقاله است.

انتخاب :

صفحات :

از صفحه 5 تا 24

مشخصات اثر

ثبت نظر

عنوان :

مناسبت میان اسماء الهی و آسمان‌ها در طریقت قبالا و سنت اسلامی : سال ششم ، شماره 13 : الهيات تطبيقی

نویسنده:

ابراهیم رضایی ، امین حسن راد

نوع منبع :

مقاله

منابع دیجیتالی :

نسخه PDF چکیده

وضعیت نشر :

اصفهان: دانشگاه اصفهان,

زبان :

فارسی

کلیدواژه‌های اصلی :

جهان نفس , ملک , عرش , آسمان , اسمای الهی , سفیروت , صفات خدا , عرفان اسلامی , ستاره , کابالا

کلیدواژه‌های فرعی :

تجلی اسماء و صفات الهی , اولو الالباب , فرشته وحی , ذات احد , شخینا , واحدیت , تفکر در جهان , اسما ده گانه , نظریه دینی تکوین , مقام حخما , عالم عسیا , عالم بریئا , مططرون , حمله چهارگانه عرش , سر فرشتگان مقدس , سرافیم , علم الافلاک قبالایی , میکائیل , رافائل , راگوال , رمئی ال , منام روحانی حزقیال , سفر هیصیرا , سفر هزوهر , کتاب ادریس ,

چکیده :

در طریقت عرفانی قبّالای یهودی، بررسی ملکوت آسمان‌ها، کارکرد فرشتگان گماشته در هر یک از آسمان‌ها و رابطه میان اسماء الهی موسوم به سفیروت و هر کدام از آسمان‌ها نقش مهمّی ایفاء می‌کند. از نظر عارفان قبالا، قلمرو تجلّی وجود، بر چهار بخش اصلی تقسیم می‌شود: اسماء الهی، عرش، آسمان‌ها و عالم ماده. عالم نخست یا عالم اّصیلوت، قلمرو ده اسم اصلی خداوند است که سه اسم نخست آن‌ها، به نحو خاصّ، در مرتبه عرش یا عالم بِریئا ظهور می‌یابند و هفت اسم دیگر در هفت آسمان برین، ضمن آن که عالم عسیّا یا جهان مادی، مجلای ظهور همه اسماء الهی است. بنابراین، شناخت آسمان‌ها، در گرو معرفت نظام اسماء و صفات الهی و تقدّم و تأخّر آن‌ها و مسبوق به شناخت فرشتگان کرام می‌باشد. این مقاله می‌کوشد، پس از معرّفی نظام اسماء یا سفیروت که آموزه کلیدی قبالاست، به بررسی مراتب آسمان‌ها از نظر اهل قبالا و متون کهن آن‌ها از جمله سفر زوهر و سفر یصیرا بپردازد و درجهت ایضاح و تکمیل مطلب، از روایات موجود در سنّت اسلامی و یافته‌ها و گفته‌های عارفان مسلمان نیز بهره گیرد.

انتخاب :

صفحات :

از صفحه 121 تا 132

مشخصات اثر

ثبت نظر

عنوان :

علم حضوری نفس از دیدگاه شیخ اشراق و محقق دوانی

نویسنده:

ابراهیم رضایی

نوع منبع :

مقاله , مطالعه تطبیقی

منابع دیجیتالی :

نسخه PDF

وضعیت نشر :

شیراز: دانشگاه شیراز,

زبان :

انگلیسی

کلیدواژه‌های اصلی :

علم نفس , شیخ اشراق , محقق داونی

کلیدواژه‌های فرعی :

فلسفه اشراقی , Rational Soul , Holy Spirit , observation , خودآگاهی (معرفتشناسی/روانشناسی) ,

شاپا (issn):

2251-6123

چکیده :

با توجه به این که نفس، در کلام شیخ اشراق، واجد دو وجه علوی و سفلی ست، ضرورتا، واجد دوگونه فعل است: فعلی که با عنوان «تدبیر جسم» شناخته می شود و فعلی که متضمن معرفت و سیر و سلوک عرفانی است؛ اما از آن حیث که نفس، به عالم نور تعلق دارد و از جنس نور است، بنا به تعریف نور، نخست «آشکار بر خود» است و دوم «آشکار کننده غیر خود». بنابراین، شیخ اشراق، در اثبات تجرد نفس، نخست از «ادراک مستمر نفس» یا «خودآگاهی نفس» سخن می گوید و سپس، از دیگر اقسام علم حضوری بحث می کند. تقدم این سنخ از علم حضوری بر دیگر انواع آن نشانگر ضرورت آن برای دیگر اقسام معرفت است. به طوری که شناخت نفس از مفارقات علوم و امورات جسمانی سفلی، حاصل شدت و ضعف در همین سنخ ضروری و متقدم علم حضوری است.

انتخاب :

صفحات :

از صفحه 3 تا 22

مشخصات اثر

ثبت نظر

عنوان :

نزاع میان جلال‌الدین دوانی و غیاث‌الدین دشتکی درباب تبیین جسم نزد شیخ اشراق

نویسنده:

ابراهیم رضایی

نوع منبع :

مقاله

منابع دیجیتالی :

نسخه PDF مراجع

زبان :

فارسی

چکیده :

در برهه‌ای از تاریخ که گمان می‌کنند دوران فترت حکمت اسلامی است، بین صدرالدین دشتکی و جلال‌الدین دوانی در مدرسۀ فلسفی شیراز مناظرات و مباحثات و گاه مجادلاتی شفاهی، کتبی، حضوری و گاه غیابی روی داد که در زمان خود موجب گرمی حوزۀ فلسفی شیراز و در اعصار بعدی سبب عمق‌بخشیدن به مباحث حکمت اسلامی شد. ازجمله موضوعات موردبحث آنان در شرح هیاکل‌النور شیخ اشراق است. در این نوشتار، به‌طور خاص به بررسی شرح دو حکیم از تعریف جسم نزد شیخ اشراق پرداخته می‌شود. در این بررسی مشاهده می‌شود که شارحان بر سر معنای دو اصطلاح «قصد» و «اشاره» اختلاف‌نظر دارند. همچنین، ازنظر دوانی، وجه افتراق و اشتراک میان اجسام، «هیئت لازم» است و ازنظر دشتکی، «هیئت غیرلازم». سومین محل نزاع، ذیل مبحث جزء لایتجزی است. دوانی بر این عقیده است که آنچه قبول اشارۀ حسی می‌کند، منقسم در جهات ثلاث است؛ درحالی‌که بنا به قول دشتکی، مقصود به اشارۀ حسی‌بودن، اعم است از قابلیت انقسام در جهات ثلاث. پس از طرح منازعات آنان، با روش تحلیلی‌ـ‌تطبیقی به بررسی نزاع میان این دو شارح و درنهایت محاکمۀ آنان پرداخته می‌شود.

انتخاب :

صفحات :

از صفحه 19 تا 37

مشخصات اثر

ثبت نظر

عنوان :

زهد از نگاه نیچه وحافظ

نویسنده:

ابراهیم رضایی، مهدی دهباشی

نوع منبع :

مقاله , کتابخانه عمومی

منابع دیجیتالی :

نسخه PDF چکیده

وضعیت نشر :

اصفهان: دانشگاه اصفهان,

زبان :

فارسی

کلیدواژه‌های اصلی :

نیچه , حافظ شیرازی , زهد , فلسفه دین , فلسفه اخلاق (عام)

کلیدواژه‌های فرعی :

نهج البلاغه (نهج‌البلاغه) , رند , دیوان حافظ , مستی , امکان فقری , زاهد , قرآن , شور , باده , فطرت(سرشت) (معرفت شناسی) , فیلسوف ناب , زهد طبیعی , زهد مابعدالطبیعی , تبارشناسی اخلاق , خائوس , زهد مثبت , زهد منفی , زهد فیلسوف ناب , زهد یهودی مسیحی , زهد کشیشانه , زهد اشراقی , حفظ غریزه , تقبیح غریزه , زهدپیشگی , زهد در غزل حافظ , سرشت خلاف معمول ,

فهرست گزیده متکلمان،فیلسوفان و عالمان شیعی :

ابن سینا: ابوعلی سینا

شاپا (issn):

2008-9651

چکیده :

حافظ با انتقاد از زهدپیشگی و در عین حال تمجید از زاهدمنشی منتهی به سرمستی کشف و شهود، مبلّغگونه‌ای از زهد است که ریشه در آداب و مناسک مذهبی دارد. در تفکر نیچه، دوگونه زهد به‌طورکلی از یکدیگر تفکیک‌پذیر است: زهد مثبت و زهد منفی. زهد مثبت، زهدی است که با حفظ غریزه و تصعید آن، به حیات گرایش دارد و بر دو قسم است: 1. زهد یونانی‌رومی یا طبیعی؛ 2. زهد فیلسوف ناب. در برابر آن، زهد منفی با تقبیح غریزه، نافی حیات است و به دو شاخه تقسیم می‌شود: 1. زهد یهودی‌مسیحی یا کشیشانه؛ 2. زهد مابعدالطبیعی. بنابراین هرچند میان ارزش‌های زاهدانه رند خراباتی حافظ و ارزش‌های «فیلسوف نابِ» نیچه شباهت وجود دارد، باید زهد توأم با جنبه‌های اشراقی حافظ را گونه پنجمی از زهد به شمار آورد.

انتخاب :

صفحات :

از صفحه 15 تا 28

مشخصات اثر

ثبت نظر

عنوان :

زهد از نگاه نیچه

نویسنده:

ابراهیم رضایی، علی کرباسی زاده اصفهانی

نوع منبع :

مقاله

منابع دیجیتالی :

نسخه PDF

وضعیت نشر :

شیراز: دانشگاه شیراز,

زبان :

فارسی

کلیدواژه‌های اصلی :

فردریش نیچه , اخلاق مسیحی , زهد , فلسفه دین , فلسفه اخلاق (عام)

کلیدواژه‌های فرعی :

آرمان زهد , ادیان ابراهیمی , اراده قدرت , اخلاق مدرن , خیر محض , کینه , شهوت جنسی , خیر برین , دین مسیحیت(دامنه ادیان پیشرفته) , فیلسوف ناب , والایش , عقل مطیع , اخلاق سروری عهد باستان , غریزه والایش یافته , اقسام زهد , اخلاق بردگی , زهد طبیعی , زهد فلسفی , زهد مابعدالطبیعی , زهد مسیحی , تبارشناسی اخلاق , تعلیم نفس , اخلاق سخت کوشی , انسان بی خطر , دین یاران , حس گناه , کینه توزی , انسانی بسیار انسانی , فراسوی نیک و بد , اتحاد با نور برین , تفکر زاهدانه , نظریه خائوس , همنشین خود , فلسفه در عصر تراژیک یونانیان ,

شاپا (issn):

2251-6123

چکیده :

اگرچه در ظاهر امر چنین می‌نماید که فلسفه‌ی نیچه، فلسفه‌ای زهد ستیز و ضد اخلاق است، با توجه به تأکید وی بر روش‌های مختلف خودسازی و والایش، جای آن دارد که میان آرمان زهد و زهد مثبت و نیز گونه‌ی سومی از زهد، در نوشته‌های او تفاوت قائل شد. وی نخست زهدی را که به توقّف و تعلیق فرایند تعقّل و اراده و غریزه ختم می‌شود، رد می‌کند و سپس اخلاق سروری عهد باستان را می‌ستاید که در قلمرو آن، عقل مطیع و غریزه‌ی والایش‌یافته، به خوبی، در کنار یک‌دیگر فعالیت معمولی خود را ادامه می‌دهند. با وجود این، او به گونه‌ی سومی از زهد نیز اشاره می‌کند که نوعی ریاضت در حیطه‌ی اندیشیدن و فلسفیدن است؛ ریاضتی که به یُمن آن، فیلسوف ناب، به تحلیل نیچه، از فضای دروغ‌پردازانه‌ی فلسفه‌ی مبتنی بر آرمان زهد در می‌گذرد و به چشم‌اندازی فراگیرتر، با خصایص ویژه‌ی خود دست می‌یابد.

انتخاب :

صفحات :

از صفحه 147 تا 170

مشخصات اثر

ثبت نظر

عنوان :

خیال از دیدگاه ابن عربی و مولوی

نویسنده:

ابراهیم رضایی، قاسم کاکائی

نوع منبع :

مقاله , مطالعه تطبیقی

منابع دیجیتالی :

نسخه PDF

وضعیت نشر :

تهران: انجمن علمی عرفان اسلامی ایران,

زبان :

فارسی

کلیدواژه‌های اصلی :

وجودشناسی , مولانا , رؤیا , ابن عربی , معرفت شناسی (مسائل جدید کلامی) , عدم , اصطلاحنامه عرفان , عرفان نظری , وجود (اسماء اول عرفان نظری) , خیال(معرفت شناسی)

کلیدواژه‌های فرعی :

خیال منفصل , خیال متصل , عالَم غیب(قسیم عالَم شهادت و عالم انسانی) , عالَم مثال(قسیم عالم معانی و ارواح و اجسام) , عالَم طبیعت کلی(مقابل هباء) , نفس ناطقه(اصطلاح وابسته) , خیال نزد ابن عربی , معنای خیال نزد مولانا ,

چکیده :

در آثار ابن عربی، ازجمله فتوحات مکیه و فصوص الحکم و در مثنوی معنوی مولانا، اصطلاح «خیال» به معانی متعددی ظاهر شده است. ابن عربی، سیاهه روشن تر و مفصل تری از خیال، هم به عنوان یکی از قوای پنجگانه نفس و هم به مثابه یکی از ساحات گسترده وجود، ارائه می دهد؛ و درنهایت، او به حیث آفاقی و انفسی خیال، به منزله گستره وقوع تجربیات دینی، توجه بیشتری مبذول کرده است. ازسوی دیگر، مولوی به جنبه دنیوی و نفسانی خیال نظر دارد که با تعبیه و تشکیل صور متکثر، راه اساسی طی طریق عرفانی است. پس میان این دو عارف در شعب معانی خیال اختلافی وجود ندارد، اما هریک به جنبه ای از جنبه های آن پرداخته است. ابن عربی آن را در حوزه تتبع علمی حفظ می نماید و مولوی در حوزه تحقیق عقلی با آن ستیز می کند.

انتخاب :

صفحات :

از صفحه 27 تا 44

مشخصات اثر

ثبت نظر

عنوان :

تجربۀ وحیانی و مقولۀ خیال نزد ابن‌عربی

نویسنده:

ابراهیم رضایی، جعفر شاه نظری

نوع منبع :

مقاله

منابع دیجیتالی :

نسخه PDF

وضعیت نشر :

قم: پرديس فارابی دانشگاه تهران ,

زبان :

فارسی

کلیدواژه‌های اصلی :

تجسد , راه کشف و شهود , ابن عربی , تمثل , برهان تجربه دینی (مسائل جدید کلامی) , اعیان ثابته , اصطلاحنامه عرفان , عالَم مثال(قسیم عالم معانی و ارواح و اجسام) , وحی

کلیدواژه‌های فرعی :

فصوص الحکم , تجلی خداوند , خیال منفصل , هرمنوتیک , عالَم خیال(مقابل عالَم حقیقت) ,

چکیده :

بنا به رأی ابن‌عربی، عالم مقید یا خیال منفصل، حضرتی است از حضرات ذومراتب الهی که در آن موجودات دو عالم مجرد و مادی، تمثل می‌یابند. درک این ظهور، از طریق کشف صوری امکان‌پذیر است، زیرا موجودات ظاهر در این ساحت از وجود، هم از لطافت تجرد برخوردارند و هم قابلیت آن را دارند که مانند موجودات مادی، محسوس واقع شوند. درک این موجودات، بسته به استعداد عین ثابت فرد مدرک و اقتضائات اوست؛ با وجود این، واقع‌نمایی آن، مخدوش به پیش‌داشته‌ها و پیش‌باورها نبوده و از آنها آزاد است. این نظر در مقابل نظریه‌هایی قرار می‌گیرد که یا جانب تجرد محض حقیقت را می‌گیرند (مانند نظریۀ شلایرماخر) یا جانب ذهنیت محض را (مانند عقیده گادامر). بنابراین، حل پرسش درک مثالی و خیالی وحی، به تصدیق و باور به ساحتی از وجود منوط است که اضداد را در خود جمع می‌کند و در عین توفیق بین ذهن و عین، از عینیت کامل برخوردارند.

انتخاب :

صفحات :

از صفحه 457 تا 480

مشخصات اثر

ثبت نظر