آثار مرتبط با شخصیت ها | کتابخانه مجازی الفبا

عنوان :

مشکلات حکومت امام علی (ع)

نویسنده:

غلام حضرت نظری

نوع منبع :

رساله تحصیلی

منابع دیجیتالی :

نسخه PDF

وضعیت نشر :

ایرانداک,

کلیدواژه‌های اصلی :

سیاست , عدالت اجتماعی , علوم انسانی , علی بن ابی طالب (ع) , حکومت , خوارج (مذاهب کلامی) , بدعت , امیرالمومنین علی بن ابی طالب (ع) , گروه های سیاسی , خوارج (مذاهب اسلامی) , دین اسلام (دامنه ادیان پیشرفته) , government , خلفای راشدین , policy , امام اول , social justice , امام اول , 23 قبل از هجرت-40 ق.

چکیده :

فضایل و امتیازات خاص امام علی(ع) ، منشأ حسادت و کینه‌توزی برخی از مسلمانان، خصوصاً بنی‌امیه حتی در زمان حیات پیامبر اسلام(ص) بود. رفتارهای غلط خلفا همچون جلوگیری از بیان احادیث نبوی، بدعت در مسایل سیاسی، اقتصادی و فرهنگی، تبعیض‌های سیاسی همچون قوم‌گرایی، احیای معیارهای جاهلی و قرار دادن آن‌ها به‌جای ایمان و تقوا، تبعیض‌های اقتصادی در تقسیم بیت‌المال و غنایم جنگی، کشته‌شدن عثمان در سال 35 هجری و جهالت مردم نسبت به فضایل و جایگاه امام علی(ع) ، جامعه‌ای را پدید آورده بود که تاب احیای حکومت نبوی در قالب عدالت‌محوری امام علی(ع) را نداشت. بعد از بیعت مردم با آن حضرت، حکومت ایشان با چالش‌های سیاسی و نظامی، از قبیل جبهه‌گیری سران و اشراف مناطق حجاز، عراق، یمن و شام در مقابل ایشان، و همچنین جنگ‌های جمل، صفین و نهروان روبرو شد. بازگشت فرهنگ جامعه به تعصبات قبیله‌ای، و تشکیل جلسات قصه‌خوانی و نقل اسرایلیات نیز از جمله چالش‌های فرهنگی موجود در زمان حکومت علی(ع) بود. در این بستر اجتماعی، گروه‌های سیاسی مذهبی متعددی از قبیل اندیشه علوی، اندیشه عثمانی، گروه قاعدین، خوارج و مرجیه شکل گرفت. مردم که تحت تاثیر منحرفین، از جنگ خسته شده بودند، عملاً از فرمان امام سرپیچی می‌کردند. آن حضرت در برابر مشکلات سیاسی به مدارا و گفتگو با مخالفان، و قاطعیت در مقابل تهدیدکنندگان اصول و ارزش‌های اسلامی پرداخت. او با اقداماتی نظیر پس گرفتن بیت‌المال از متعرضین به آن، تقسیم مساوی بیت‌المال، تقسیم غنایم جنگی بین رزمندگان، دعوت غلات به حق و در نهایت سرکوب آن‌ها، راهنمایی و سرزنش صوفیان، به مقابله با چالش‌های اقتصادی و فرهنگی زمان خویش پرداخت. تلاش‌های آن حضرت، احیای سنت نبوی، سرکوب زیاده‌خواهان و قدرت‌طلبان، روی کار آمدن افراد شایسته و باایمان، عدالت در تقسیم بیت‌المال و برخورد با متخلفین برای استیفای حق مردم را در پی داشت.

مشخصات اثر

عنوان :

مناسبات فکری دو حوزه علمی تشیع قم و اهواز در قرن های دوم و سوم هجری

نویسنده:

محمدرضا هدایت پناه، قاسم خانجانی

نوع منبع :

مقاله

منابع دیجیتالی :

نسخه PDF چکیده

کلیدواژه‌های اصلی :

شیعه شناسی

چکیده :

قم، کوفه و بغداد به عنوان کانونهای اصلی فعالیتهای علمی شیعیان در قرن دوم تا چهارم هجری، جایگاهی ویژه در مطالعات شیعه پژوهی دارند. اما «حوزه علمی اهواز» هم به عنوان یکی از مدارس مهم و کهن شیعه در ایران شایسته یادکرد است که به استناد منابع تاریخی، حدیثی و تراجم، نمایندگان قدرتمند و مشهوری در تاریخ فقه و حدیث شیعه داشته است. این مقاله بر آن است با نگاهی تاریخی و پس از مروری بر ریشه های تشیع اهواز، جایگاه حوزه علمی اهواز را در حفظ و گسترش مکتب اهل بیت(ع) از طریق واکاوی رابطه علمی بین قم و اهواز بنمایاند. این رابطه در قالب مهاجرت برخی علما از اهواز به قم و برعکس، مراودات علمی بین دو خاندان بزرگ «آل مهزیار اهوازی» و «اشعریان قمی» و حضور برخی از اصحاب و وکلای خاص امامان(ع) در این دو مرکز بروز یافته است.

مشخصات اثر

عنوان :

روزنه‌ای به الگوی زیست امام مجتبی(ع)

نویسنده:

محمدرضا هدایت پناه

نوع منبع :

مقاله

منابع دیجیتالی :

متن

مشخصات اثر

عنوان :

تشابه اسمى، تفاوت ماهوى نقدى بر مقاله على ابن ابى طالب در دائرة المعارف اسلام

نویسنده:

محمدرضا هدایت پناه

نوع منبع :

مقاله

منابع دیجیتالی :

نسخه PDF چکیده

چکیده :

نوشتار حاضر نقد مقاله على بن ابى طالب نوشته وگسیا وگلى یرى است که در دائرة المعارف اسلام به چاپ رسیده است. چهره اى که از على(ع) در این مقاله ترسیم شده، غیرواقعى و تحریف شده است. در تمام مقاله، سه محور اساسى درباره شخصیت سیاسى ـ مذهبى على(ع) مورد تأکید و توجه مؤلف قرار گرفته است: الف) على(ع) و خلفا; ب) على(ع) و مواجهه با مخالفان; ج) على(ع) و کفایت لازم سیاسى و اجتماعى براى حل مشکلات حکومت. در قسمت اول، نویسنده مى کوشد تا سیاست على(ع) را در مواجهه با خلفا سیاستى کاملا خصمانه نشان دهد; به گونه اى که خواننده تصور مى کند على(ع) کارى جز مانع تراشى و منازعه با خلفا نداشته و به هنگام شورش بر عثمان، نه تنها از شورشیان حمایت کرده، بلکه رهبرى آنان را نیز بر عهده داشته است. بر این اساس، مؤلف کار او را در پذیرش خلافت از طرف این گروه، تخطئه کرده است. در قسمت دوم، سیاست على(ع) را در مواجهه با مخالفان حکومتش سیاستى خشن، افراطى و برآمده از خصوصیات اخلاقى او نشان داده است. از طرف دیگر کوشیده تا مطالبات دشمنان او را تا حد ممکن محق جلوه دهد. در بخش سوم، نویسنده به مناسبت هاى مختلف نشان داده که على(ع) کفایت لازم سیاسى را براى اداره حکومت و حل مشکلات نداشته، به گونه اى که خود از تصمیمات و اقداماتش پیوسته پشیمان مى شده است. با توجه به موارد فوق، در نقد این مقاله سعى شده تا با استناد بر منابع معتبر تاریخى شیعه و اهل سنت برداشت هاى غیرواقعى نویسنده نشان داده و چهره واقعى على(ع) به تصویر کشیده شود.

صفحات :

از صفحه 160 تا 198

مشخصات اثر

عنوان :

سیره نگاری ابن عقده؛ عرصه تقابل سیره نگاری علوی با عثمانی؛ مطالعه موردی عصر نبوی

نویسنده:

محمدرضا هدایت پناه، علی احمدی

نوع منبع :

مقاله

منابع دیجیتالی :

نسخه PDF چکیده

چکیده :

ابوالعباس احمد بن محمد بن سعید بن عقده (د. 333ق)، یکی از محدثان زیدی جارودی سده‌های سوم و چهارم هجری و نویسنده بیش از سی عنوان کتاب است. او مانند ابن هلال ثقفی(د. 283ق)، نصر بن مزاحم (د. 212ق) و محمد بن عمر جعابی (د. 355ق)، نماینده جریانِ تاریخ‌نگاری علوی است که در برابر تاریخ‌نگاری عثمانی قرار دارد. این مقاله، سیره نبوی را با تأکید بر روایات تاریخی برجای مانده از ابن‌عقده و مطالعه تطبیقی آنان با سیره نبویِ گزارش شده به وسیله جریان عثمانی، با رویکرد روایی – تاریخی بررسی می‌کند و پس از تحلیلِ انتقادیِ مستنداتِ آن دو به این نتیجه می‌رسد که نگاه ابن عقده در تقابل با نگاه عثمانیه در پی برجسته ساختن جایگاه ممتاز امیرالمؤمنین حضرت علی(ع)و اهل بیت(ع)در رویدادهای عصر نبوی است.

صفحات :

از صفحه 7 تا 46

مشخصات اثر

عنوان :

امام حسن(ع) و پیش‌بینی صلح با معاویه: بازاندیشی سیاست راهبردی امام حسن(ع) در مواجهه با معاویه

نویسنده:

محمدرضا هدایت پناه

نوع منبع :

مقاله

منابع دیجیتالی :

نسخه PDF چکیده

چکیده :

صلح امام حسن(ع) نقطۀ عطفی در تاریخ تشیع، بلکه در تاریخ مسلمین است که از زوایای مختلف، مورد بررسی اندیشمندان قرار گرفته است. از سؤالات بنیادین راجعبه این واقعه این است که، آیا امام حسن(ع)برای صلح پیشدستی کرد یا معاویه؟ پاسخ‌های مختلفی برای این سؤال ارائه شده است. پاسخ نخست خواهان اثبات پیشدستی امام حسن(ع)برای صلح، از روی مخالفتشان نسبت به جنگ با معاویه و به طورکلی، مخالفت با سیاست‌های امام علی(ع) است. پاسخ دوم بیانگر این است که جهاد با معاویه، برنامۀ اصلی و اساسی امام مجتبی(ع)بوده و پذیرش صلح، نه در ابتدای خلافت، بلکه موضوعی ناخواسته و تصمیمی برآمده از حوادث پیشآمده بوده است. در این تحلیل، نوعی غافلگیری و عدم تحلیل جامع و عمیق از اوضاع عراق نهفته است. به نظر می‌رسد هر دو پاسخ، متأثر از پیش فرض‌های کلامی ارائه کنندگان است و با اشکالاتی روبه‌رو می‌باشد. می‌توان این موضوع را به گونۀ سومی تحلیل کرد که مشکلات دو پاسخ پیشین را نداشته باشد و آن، براساس روش تبیین تاریخی واقعیت‌گرا خواهد بود. پاسخ سوم بیان می‌کند که روبه‌رو شدن با صلح، برآمده از غافگیری در برابر حوادث پیش آمده نبوده است؛ بلکه درخواست صلح، هرچند موضوعی پسینی است، اما با تحلیل عمیق و درست امام حسن(ع)از اوضاع و شرایط پیشین عراق، همراه بوده است و این تحلیل، آن حضرت را به یک راهبرد و استراتژی جامعی از ابتدای خلافت سوق داد که عبارت بود از پیشبینی عدم موفقیت جبهۀ نظامی عراق در برابر شام و در عین حال، ضرورت تحرک نظامی (مانور نظامی) برای جلوگیری از شکستی کامل و غیرقابل جبران و دستیابی به اهداف سیاسی بلندمدت. این پاسخ، کاملاً با پاسخ نخست در تضاد است و پاسخ دوم را تکمیل و اصلاح می‌کند.

صفحات :

از صفحه 117 تا 146

مشخصات اثر