آثار مرتبط با شخصیت ها | کتابخانه مجازی الفبا

قرآن مجید به عنوان کتاب دین خاتم و جاودان الهی، از اندیشه ای منسجم دربارة ابعاد زندگی سیاسی و دینی برخوردار است. شمار قابل توجهی از مستشرقان به پیوند تاریخی و نه ذاتی قرآن و سیاست اعتقاد دارند و بر همین اساس نیز توجه قرآن به سیاست را صرفاً مختص آیات مدنی می دانند؛ رویکردی که با دیدگاه مقالة حاضر در تضاد است. درواقع، در آیات مکی قرآن نیز به سیاست و حکومت توجه جدی شده و این موضوع به نوبة خود، نشان دهندة پیوند ذاتی قرآن و فراتر از آن، اسلام و سیاست است. بر این اساس، مقالة حاضر به بررسی موضوع حکومت پیامبر صل الله علیه و آله در سورة ص می پردازد. طرح مسائل سیاسی در این سوره، که جزو سور مکی قرآن است، نشان دهندة امتزاج بنیادین اسلام سیاسی نه تنها در شرایط وجود دولت آنگاه که در اختیار پیامبر صل الله علیه و آله قرار دارد، بلکه در شرایطی است که اسلام به لحاظ اجتماعی در اقلّیت قرار دارد و پیامبر صل الله علیه و آله هنوز موفق نشده اند دولت تشکیل دهند. مقاله حاضر درصدد بررسی سورة ص به عنوان سوره ای مکی، که در سال های میانی بعثت پیامبر صل الله علیه و آله یعنی قریب سال ششم تا نهم بعثت نازل شده، اثبات کند موضوع اصلی و محوری این سوره تأکید بر استقرار و ثبات قدرت سیاسی پیامبر صل الله علیه و آله و تثبیت حکومت دینی آن حضرت و معرفی دو چالش عمدة فراروی آن است. همچنین از این سوره استفاده می شود که همواره در جامعة اسلامی، افرادی شایسته برای ادارة حکومت دینی وجود دارند؛ کسانی که شیطان هیچ راه نفوذی به اندیشه و روحشان ندارد.

قرآن به عنوان یک مجموعه به هم پیوسته به دو بخش محکم و متشابه تقسیم می شود.محکمات آیات مادر مرجع و اساسی هستند و متشابهات نیازمند ارجاع بع محکمات.نظر استقلالی به متشابهات موجب انحراف و سردر گمی می شود. از طرفی از مهمترین منابع فهم قرآن روایات تفسیری ائمه بویژه امام صادق علیه السلام می باشد که باید در رفع شبهات و تصحیح بدفهمی هما مورد توجه قرار گیرد.در این پژوهشبرآنیم تا به روش شناسی روایات تفسیری امام صادق علیه السلام در حوزه یکی از مهمترین مباحث علوم قرآنی یعنی متشابهات بپردازیم تا به مبانی و قواعدی برای فهم درست آیات متشابه دست یابیم.

واژه قرب دارای مشتقات، وجوه معنایی و واژگان هم حوزه مختلفی در دوره جاهلی و قرآنی است. معنای وضعی و اولیه قرب مفهومی مانند تهیگاه آدمی یا قراب و غلاف شمشیر بوده است. اولین سئوال این است که این واژه چه تطورات معنایی یافته و چهوجوه معنایی دارد؟ این سئوال با بررسی این واژه در دوره های جاهلی و قرآنی پاسخ داده می شود. یکی از واژه های مهم و قابل بررسی واژه قربی است این واژه در آیه 23سوره شوری دارای وجوه مختلف تفسیری است و هر یک از مفسران شیعه و اهل سنت تفسیری متفاوت از آن ارائه کرده اند. اختلاف اصلی بر سر مصداق قربی در این آیه است، در این تحقیق با این مبنا که قرآن دارای معانی ظاهری و باطنی است، میان نظر شیعه مبنی بر مصداق مودت قربی بر اهل بیت و نظر آنها که قربی را طبق ظاهر آیه و سیاق آیات به معنی تقرب به خداوند گرفته اند، جمع شده؛ بنابراین هم روایات که متواتر اند و هم ظاهر آیه وسیاق که قربی را تقرب به خدا نشان می دهد، مورد توجه قرار می گیرد.

این پژوهش بر آن است که «ویژگی‌های خانواده‌های نمونه در قرآن» را تبیین کند، منظور ما از خانواده‌های نمونه، خانواده هایی هستند که هر یک از اعضا علاوه بر تدین و شایسته و موفق بودن در بُعد فردی، در روابط خانوادگی نیز دارای فضایل و صفاتی‌اند که آنها را شایسته پیروی کردن نموده است. فرهنگ حاکم بر آن خانواده‌ها، ارزش‌ها و فضایل است. پژوهش‌های انجام یافته درباره زندگی انبیاء نوعاً خلاصه شده در کتب تفسیری، قصه‌های قرآنی و سیره و داستان‌های انبیاء و اولیاء است که یا صرفاً با نگرش تفسیری نوشته شده یا تاریخ و وقایع را بیان نموده‌اند اما به تبیین ویژگی‌های روابط اعضای خانواده‌های انبیاء و اولیاء پرداخته نشده است. مسئله ما این است که ویژگی‌های اعضای خانواده‌های انبیاء و اولیاء در ارتباط با همدیگر چگونه است. برای پاسخ به این مسئله به روش تحلیلی و با مراجعه به تفاسیر شیعی و برخی تفاسیر اهل سنت به این موضوع پرداخته شد. در پی آشنایی با خانوادهه‌های نمونه معرفی شده در قرآن و بررسی ویژگی‌های روابط اعضای آنها با یکدیگر مشخص شد که خداوند در قرآن 12 خانواده را به عنوان خانواده نمونه معرفی کرده است که عتارت‌ند از: خانواده‌های حضرات آدم، ابراهیم، لوط، یعقوب، ایوب، لقمان، شعیب، موسی، عمران، زکریا، محمد، علی‌علیهم‌السلام.در بررسی های انجام شده مشخص شد که: ویژگی‌های «فرزندان» در خانواده‌های نمونه عتارت‌ند از رعایت ادب، تواضع، احسان ، اطاعت ، هم‌راهی با والدین و... .«شوهران» ویژگی‌هایی مانند: عفو و گذشت، توجه به رشد معنوی همسر از جمله سفارش او به نماز و زکات، محبت و مهرورزی، احترام، اعتماد، رازگویی، احساس مسوولیت نسبت به همسر دارندو...«زنان» دارای صفاتی مانند، صبر و استقامت، هم‌راهی، حیا، پاک‌دامنی، خانه‌داری، مهر و محبت،احترام و... هستند.در خانواده‌های نمونه« مادران» فرزند را قره عین(روشنی چشم) خود می‌دانند، ایمان، حیا، نجابت دارند ،برای آنها نام نیکی انتخاب می‌کنند، نسبت به آنها مهر و محبت دارند،‌به نیازهایفرزندان توجه می کنند و...«پدران» در خانواده‌های نمونه از خداوند هدفمندانه فرزند می‌خواهند، از خداوند به خاطر نعمت فرزند شکرگزاری می کنند، مهرورزی به فرزندان می‌نمایند،بهفرزندان تلاش، مشارکت، ایثار، اخلاص، امیدو توکل رایاد می دهند و... «برادران» نمونه ، خیرخواه و پشت و پناه همدیگرند، با یکدیگرهم‌کاری و مشارکت می‌کنند، در حق یکدیگر احسان و بزرگواری می‌کنند.ویژگی‌هایی مانند بصیرت و زیرکی برای «خواهران» نمونه بیان شده است.در خانواده‌های نمونه، همه رفتارهای اعضای آنها جهت گیری شده به سوی خداوند است و تنها به خاطر خدا و رضایت او، حسن معاشرت و روابطی نیکو با خانواده‌اشان دارندوبه سوی رشد وتکامل حرکت می کنند.

چکیده ندارد.

یکی از مبانی دینی مسلمانان عصمت پیامبران، به‌ویژه عصمت پیامبر خاتم؟ص؟ است. همه مسلمانان طبق تعالیم قرآن، قائل به معصومیت رسول خدا؟ص؟ هستند؛ اما در گستره و محدوده عصمت، بین مفسران فریقین اختلاف است. شیعیان با توجه به پذیرش عصمت تام پیامبر؟ص؟، شخصیت ایشان را به‌گونه‌ای ترسیم کرده‌اند؛ اما دانشمندان اهل‌سنت با همه اختلاف دیدگاهی که دارند، اغلب با توجه به ظاهر برخی آیات به عصمت پیامبر؟ص؟ در همه شئون باورمند نیستند. مقاله حاضر به روش توصیفی _ تحلیلی، به مقایسه دیدگاه طبری از مفسران اهل‌سنت با طبرسی از مفسران شیعه در مورد عصمت پیامبر خاتم؟ص؟ ذیل آیات 105 و 106 سوره نساء، آیه 49 سوره مائده، آیه 43 سوره توبه، آیه 52 سوره حج، آیه 37 سوره احزاب و آیه 2 سوره فتح پرداخته است و به این پرسش پاسخ می‌دهد که دو مفسر یادشده، چه تبیینی از عصمت پیامبر؟ص؟ و محدوده آن داشته‌اند؟ پس از بررسی دو دیدگاه، مشخص شد طبری با وجود داشتن مکتبی مستقل، عصمت رسول خدا؟ص؟ را می‌پذیرد؛ اما ایشان را در همه شئون معصوم نمی‌داند و با تفسیر برخی آیات طبق ظاهر آن، به گناه و اشتباه و لزوم استغفار برای پیامبر؟ص؟ باور دارد؛ اما طبرسی با پذیرش عصمت کامل _ از گناه و اشتباه _ و در همه حیات رسول خدا؟ص؟ به نقد دیدگاه‌های مخالف می‌پردازد.

یکی از مباحث اصول فقه که از آغاز تدوین بحث های اصولی مورد توجه اصولیان بوده است بحث استعمال لفظ در بیش از یک معناست. علی رغم آن که در همه کتابهای اصول فقه از این مسأله بحث شده ولی به طور وی‍ژه در دوره های متأخر و معاصر، دانشمندان به اختصار به این بحث پرداخته‌اند و آنچنانکه باید به تبیین آثار علمی و عملی این مسأله نپرداخته‌اند. آیه‌الله سید مصطفی خمینی نیز از جمله اصولیان معاصر است که به اجمال به بحث نظری در باره این مسأله پرداخته است. مقاله حاضر به دو جریان فکری در باب این مسأله اصولی در دوره معاصر یعنی پس از آخوند خراسانی که تحت عنوان دو مکتب قم و نجف از آنها یاد می‌شود، می‌پردازد. بررسی دیدگاه سید مصطفی خمینی از این جهت حائز اهمیت است که به عنوان تجلی تلفیق دو دیدگاه مکتب قم و نجف اشرف مطرح شده است و به نظر نگارنده به رغم نارسایی، اما در زمینه ارائه نظریه در باب مسأله مذکور گامی رو به جلو می‌باشد. هم چنین در مقاله حاضر پس از تبیین دیدگاه سید مصطفی خمینی مبنی بر امکان عقلی استعمال لفظ در بیش از یک معنا و جواز وقوع آن در ادبیات و عرف در صورت وجود قرینه کافی ممتنع بودن آن در قرآن کریم این دیدگاه مورد نقد قرار گرفته است.

مهریه از جمله انگاره‏ هایی در قرآن کریم است که به دلیل ارتباط با حوزه ‏های مختلفِ فقهی، حقوقی، اجتماعی، اقتصادی و خانوادگی همواره مورد توجه عالمان تفسیر قرار داشته و بحث‏های بسیاری در پیرامون آن شکل گرفته است. با این حال، از جمله پرسش‏های تفسیری دربارۀ مهریه که هنوز پاسخی دریافت نکرده، آن است که چرا قرآن کریم به ‏جای استفاده از واژۀ پرسابقۀ «مَهر» که پیشینه‏ ای بس دراز در فرهنگ عرب پیش از اسلام دارد، از واژه‏ های «اجر»، «فریضه»، «صدقه» و «نحله» برای اشاره به مفهوم مهریه بهره جسته است. برای پاسخ به این پرسش کلیدی، در مطالعۀ حاضر با بهره‏ گیری از روشِ معناشناسی تاریخی، قدیم‏ترین سابقۀ واژۀ «مَهر» در زبان آفروآسیایی پیجویی شده، سیر تحولات معناییِ این واژه تا زبان عربیِ مَدرَسی به مطالعه گذاشته شده و مؤلفه‏ های معناییِ آن در بافت نزول قرآن کریم استخراج شده است. این مطالعه نشان می‏دهد که واژۀ «مَهر» بر پایۀ این تلقّیِ فرهنگی در روزگار پیش از اسلام شکل گرفته است که نکاح به مثابۀ یک دادوستد اقتصادی است که در آن، زن به عنوان یک کالا در ازای مقادیری از مال که همان مهریه است، مبادله می‏شود. قرآن کریم در تقابل با این باور پیشااسلامی، از کاربردِ واژۀ مذکور صرف نظر کرده و چهار واژۀ جدید را برای تأسیس یک فرهنگ اسلامی در حوزۀ مهریه به کار گرفته است.

مفروض آن است که مجموعه‌ آيات هر سوره، هدفي مشخص و در عين ‌حال قابل تشخيص را دنبال مي‌کند. اين نکته نيز غيرقابل انکار است که بسياري از آيات يک سوره ارتباطي روشن و قابل درک با آيات مجاور خود دارند؛ اما با وجود اين، انسجام برخي از آيات به‌راحتي قابل درک نيست و در نگاه اول، گسسته به نظر مي‌رسد. حال اين سؤال مطرح مي‌شود که بين آيات يک سوره چه نسبتي برقرار است؟ فرضيه تحقيق حاضر آن است که بين آيات گسسته‌نماي قرآن، ارتباط دير‌ياب، اما جذابي وجود دارد که توجه به آن ازيک‌سو موجب ادراک زيبايي سوره و از سوي ديگر، صورت‌بندي محتواي سوره در قالب يک چندضلعي منسجم و هدفمند شکل مي‌دهد. اين تحقيق در قالب بررسي زيبايي‌هاي هندسي بين چهار بخش سورة‌ «فجر» و شناخت زيبايي‌هاي داخلي هريک از بخش‌ها در چارچوب علوم ادبي، به‌ويژه علم بلاغت و با روش تحليلي درصدد بازخواني سورة «فجر» و اثبات زيبايي‌شناسي هندسي آن است.