آثار مرتبط با شخصیت ها | کتابخانه مجازی الفبا

در این پژوهش نزول تدریجی، نزول دفعی قرآن ویا وجود دو نزول برای قرآن شریف مورد سؤال قرارگرفته و با استمداد از خود آیات قرآن پاسخ یافته است.نمی توان تصور کرد که نزول آیات قرآن بدون هیچ ارتباط با وضعیت و شرایط موجود در دو شهر مکه ومدینه صورت گرفته باشد. بهترین راه تشخیص و تمایزسوره های مکی از سوره های مدنی دانستن اسباب نزول و احادیث مرویه در این باره است؛ ولی این راه به دلیل کافی نبودن اخبار، و تناقض در احادیث مربوط تنها راه ممکن محسوب نشده، از استنباط که مستند بر عقل واجتهاد است کمک گرفته شده است . درباره تفکیک کلی و اساسی آیات و سور مکی و مدنی چهار ملاک پیشنهادشده است: اشخاص و مخاطبین، مکان نزول، زمان نزول، موضوع سور و آیات. از این میان زمان نزول به عنوان بهترین شاخص در میان متأخران شناخته شده است و نیز عنصر موضوع در میان معاصران جایگاه ویژه ای یافته است.

تبیین برخی زوایای بُعد قرآنی حماسه حسینی در واقعه عاشورا است. رساله حاضر در دو بخش تنظیم شده است. در بخش اول، تجلی قرآن در سخنان نقش آفرینان کربلا مطرح می گردد و از جری و تطبیق، اثرپذیری واژگانی از قرآن، تفسیر قرآن در حماسه حسینی، و حضور نمادین قرآن در حماسه حسینی بحث می شود. در بخش دوم، تجلی قرآن در رفتار نقش آفرینان کربلا ارائه می گردد و در این راستا، ذکر و یاد خدا در اردوگاه حسینی، و امر به معروف و نهی از منکر بررسی می شود. نویسنده معتقد است علت ماندگاری حماسه حسینی در پیوند این نهضت با قرآن کریم نهفته است و عوامل دیگر هر یک به گونه ای به این عنصر اساسی باز می گردد. حضور و نقش آفرینی کلام الهی در متن این حادثه از یک سو و جاودانگی قرآن کریم از سوی دیگر، گواه درستی این سخن است.

این رساله در چهار بخش با این عناوین تنظیم و تدوین شده است: بخش اول، دین و گفتگوهای مکتبی: مفهوم دین، گفتگوی ادیان؛ بخش دوم، گفتگو و مناظره: گفتگو در لغت و اصطلاح، گفتگو از آغاز تاکنون، گفتگو در اسلام، آداب و شرایط گفتگو، مناظره در لغت و اصطلاح، انواع مناظرات؛ بخش سوم، فضاشناسی اندیشه ها و جریان های دینی و فرهنگی در عصر امام علی(ع): جریانات و تشکل های اسلامی، جریانات و تشکلات غیراسلامی؛ بخش چهارم، شیوه شناسی گفتگو و مناظرات علوی: گفتگو در سیره علوی، اهداف گفتگو از نگاه امام علی(ع)، اخلاقیات و آداب گفتگوهای علوی(ع)، فنون و شگردهای امام علی(ع) در گفتگوها و مناظرات، ویژگی پاسخ های علی(ع) در گفتگوها و مناظرات، استدلالات علوی، نتایج مناظرات و گفتگوهای علوی، تشبیه و مثال در گفتگوهای علوی، جلوه های آیات قرآنی در گفتگوهای علوی، جلوه های سیره نبوی(ص) در گفتگوهای علوی. ارسال نظر

اسلام در میان مکاتب الهی، ارزش و جایگاه ویژه ای برای گفت و گو و مناظرات، قائل است. افزون بر این، در کنار تلاش برای ترویج و بسط و تعمیم آن به مثابة یک روش کارآمد، شیوه های آن را نیز، از رهگذر ارائه الگوهای نظری و عملی در سیره و رفتار معصومان (ع) به ما آموخته است. این پژوهش با توجه به موقعیت ویژه بین المللی جمهوری اسلامی ایران و نیز تشابه شرایط کنونی، با زمان استقرار حکومت علوی(ع)، گفت و گوها و مناظرات آن حضرت(ع) را به منظور کشف و استخراج شیوه های کاربردی ایشان مورد تحلیل و ارزیابی قرار داده است. در بخش اول دین و گفت و گوهای مکتبی بررسی شده است؛ آنگاه در بخش دوم تاریخ پیدایش گفت و گو، ادوار، انواع، شروط، آداب و تعریف مناظره، ارکان و انواع آن مورد بحث قرار گرفته است. در بخش چهارم فضا شناسی زمان امام علی(ع)، جریان ها و تفکرات گوناگون عصری تأثیرگذار در گفت و گوها و مناظرات علوی(ع) مطرح شده و سرانجام از شیوه شناسی گفت و گوها و مناظرات حضرت(ع) به نقش بنیادین قرآن و سنت و نیز شیوه بکارگیری آنها، کلام پایان یافته است.

این پایان نامه، در پیِ شناخت دقیق اسامی و صفات قرآن، این کتاب سعادت بخش است که معجزه جاوید و ماندگار رسول خدا، و دریای بی کران معارف الهی است که طراوت و تازگی آن، در هر عصری نمایان است و در طول تاریخ، از زوایای گوناگون مورد تدبّر و اندیشه قرار گرفته است؛ زیرا هر آیه آن برای عنایت بشر، انگیزه آور است. یکی از دریچه های حقیقت نمای قرآن، اسما و صفات آن است که آشکارا، پرده از راز نزول آن برمی دارد و در طالب خود، اشتیاقی وصف ناپذیر می آفریند. این پایان نامه، از یک «مقدّمه»، سه «فصل» و سه «ضمیمه» تشکیل شده است. هر فصل نیز خود، دارای بخش های مختلفی است. دو فصل آغازین، در واقع، مقدّماتی برای ورود به بحث اصلی «اسما و صفات» است. فصل اوّل در باب شناخت کلّی قرآن کریم است و موضوعات مرتبط با آن را روشن می کند. این فصل از بخش هایی تشکیل شده است. بخش نخست، درباره وحی و تعریف آن در لغت و اصطلاح و معنای وحی در قرآن کریم و کیفیت وحی است. بخش دوم، معنای پیامبرِ امّی و بررسی واژه «امّی» و دلایل امّی بودن پیامبر خدا را برمی رسد. بخش سوم به جاوید بودن اعجاز قرآن و این که معجزه، لازمه نبوت است، می پردازد و پس از آن، تعریف و شرایط معجزه و داوری مشرکان در اعجاز قرآن را می آورد. بخش چهارم، مربوط به نگارش و جمع و تدوین قرآن کریم و معنای جمع و مراد از جمع درباره قرآن و ذکر فضایل سوره ها و استعمال لفظ کتاب در قرآن (بر اساس احادیث) است. در فصل دوم، گردآورنده، در پی آن است که فهم قرآن را ممکن جلوه دهد و در برابر نظر برخی (اخباریان) که آن را منحصر به عدّه خاصّی دانسته اند که از موهبت عصمت الهی برخوردار بوده اند، با ارائه دلایلی، امکان فهم آن را توسط عموم بشر، اثبات کند. نویسنده، در این باب به ادلّه اصولیان و اخباریان استشهاد نموده و با بیان مثال هایی، مطلب را پایان داده است. در فصل سوم - که متن اصلی این مجموعه را تشکیل می دهد - با مطالعه دقیق قرآن، تعداد واژگانی که می توان به عنوان اسم یا صفتِ این کتاب مقدّس آسمانی برشمرد، مورد شناسایی قرار گرفته و یکْ یکِ آن کلمات از لحاظ کاربرد معناشناختی در عرفِ مردمِ عرب زبان و اعتبار استعاره ای آنها از دیدگاه معتبرترین و کهن ترین کتب لغت، مورد تحقیق واقع شده و وجه تسمیه یا توصیف قرآن به آنها با استشهاد به سخن مفسّران گران مایه ، بیان شده است. ضمیمه اوّل، جدول مقایسه ای اسما و صفات را نشان می دهد و دیدگاه عدّه ای از اندیشمندان را به همراه آیات مورد استشهاد آنان، بیان می کند. ضمیمه دوم، اسامی و صفات قرآن را به تفکیک خاص و یا مشترک بودن یا غیر آن، به عنوان نتیجه حاصل از پایان نامه، به تصویر کشیده است. ضمیمه سوم، گویای نمودار ستونی از واژگانی است که به منزله اسامی و صفات قرآن، شناخته شده است. ترتیب کلمات در این نمودار، بر اساس ترتیب نزولی سوره های قرآن است که این الفاظ در آنها به عنوان نام و یا صفت قرآن به کار رفته است.

رساله حاضر مشارکت اجتماعی زنان را در شش فصل با تکیه بر آیات و روایات بررسی کرده است. فصل اول، عقلایی بودن مشارکت زنان؛ فصل دوم، مبانی مشارکت از دیدگاه قرآن و حدیث؛ فصل سوم، شواهد مشارکت اجتماعی زنان؛ فصل چهارم، آداب مشارکت اجتماعی زنان؛ فصل پنجم، قیود مشارکت اجتماعی زنان؛ فصل ششم، نقد و بررسی شبهات مربوط به مشارکت اجتماعی زنان.

این رساله به بررسی شخصیت زن در تفاسیر المنار، الجواهر، فی ظلال القرآن، المیزان و نمونه پرداخته و شامل شش فصل با این مباحث است: فصل اول، زن در گذرگاه تاریخ: زن در تمدن ها و شرایع قبل از اسلام، زن در جاهلیت نخستین، زن در جاهلیت مدرن؛ فصل دوم، نقش تاریخی اسلام در احیای شخصیت زن: تکریم زن در جایگاه همسری، تکریم زن در جایگاه مادری، تکریم زن در جایگاه فرزندی؛ فصل سوم، مبانی شخصیت زن از دیدگاه اسلام: آفرینش انسان، اشتراک زن و مرد در انسانیت، خلیفة اللهی بشر، دشمن مشترک زن و مرد، بهره مندی از ارزش های انسانی، حمایت قانونی یکسان از زن و مرد، پاداش و کیفر؛ فصل چهارم، حق متفاوت بودن: تمایزات، رمز تفاوت های زن و مرد؛ فصل پنجم، علل تنزل شخصیت زن در جوامع اسلامی: استبداد حکام، عرف و عادت غیراصیل، تحجر، روشنفکری، انفعال در قبال فرهنگ غرب؛ فصل ششم، تجلی شخصیت زن در تاریخ انبیا: همسر ابراهیم، دختران لوط، مریم، فاطمه.

در این رساله نحوه مواجهه علامه طباطبایی با روایات تفسیر غیرفقهی تحلیل شده و مطالب آن در هفت فصل با این عناوین آمده است: فصل اول، معیارهای فهم و نقد حدیث در منابع اسلامی؛ فصل دوم، آشنایی با مؤلف المیزان، المیزان و بحث روایی آن؛ فصل سوم، معیارهای فهم و نقد حدیث در روایات اسباب نزول؛ فصل چهارم، معیارهای فهم و نقد روایاتی که آیات را در حق ائمه(ع) تفسیر می کنند؛ فصل پنجم، معیارهای فهم و نقد در روایات اعتقادی؛ فصل ششم، معیارهای فهم و نقد حدیث در روایات داستانی؛ فصل هفتم، معیارهای مشترک نقد روایات.