آثار مرتبط با شخصیت ها | کتابخانه مجازی الفبا

این رساله که شامل ترجمه و تحقیق بخشی از کتاب «قواعد الحدیث» به قلم محی الدین الموسوی الغریفی است دارای سه فصل و یک مقدمه است. مقدمه در مورد حدیث، جایگاه و نحوه استفاده از حدیث و اقسام آن، مصادر تشریع احکام اسلام و اختلافات فقها در حجیّت اخبار است. فصل اول به نام تقسیم حدیث، قدیم و جدید بودن حدیث، دلایل پذیرش تقسیم حدیث و عدم پذیرش آن نزد اخباریون و دیگران، انواع حدیث و چگونگی اثبات عدالت راوی را مورد بررسی قرار می دهد. فصل دوم با نام احادیث اصحاب اجماع، چگونگی احوال این افراد، تعریف اصحاب اجماع، دلایل حجیت این اجماع را مورد نقد قرار داده و در پایان به این نتیجه رسیده است که این افراد، نه تنها ممکن است موثّق نباشند، بلکه ممکن است از افراد ضعیف قلمداد شوند لذا با استناد به گفته شیخ کشّی نمی توان تمام احادیث ایشان را پذیرفت و بدان عمل کرد. فصل سوم به بررسی زندگی و مذهب «علی بن ابی حمزه» یکی از افراد صاحب اجماع می پردازد و واقفی بودن او و دلایل ضعف او را مورد بررسی دقیق قرار می دهد و نهایتاً به این نتیجه می رسد که احادیثی که بطائنی قبل از واقفی شدنش نقل کرده صحیح و بعد از گرایش به وقف ناصحیح هستند.

پژوهش حاضر برای فراهم آمدن زمینه مناسب جهت بررسی دیدگاه های مستشرقان در باب قرآن و علوم آن به ترجمه مقاله های قرآن ، تفسیر، تحریف و اعجاز از دائره المعارف اسلام ‎(Encyclopedia of Islam)‬ پرداخته شده است و سپس با بررسی و نقدگذاری آنها و زدودن ابهام و شبهات ، تصویر روشنی از مباحث مربوط به فهم قرآن فرادید روشنفکران مسلمان در جهت شناخت حقیقت اسلام و قرآن ارائه داده شده است و دلیل انتخاب برخی مقاله ها به منظور گزارش معروفترین نگاشته های در زمینه مطالعات قرآنی و تبلیغ افکار آنان است .

بازکاوی شخصیت والای پیامبر اکرم(ص) به گونه ای که تمامی زوایای پنهان آن به روشنی تصویر شود، فقط از خدای محمد(ص) بر می آید که دانای غیب و شهود است و این مهم تا حدی در کلام الهی(قرآن مجید) صورت تحقق پذیرفته است. از آن جاکه حضرت امیر مؤمنان(ع) در آیه مباهله، نفس پیامبر(ص) معرفی شده و افتخار همراههی با وی را در تمام دوران رسالت و پیش از آن داشته، بلکه چونان فرزندی عزیز در دامان پر مهر نبی گرامی اسلام پرورش یافته و اشراقات شخصیت آن حضرت، هماره بر دل و جان علی(ع) سایه گستر بوده، به روشنی می توان پس از کلام الهی، ابعاد دیگری از شخصیت آن بزرگوار را در بیان شیوای امیرمؤمنان(ع) باز یافت که: «أهل البیت أدری بما فی البیت: بدین منظور در این نوشتار، بخش هایی چند از زندگی سراسر نور حضرت رسول(ص) را در آیینه کلام مولا علی(ع) از نظر گذرانده ایم. در فصل اول، به بیان ویژگیهای بعثت و رسالت آن حضرت پرداخته ایم. در فصل بعد از آن، تحلیلی از شخصیت و ویژگیهای پیامبر(ص) ارائه داده ایم. فصل سوم، بیانگر سیره و شمائل حضرتش بوده، فصل چهارم، حکایت از ارتباط ویژه پیامبر(ص) و امیر مؤمنان(ع) می کند، و در آخرین فصل، رحلت پیامبر(ص) و سوز و گداز امام(ع) در فراق رسول خدا(ص) را به نظاره نشسته ایم. اهل خانه به آن چه درآن می گذرد، داناترن

استکبار به عنوان صفت وخصیصه ای مذموم اگر چه با تکبر همراه است، ولی مفهومی فراتر از آن دارد که غیر از ابعاد فردی از گسترة اجتماعی بسیار وسیعی، نیز برخوردار است. اگر بخواهیم واژه استکبار را به گونه ای مختصر و قابل قبول تعریف کنیم، می توانیم چنین بگوئیم: «استکبار حالت عملی تکبر همراه با سرکشی، طغیان و عدم انقیاد در برابر حق است». جریان استکبار صرفاً به دلیل تعریف لغوی که ما از آن بدست داده ایم در خور سرزنش و ملامت نیست بلکه از نقطه نظر اجتماعی، این جریان با توجه به : دو جبهة حق و باطل وجود صفات و ویژگیها و عملکرد و رفتار اجتماعی خود در جامعه، قابل ارزیابی است. بنابراین استکبار، ازمنظر قرآن، به آن مجموعه قدرتی، گفته می شود که با تکیه بر توانائیهای سیاسی، نظامی، علمی و اقتصادی خود و با الهام از نگرش تبعیض آمیز به نوع بشر، مجموعه های بزرگ انسانی را با سلطه قلدرانه و تحقیر آمیز به سود خودتحت فشار و استثمار قرار می دهد. از این زاویه، «مستکبر» را در پرتو چهره نگاری دهها آیه از قرآن کریم، این گونه می توان شناخت: جناح مسلط در جامعه جاهلی، که بدون هیچ استحقاقی، قدرت سیاسی و اقتصادی را در دست می گیرد و برای تداوم این بهره کشی و سلطة ستمگرانه، فرهنگ وعقیدة حاکم بر ذهنها را نیز قبضه می کند و با شیوه های گوناگون در مردم، تفکری که موجب تسلیم در برابر او و سازگاری با وضع موجود است را پدید می آورد و به خاطر حفظ این امتیازات با هر دعوت آگاهی بخش و روشنگر، چه رشد به دعوتی انقلابی و دگرگونساز، به مبارزه ای خستگی ناپذیر که برای او مبارزه مرگ و زندگی است، کمر همت می بندد.

در پایان نامه حاضر صد صفحه دوم کتاب «تفسیر مبهمات القرآن» موسوم به «صلة الجمع و عائد التذییل لموصول کتابی الإعلام و التکمیل» اثر ابو عبدالله محمد بن علی بَلَنْسی (714782ق) ترجمه و تحقیق شده است. بخش ترجمه شده مربوط به آیات 207 تا پایان سوره بقره و تمام سوره آل عمران است. در این کتاب نام اشخاصی که در قرآن به طور مبهم از آنها یاد شده، مشخص گردیده است

مجموعه حاضر، شامل ترجمه، نقد و بررسی صد صفحه دوم از کتاب تفسیر مبهمات القرآن موسوم به: صله الجمع و عائد التذییل لموصول کتابی الاعلام و التکمیل به قلم: ابو عبدالله محمد بن علی البلسی(714782ه) است. این رساله بر آن است تا ضمن ترجمه کتاب یاد شده، تفسیر مبهماتش را براساس معیار های صحیح، و با توجه به منابع ومعتبر در نزد مکتب اهل بیت و مکتب خلفا، نقد و بررسی نماید. سایر موارد تحقیق در این رساله عبارت اند از: استخراج و استدراک مآخذ، استدراک مطالب توضیح الفظ و عبارات دشوار، شرح أعلام، نمایه سازی، فهرست اعلام، فهرست اماکن، فهرست آیات، و فهرست روایات، و در پایان نیز ترجمه چکیده به زبان عربی و انگلیسی آمده است.

خط ­شناسی بخش مهمی از مصحف­شناسی است که می­تواند در برآورد زمان و مکان کتابت یک مصحف نقشی تعیین­ کننده ایفا نماید، اگر این مهم با باوری نادرست همراه شود، برآورد زمان و مکان کتابت برخی مصاحف نیز با قضاوت نادرست همراه گشته و از این رهگذر نتایج و سپس شبهه­ هایی در بارۀ تاریخ قرآن کریم پدید خواهد آمد؛ یکی از این باورهای نادرست پیرامون خطی کهن به نام «مایل» رخ داده که پژوهشگران امروزی با نام «حجازی» از آن یاد می­ کنند؛ مقالۀ حاضر با مراجعه به اسناد روشن می‌سازد که خاستگاه خط یادشده، شام بوده و پس از انتقال به برخی دیگر از سرزمین­ها و پیش از پایان قرن نخست هجری رو به افول نهاده؛ این دستاورد تعیین زمان و مکان کتابت برخی مصاحف بسیار کهن را دگرگون نموده و مانع پدید آمدن شبهه­ های پیرامون تاریخ قرآن کریم خواهد شد.

استعمار و فعالیّت مبلّغان مسیحی، تاراج هویت و تغییر بافت فرهنگی و دینی مسلمانان شبه‌قاره را به دنبال داشت. آنان درصدد اثبات ناکارآمدی دین در وجوه مختلف بودند تا مردم را از فرهنگ اسلامی دور نگاه ‌دارند؛ از این رو متفکران نوگرا در برابر این عمل سکوت نکرده و با طرح دیدگاه‌های نو در زمینه‌های مختلف دینی مطابق با مقتضیات زمان برای اثبات توانایی دین در اداره­ی امور تلاش بسیار کردند. تهانوی در بطن جریان علمای دارالعلوم از زاویه نوگرایی به مباحث اجتماعی و سیاسی پرداخته است. وی تأثیرپذیری از آداب و رسوم دیگر ادیان و دوری از قرآن و سنت را مهمترین مشکل جامعه­ی اسلامی شبه قاره می‌دانست. در موضوع سیاست نیز با به چالش‌کشیدن نظام‌هایی چون «جمهوریت» به تبیین نظام حکومتی مورد نظر اسلام می‌پردازد. در نگاه وی تشکیل حکومت هدف غایی دین نیست؛ بلکه ابزاری برای اقامه­ی دیانت است. این جستار با روش توصیفی- تحلیلی و تکیه بر منابع کتابخانه‌ای به بررسی و نقد دیدگاه‌های اجتماعی و سیاسی تهانوی پرداخته است. یافته‌های پژوهش نشان از آن دارد که گرچه تهانوی با روشی ساختارشکنانه در آثارش از مباحث اجتماعی و سیاسی به صورت گسترده سود جسته است؛ ولی سطحی‌نگری مباحث از جدی‌ترین انتقادات وارد بر اندیشه اوست.

در گذشته حوزه‏های حدیثی بسیاری توسط جریان‏های حدیثی شکل گرفته‏اند که به ویژه در پنج سده نخست هجری، در استوارسازی بنیان‏های حدیث نقش بسیار مهمی داشته‏اند. لذا شناخت و بررسی هر یک از این حوزه‏ها، علاوه بر این‏که روشن کننده بخشی از تاریخ حدیث است، در بازشناسی محدثان هر منطقه و دستاوردهای آن‏ها نیز مؤثر است. در این میان، یکی از حوزه‏هایی که یادکردِ آن در پژوهش‏های معاصر مغفول مانده، حوزه حدیثی طبرستان است که موجودیت خود را از قرون نخست هجری تا دوره میانه و متأخر با دو رویکرد شیعه و سنی حفظ کرد. این پژوهش - که به شیوه توصیفی و تحلیلی سامان یافته - به بررسی و شناخت حوزه حدیثی زیدیه در طبرستان می‏پردازد. نتایج تحقیق نشان می‏دهد که حوزه حدیثی زیدیه در طبرستان در طلیعه قرن چهارم هجری پایه‏گذاری شد و محدثان بزرگ این مذهب با برپایی مجالس حدیث و کوشش برای آموزش حدیث، سفر به پایتخت‏های مهم دینی و دیدار با مشایخ بزرگ حدیث و آشنایی با دیدگاه‏های گوناگون و تألیف کتاب‏های حدیثی، حوزه حدیثی زیدیه طبرستان را رونق بخشیدند.