آثار مرتبط با شخصیت ها | کتابخانه مجازی الفبا

تفسیر علمی، گونه ای از تفسیر است که در تطبیق یافته های دانش بشری با آیات قرآنی کوشش می نماید.امام ابوحامد غزالی نخستین کسی است که اندیشه علمی نگری به قرآن را مطرح کرد . وی معتقد است،قرآن تمام علوم گذشتگان و آیندگان را دربردارد. پس از وی، فخر رازی این نظریه را به کار برد، و در تفسیرآیات قرآنی از آن استفاده کرد. در دوران معاصر نیز که پیشرفت علوم وفن آوری، افکار مادیگرایانه را رواج داده، دانشمندان اسلامی به اندیشه احیای دین و رفع شبهه «نزاع علم و دین» به این گرایش تفسیری روی آوردند. مخالفان این گرایش تفسیری بر این باورند که،حقایق قطعی و نهایی و لایتغیر قرآنی را نباید بانظریه های متغیر علمی مترادف دانست، و این کتاب شریف اجل از آن است که با یافته های عقل ناقص بشری به تفسیر درآید البته باید گفت: اگر در پرتو حقایق علمی، هدایت قرآنی حاصل آید و این گرایش به تکلف نگراید، منعی از آن نیست.

نوشتار پیش رو با عنوان بررسی تطبیقی روایات یمانی از منظر فریقین، در صدد پژوهش و پاسخ این سؤال است که یمانی در روایات چگونه تصویر شده و موارد مشترک و مفترقات روایات فریقین درخصوص یمانی کدام است؟ این مقال به شیوۀ کتابخانه‌ای، اهم مباحث روایات را به صورت تطبیقی بررسی نموده و تصویر روشنی از یمانی را ارائه کرده و به این نتیجه رسیده است که روایات فریقین درخصوص یمانی در مواردی مانند نام یمانی، حتمیت قیام، هدایتگری پرچم یمانی، مکان قیام، اقدامات و فتوحات یمانی، قریب به هم بوده و تفاوت محتوایی چندانی ندارد، اما محتوای روایات فریقین در القاب یمانی، زمان قیام و فرجام شخص یمانی و حرکت او متفاوت‌اند.

محمد طاهر بن عاشور، عالم، فقیه و مفسّر معاصر تونسی است که این رساله در پی ارزیابی مبنا و رویکرد های وی، به کنکاش در تفسیر گران سنگ التحریر و التنویر پرداخته است. روش ابن عاشور به عنوان مفسری عقل گرا، روش تفسیر قرآن به قرآن است. وی با بهره گیری از تسلط فراوان خود بر ادبیات غرب خصوصاً علم بلاغت و شعر کهن عرب، و با تکیه بر شناخت عمیق واژه شناسی، جلوه ای ادبی به تفسیر خود بخشیده است که بیش از هر چیز، روشن گر وجوه مختلف اعجاز بیانی قرآن می باشد. ابن عاشور درمان و راه حل مشکلات و دردهای جوامع مسلمان را رجوع به قرآن و تطبیق عملی آن در زندگی می داند از این رو تفسیر او، دارای رویکردی اجتماعی سیاسی نیز می باشد. در مسایل کلامی نگاه او اشعری است مگر در مواردی اندک که به دیدگاه معتزله گرویده است. وی به موضوعات علوم قرآنی گاه به صورت گسترده مثل موضوع اعجاز قرآن، قرائات، ترتیب آیات و سور و قصه های قرآن و گاه به صورت گذرا در تفسیر آیات مربوطه، پرداخته است. عدم اهتمام ابن عاشور به روایات صحیح یا متواتر اسباب النزول ذیل آیات نازل شده در شأن اهل بیت مانع از آن شده که مؤلف بتواند در تفسیر این آیات راه صواب را بپیماید و در نتیجه تفسیر خود را از بیان مقام و منزلت این بزرگواران محروم نموده است.

شرح مفهوم و جایگاه ذکر، انواع ذکر، اسباب ذکر، مصادیق ذکر، زمان ذکر، مکان ذکر، آثار ذکر، ویژگی ها و خصوصیت های ذاکران واقعی، ذاکران از دیدگاه معصومان علیهم السلام، موانع ذکر و تفاوت میان غفلت و نسیان، از جمله مباحث مطرح شده در این پایان نامه است. علم تربیت و تهذیب نفس، ارائه کننده روش رشد انگیزه های خیر است، همانطور که از دخالت و حضور اسباب شرّ و منحرف جلوگیری می کند. از جمله وسایل این شناخت، ذکر خداوند تعالی است. ذکری که دین مبین اسلام از پیرو خویش انتظار دارد، نه لقلقه زبانی و تکرار عباراتی بی روح، بلکه بیان توحید خالص و فرمانبری مطلق است که زبان مکنون در جان وی بگوید و دیگر اعضا خشوع تام تسلیم و تعهّدش باشند. بدیهی است انسان ذاکر، به خواست خداوند در شاه راه قرب به وی گام نهاده است. یکی از پیامدهای لطیف و دقیق ذکر خدا، عشق به وی است؛ علاقه ای که ذاکر را به گستره بی منت های قرب الهی می رساند. این پایان نامه، یک مقدّمه و سه فصل دارد. نگارنده در مقدّمه، ذکر خدا را از جمله ابزارهای شناخت و تهذیب نفس را می داند و بر این عقیده است که مراد از ذکری که دین مبین اسلام از پیرو خویش انتظار دارد، ذکر حقیقی و واقعی است، نه فقط ذکر زبانی. نویسنده، در فصل اوّل به معنا و مفهوم ذکر از دیدگاه فرهنگ نامه نویسان و مفسّران پرداخته و سپس، جایگاه ذکر را توضیح داده و بعد از آن، انواع ذکر را بیان کرده است. وی در بخش دیگر این فصل، به تناسب، معنای ذکر کثیر و انواع و مصادیق و مکان آن را توضیح داده و آن را از دیدگاه احادیث، بررسی کرده است. محور بعدی بحث او در این فصل، اسباب ذکر است که مهم ترین آنها توفیق الهی برای ذکر گفتن است. توسّل به معصومان نیز یکی از مصادیق ذکر خداست. در ادامه، مصادیق ذکر بیان شده است. قرآن، مصداق اعلای ذکر است و به ترتیب، نماز، دعا، استغفار، تسبیح و تحمید، شکر، تهلیل و تکبیر، اسمای حُسنا و صلوات بر محمّد و آل وی صلی الله علیه وآله و سرانجام یاد مرگ و معاد، سایر مصادیق ذکر به شمار می آیند. نویسنده، در ادامه، درباره زمان و مکان مناسب برای ذکر، سخن می گوید. در پایان این فصل نیز آثار ذکر را یادآور می شود و آثار آن را در دو قِسم نتایج باطنی و آثار عملی در دنیا و آخرت، با ذکر روایات مربوط، شرح می دهد. همچنین به شرح آثار ذکر از دیدگاه حضرت علی علیه السلام و نتایج آن می پردازد. فصل دوم، درباره ذاکران و جایگاه آنان از دیدگاه قرآن کریم و امامان معصوم علیهم السلام است. نویسنده، به تناسب، زمینه های نفسانی ذاکران، مصادیق ذاکران، تفاوت بین ذاکران واقعی و منافقان، ویژگی های ذاکران و مؤمنان حقیقی و در نهایت ذاکران از دیدگاه حضرت علی علیه السلام را بررسی می کند و به بحث درباره علّت وجوب پیوستن به ذاکران می پردازد. فصل سوم، درباره موانع ذکر است. نویسنده در این فصل، موانع ذکر از جمله هوس، حبّ مال، حبّ فرزند، حبّ حکومت و مسائلی از این قبیل را پژوهیده است. دیگر از موانع ذکر، غفلت است. نگارنده، به تناسب، ابتدا معنای لغوی غفلت را بیان کرده و سپس ، ویژگی ها و موارد غفلت و پیامدها و کیفر غافلان را یادآور می شود و علل این غفلت را نیز در چند عرصه، از جمله آرزو و آمال طولانی و شیطانی برمی شمارد.

مساله اصلی این نوشتار، چیستی و چگونگی غلو شیعی، به عنوان یکی از آسیبهای دینی - اعتقادی است. از جمله راههای اصولی رسیدن به حل این گونه مسایل، کسب شناختی دقیق از زوایا، نمادها و نمودهای آن است و آن نیز به نوبه خود در گرو ریشه یابیهای تاریخی و فرهنگی و نیازمند مطالعه در زمینه های روان شناسی، انسان شناسی و جامعه شناسی است. اما این نوشته تنها با واکاوی مختصری در تاریخ غلو، به مهم ترین مبانی و اصول فکری غلو غیرالحادی و تحلیل برخی محورهای اساسی آن پرداخته و البته بهترین و استوارترین راه داوری در این زمینه را بررسی آثار و نتایج مترتب بر این نوع اندیشه، از جمله اباحه گری و تاویل های ناروا، دیده است.