آثار مرتبط با شخصیت ها | کتابخانه مجازی الفبا

مقاله «فلسفه اسلامی» فضل الرحمن پاکستانی، فلسفه اسلامی را با رویکردی تاریخی از اسحاق بن یعقوب کندی تا ابوالبرکات بغدادی و نیز چندی از اندیشمندان متأخر، به‌اجمال مورد بررسی قرار داده است. ازآنجاکه نویسنده دارای تفکر سنی و نیز تجربه تعامل با فلسفه و فرهنگ غرب است، نوشته او دارای اشکالاتی به‌ویژه پیرامون نقش اندیشمندان شیعی در سیر فلسفه اسلامی است. علاوه بر آنکه در مواردی، اجمال گویی نویسنده، بر کاستی‌های مقاله افزوده است. این پژوهش در تلاش است پس از ترجمه مقاله، به تحلیل و تبیین موارد مبهم و نیز نقد و بررسی برخی اشکالات موجود در آن بپردازد.

در مناسبات دو علم در قلمرو مبادی و مبانی، هر دو علم به یکدیگر وابسته هستند. موضوع علم کلام امامیه هم توحید و نبوت و امامت است که پایه برای موضوع عرفان شیعی است که توحید و ولایت است. روش تحقیق در علم عرفان نظری هم شهود و تحلیل و برهان است. غایت عرفان و کلام وصول الی¬الله است که به تعمیق نظر در غایت کلام هم می‌انجامد. مباحث معرفت شناسی و ضرورت شناخت حضرت حق از مبادی هر دو علم است. معرفت شهودی عرفانی مبنای معرفت غیبی اهل¬بیت (ع) و انبیای الهی و تزکیه نفس عرفانی مبنای عصمت انبیا و امامان است. دو علم کلام امامیه و عرفان شیعی، در حوزه مبادی و مبانی باید مورد سنجش مقایسه¬ای قرار گیرد تا نقاط اجتماع و افتراق تبیین شود، این امر تاکنون کمتر مورد توجه قرار گرفته بر همین اساس نگارنده در این اثر با روشی توصیفی ـ تحلیلی به دنبال بررسی مناسبات کلام امامیه و عرفان شیعی در قلمرو مبادی و مبانی است و در نهایت بدین نتیجه رسیده است که در حوزه قلمرو مبانی و مبادی، هر دو مبتنی بر آیات و روایات بوده، هر دو تکیه بر روح توحیدی دارند، رهیافت موضوعی این دو در امور بسیاری مشترک است و... هرچند تفاوت¬هایی نیز در این زمینه مشاهده می¬شود که شامل رویکردی شهودی و تجربی در عرفان برخلاف کلام است، رسالت این دو علم در هدایت¬گری متفاوت است.

موضوع مورد بررسی در این تحقیق؛ جایگاه و هندسه‌ی معرفتی مسائل فلسفه‌ی دین در نگرش استاد مطهری و غرب معاصر به ویژه پل ادواردز است، روش پژوهش توصیفی – تحلیلی است. فلسفه‌ی دین در زمره‌ی فلسفه‌های مضاف به امور است. فیلسوف دین با تعلق به مکتب فلسفی خاص به تفلسف درباره‌ی مفاهیم، مدعیات و اعمال دینی می‌پردازد، هرچند غالب مسائل فلسفه‌ی دین، ناظر به ابعاد معرفتی و باورهای سنن دینی می‌باشد. از سوی دیگر، فلسفه ورزی فیلسوفان دین درباره‌ی ابعاد دین، حقیقت و رویکرد واحدی ندارد، بلکه آبشخور فلسفه‌ی دین در مغرب زمین، مکاتب فلسفی رایج در آن، همانند فلسفه‌ی تحلیلی، فلسفه‌های اگزیستانس و غیره است؛ یعنی هر فیلسوف دین، به مقتضای گرایش خاص خود در مابعدالطبیعه و تعلق به یک مکتب خاص فلسفی، به اتخاذ رأی درباره‌ی مسائل فلسفه‌ی دین می‌پردازد.قبل از هیوم و کانت وظیفه فیلسوف دین تجزیه و تحلیل مفهوم خدا و برهان مربوط به اثبات وجود خدا به شمار می رفت اما کانت وظیفه فیلسوف دین را تامل انتقادی از آموزه های دینی دانست. استاد مطهری مطالبی اختصاصی تحت عنوان فلسفه دین ندارد بلکه مسائل مربوط به این علم را در کلام جدید مطرح کرده است. وی نگاه عالمانه همراه با عقلانیت دینی به پدیده‌های فکری و فلسفی داشت در نتیجه در برخورد با آنها از هر گونه پیش داوری خودداری می‌کرد و صرفاً به بررسی عقلانی آنها می‌پرداخت. می‌توان گفت قلمرو دین، از نگاه استاد دیدگاهی جامع گرایانه است و هر دو امور دنیایی و آخرتی را شامل می‌شود.

ش?ت اب ید?یم متسیب و مهدزون نرق رخاوا رد یفسلف بتکم کی ناونع هب مسیتامگارپنیا ناراذگناینب . درک ادیپ لماکت و روهظ ییوید و زمیج ، سریپ نوچ ینادنمشیدنا یدمآراک و یلمع هبنج لابند هب رتشیب و دندوب هدش هتسخ یفسلف ضماغ میهافم زا هفسلف لصا هب هژیو هجوت اب . دوب هفسلف ندرک یدربراک اهنآ ش?ت مامت و دندوب هفسلف ملع ،تیبرت و میلعت رد مکاح هفسلف هب مسیتامگارپ نایرج ،هفسلف نیا رد مولع یدمآراک یلیلحت هفسلف یدج بیقر تروص هب و دش لیدبت نآ ناوریپ ینیب ناهج یتح و تسایس یم هرهب م?سا ینایحو میلاعتزا هک دوخ ینغ هناوتشپ اب زین یم?سا هفسلف .دیدرگ دادملق هبنج نیا هب تسا هدش یعس همان نایاپ نیا رد .

نبی یا پیامبر انسانی است که خداوند او را برانگیخته تاپیامش را بدون واسطه بشر دیگر از طریق وحی دریافت کرده،به بشر برساند تا آنها را به سعادت راهنمایی کند. در اینجا ادله ای که در اثبات وجود اصل نبوت یا انکار آن اقامه شده است تحلیل و ارزیابی شده اند. در نهایت تقریرهای نویی نیز ارائه شده است. اصل نبوت یکی از اصول دین اسلام و دیگر ادیان الهی است. لذا اثبات نبوت در دین داری و ایمان افراد نقشی محوری دارد. با این حال تبیین درست و رسایی از ادله ضرورت نبوت و اثبات آن در دست نیست. این ادله مانند دلیل لطف و دلیل قانون نارسا بوده، دارای نقص یا اشکالاتی است که نمی توان به آنها اعتماد کرد. تا جایی که فحص کرده ام اثر مناسبی در این باب وجود ندارد. یعنی آثار موجود از جهت، جامعیت، دقت و عمق بحث،‌ احصای ادله، تحلیل و موشکافی ادله، بیان مبانی و بیان قیاسمند، مناسب نمی باشند. هدف از این پژوهش جمع آوری ادله اثبات و انکار در یک مجموعه و سپس استخراج قیاس ادله، تحلیل، بررسی و نقد و ارزیابی آن است که مستلزم نوآوری بوده است. همچنین ادله عقلی نوی بر اساس استنباط از آیات و روایات نیز ارائه شده است. نسبت انکار نبوت به براهمه نیز نقد شده است. در این نوشتار نگاهی به آراء ادیان و نیزفرق گونا گون مذهبی و کلامی نیز شده است که عبارتند از معتزله، اشاعره، ماتریدی، زیدیه، اسماعیلیه، نوبختیان، نومعتزلیان‏، سلفیه، یهود، مسیحیت، هندو، جَین،بودا وسیک. روش کار عمدتاً به صورت کتابخانه ای می باشد. نام برخی از ادله تازگی دارد و برای اولین بار در این نوشتار به کار رفته است. دلیل هدایت و دلیل وقوع از محکمترین ادله می باشند. ادله نویی در اثبات نبوت عامه که برگرفته از آیات و روایات است، می توان تقریر کرد.

چکیده ندارد.

این رساله نگاه روشنفکران دینی معاصر را به دین و قلمروآن دارد و بیان می دارد که نگاه روشنفکران دینی به مبانی و قلمرو دین معمولا نگاهی، همراه با مسائل روز بوده است که در راستای مبانی دینی، هریک نظر خاص خود را ارائه می دهند. مثلا نگاه روشنفکران دینی معاصر،یا نگاهی علم گرایانه، یا تأویل گرایانه و یا معرفت شناسانه است. در میان این روشنفکران مسلمان، دکتر علی شریعتی در ارائه مبانی دین، با نگاهی تأویل گرایانه وجامعه شناسانه درصددند که دین (اسلام)را در متن وبطن جامعه وارد کنند که برای این کار از روش های گوناگون استفاده می کنند و سرانجام به این نتیجه می رسند که دین وقتی نتیجه دارد که از مسائل آن در جامعه استفاده شود. آنگاه می فهمیم که دین جامعه را از هرج و مرج نجات می دهد. ثمره کار دکتر علی شریعتی را می توان تأثیر رویکردش را در پیروزی انقلاب اسلامی ایران نتیجه گرفت. دیگر روشنفکر مورد بحث این رساله یعنی دکتر سروش با نگاه هرمنوتیک گادامری به مبانی دینی می پردازد و همواره به دنبال کاهش نقش فقه در مسائل دینی است و به جلوه دادن مسائل کلامی در دین می پردازد. از جمله مسائلی که ایشان در باب دین مطرح نمودند یکی طرح تجربه نبوی و دیگری معرفت دینیاست و عمده تمرکز ایشان در باب مبانی دینی بر این دو مسأله است. ایشان البته از جمله روشنفکرانی هستند که نگاه اقلی گرایانه، به قلمرو دین دارند. در مقابلشهید مطهری (ره) همواره با نگاه جامع به دین مستلزم حضور دین در همه ابعاد جامعه هستند و فقط آن را مسأله ای این دنیایی نمی دانند. ایشان همچنین با طرح مبانی دین به عنوانمبانی فطری گرایانه، معتقدند که دین در فطرت همه انسان ها نهادینه شده است. ایشان با طرح مبانی ذکر شدهدر پی نقد این روشنفکران برآمده است ضمن اینکه ایشان برخی از این روشنفکران را دارای نقاط ضعف و قوت هم می داند.

نوشتار حاضر به موضوع «مبانی فلسفی وحی در فلسفه اسلامی با تأکید بر دیدگاه حکمت مشاء» اختصاص یافته است. از آنجا که وحی به‏عنوان حلقه‏ی اتصال عالم الوهی با دنیای زمینی قلمداد می‏شود جایگاه ویژه‏ای را در پژوهش‏های دینی به خود اختصاص داده است. در میان پژوهشگران این حوزه‏ی معرفتی شاهد حضور برخی از فلاسفه‏ی مسلمان نیز هستیم که در پیشاپیش ایشان فلاسفه‏ی مشائی قرار دارند. از میان حکمای مشائی مورد بررسی در این نوشتار برخی صرفاً به ارائه‏ی بخشی از مبانی فلسفی وحی پرداختند بدون اینکه مسأله‏ی وحی را بر آن بنا نمایند، بعضی به تبیین حقیقت وحی بر اساس مبانی فلسفی مورد پذیرش خود همت گماشتند و عده‏ای نیز همان تبیین‏های ارائه شده را دنبال نمودند یا تبیینی ارائه نکردند. با صرف نظر از نتایجی که فیلسوفان مشائی در این عرصه کسب نموده‏اند نمی‏توان از تأثیر این تلاش در قبال هجمه‏ی منکرین وحی و نیز اینکه مدت‏ها فکر دانشمندان اسلامی را به خود مشغول داشت و هم اکنون نیز بخشی از پژوهش‏های اسلامی را به خود اختصاص داده است چشم پوشید. آنچه در این اثر خواهید خواند تحقیقی است حتی‏الامکان جامع در نظریات حکیمان مسلمان مشائی پیرامون موضوع وحی. در این تحقیق سعی بر آن است تا دیدگاه حکمای مشائی از کندی تا میرداماد را در رابطه با این موضوع تبیین نماییم و با مقایسه‏ا‏ی مختصر میان آرای مهم ایشان خواهیم یافت که نظر حکمای شاخص مشائی در بیان وجه مشخصه‏ی وحی نبوی یک‏دست نیست بلکه برخی کمال قوه‏ی متخیله‏ی نبی را وجه تمایز وی با دیگران دانسته‏اند و گروهی کمال قوه‏ی عاقله‏ی نبی و رسیدن به عقل قدسی را نیز ضمیمه کرده‏اند و برخی دیگر فقط بر کمال قوه‏ی عاقله‏ی نبی اصرار ورزیده‏اند و نقشی برای قوه‏ی متخیله در این باب قایل نشده‏اند.

شکاکیت به مجموعه متنوعی از دیدگاههایی گفته می شود که نقش عقل را در معرفت مورد شک و تردید قرار می دهند به همین ترتیب شکاکیت اخلاقی نیز به مجموعه ای از دیدگاهها گفته می شود که نقش عقل را در معرفت اخلاقی مورد تردید قرار می دهند. برای طبقه بندی انواع شک گرایی اخلاقی، نیازمند تعریفی مناسب از مفهوم معرفت هستیم. بر اساس تعریف سه جزئی از معرفت، شکاکان اخلاقی به دو دسته تقسیم می شوند:گروهی که صدق اخلاقی را مورد سئوال قرار می دهند و به آن شک دارند و گروهی دیگر که توجیه اخلاقی را غیر ممکن می دانند. در این جا سعی شده است که استدلالهای هر دوی این گروهها بررسی و تحلیل شوند. نهایتاً می توان نتیجه گرفت که بسیاری از استدلالات شکاکان قابل رد وپاسخگوی هستند. اما درباره نویسنده کتاب؛هر چند آرمسترانگ این مباحث را با جانبداری مطرح می کند ولی می توان گفت که آرمسترانگ یک شکاک اخلاقی نیست.