جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

نبی یا پیامبر انسانی است که خداوند او را برانگیخته تاپیامش را بدون واسطه بشر دیگر از طریق وحی دریافت کرده،به بشر برساند تا آنها را به سعادت راهنمایی کند. در اینجا ادله ای که در اثبات وجود اصل نبوت یا انکار آن اقامه شده است تحلیل و ارزیابی شده اند. در نهایت تقریرهای نویی نیز ارائه شده است. اصل نبوت یکی از اصول دین اسلام و دیگر ادیان الهی است. لذا اثبات نبوت در دین داری و ایمان افراد نقشی محوری دارد. با این حال تبیین درست و رسایی از ادله ضرورت نبوت و اثبات آن در دست نیست. این ادله مانند دلیل لطف و دلیل قانون نارسا بوده، دارای نقص یا اشکالاتی است که نمی توان به آنها اعتماد کرد. تا جایی که فحص کرده ام اثر مناسبی در این باب وجود ندارد. یعنی آثار موجود از جهت، جامعیت، دقت و عمق بحث،‌ احصای ادله، تحلیل و موشکافی ادله، بیان مبانی و بیان قیاسمند، مناسب نمی باشند. هدف از این پژوهش جمع آوری ادله اثبات و انکار در یک مجموعه و سپس استخراج قیاس ادله، تحلیل، بررسی و نقد و ارزیابی آن است که مستلزم نوآوری بوده است. همچنین ادله عقلی نوی بر اساس استنباط از آیات و روایات نیز ارائه شده است. نسبت انکار نبوت به براهمه نیز نقد شده است. در این نوشتار نگاهی به آراء ادیان و نیزفرق گونا گون مذهبی و کلامی نیز شده است که عبارتند از معتزله، اشاعره، ماتریدی، زیدیه، اسماعیلیه، نوبختیان، نومعتزلیان‏، سلفیه، یهود، مسیحیت، هندو، جَین،بودا وسیک. روش کار عمدتاً به صورت کتابخانه ای می باشد. نام برخی از ادله تازگی دارد و برای اولین بار در این نوشتار به کار رفته است. دلیل هدایت و دلیل وقوع از محکمترین ادله می باشند. ادله نویی در اثبات نبوت عامه که برگرفته از آیات و روایات است، می توان تقریر کرد.

مدعای محوری آن بخش از مناظرة مرو، که میان امام علی بن موسی الرضا علیه السلام و بزرگان دو دین مسیحیت و یهودیت رخ داد، انگارة «الوهیت حضرت عیسی علیه السلام» است. در این مناظره، امام علیه این مدعا سه دسته استدلال اقامه فرمودند: استدلال های مستقیمی در نفی الوهیت حضرت عیسی علیه السلام، استدلال هایی در اثباتِ نبوت ایشان و استدلال هایی در اثباتِ نبوت حضرت محمد صلی الله علیه السلام. هریک از این سه دسته، به مثابه پشتوانة دیگری در نقضِ «وضع» مناظره عمل می کند. مدعای جاثَلیق، به عنوان طرفِ نخست مناظره الوهیت حضرت عیسی علیه السلام است. امام علیه السلام «وضع» را تشخیص داده و با فراست، پس از طرح چند پرسش و پاسخ، ضمن نفی این انگاره، «وضع» را به «عیسی علیه السلام و محمد صلی الله علیه السلام پیامبر هستند» تغییر می دهند. این پژوهش به شیوة تحلیل محتوا، متکفل تحلیل استدلال های امام در این محورهاست. در این مناظره، به مقتضای بحث و درخواست طرفِ مناظره، ظرف استدلال های امام علیه السلام را استناد به «عقل» و «کتاب مقدس» تشکیل می دهد. ایشان با اقامة دو استدلال قیاسی، به نفی الوهیت مسیح علیه السلام می پردازند، آن گاه با استناد به چهار فراز از کتاب مقدس و یک استدلال عقلی، سه محور بعدی را اثبات می کنند. استنادهای امام علیه السلام با رجوع به ویرایش های مختلف کتاب مقدس بررسی شده و ضمن مشخص نمودن مواضعِ نقل قول ها، اختلاف های احتمالی تحلیل شده است.