آثار مرتبط با شخصیت ها | کتابخانه مجازی الفبا

منابع امامیه مملو از روایاتی است که در تفسیر قرآن قابلیت استفاده دارد. اما به علت ضعف سند یا جعلی‌بودن نمی‌توان تمام این روایات را به کار گرفت. لذا لازم است با روشی سنجیده، روایات مقبول از دیگر روایات جدا شود. هدف این مقاله ابتدا امکان‌سنجی استفاده از روایات تفسیری، و سپس نشان‌دادن نمونه‌ای کاربردی از دسته‌ای از روایات تفسیری در باب عذاب قوم نوح (ع) است. نتایج حاکی از ترجیح دیدگاه امکان استفاده از خبر واحد ثقه در تفسیر قرآن است. با اعتبارسنجی سندی این روایات، منطبق با روش متداول در علم رجال شیعه، معتبر از غیرمعتبر معلوم می‌شود. بدین‌منظور سند شش روایت بررسی، و اطلاعات به‌دست‌آمده از روایات صحیح‌السند به مطالب قرآنی مربوط به آن افزوده می‌شود و به ‌عنوان روشی کاربردی در تفسیر روایی پیشنهاد می‌شود. روش این پژوهش بنیادین، اسنادی، با تحلیل داده‌ها به صورت میان‌رشته‌ای است.

یکی از تکنیک‌هایی که در علم زبان‌شناسی مورد توجه قرار گرفته است، تکنیک آشنایی‌زدایی است که در آن گوینده یا نویسنده سعی دارد در اثر خود از زبان معیار عدول کرده که بدین وسیله با واداشتن مخاطب به کنکاش ذهنی، درک هر چه عمیق‌تر مفاهیم را به دنبال دارد به طوری که جنبه‌ی تاثیرگذاری آن بسیار بیشتر از کلام عادی خواهد بود. قرآن کریم به عنوان یک متن فرابشری به بهترین شیوه در جای جای قرآن از این شیوه بهره برده است و از آنجایی‌که بررسی این تکنیک در فهم یکی از جنبه‌های اعجاز قرآن بسیار مهم می‌نماید لذا پژوهش حاضر بر آن است تا با شیوه‌ی توصیفی و تحلیلی و با استقراء تام داستان حضرت نوح علیه‌السلام در سور قرآنی، آشنایی‌زدایی جایگزینی را با استفاده از دو ابزار تشبیه و کنایه مورد بررسی و مداقه قرار دهد. نتایج تحقیق حاکی از آن است که این تکنیک به شکل موثری در داستان حضرت نوح به کار رفته است که از جمله دلایل به کارگیری آن شامل، ایجاد مبالغه در معنی و مضمون آیات، عمومیت بخشیدن به دلالت‌های آیات، ایجاد شور و شوق در مخاطب، ایجاد کنکاش ذهنی در وی، وسعت بخشیدن به معنا و مضمون آیات است.

درخواست حضرت نوح× از خدای متعال در آیات 47 ـ 45 سوره هود از دیرباز تاکنون معرکه آراء متکلمان و مفسران با گرایش‏های گوناگون کلامی بوده که رهآورد تفسیری آن، گاه در تعارض با مقام عصمت بوده است. نوشتار پیش‌رو در پی آن است تا پس از تتبع در دیدگاه‏های تفسیری در خصوص این درخواست و بررسی و نقد آنها، دیدگاه برگزیده را به‌صورت استدلالی تبیین کند. تعیین دقیق چیستی، چرایی و زمان درخواست حضرت نوح× با بهره‌گیری از شواهد و قرائن قرآنی و مهم‌ترین رهیافت‏های کلامی و تفسیری در خصوص عدم اجابت آن درخواست از دیگر مباحثی است که در این نوشتار مورد بررسی قرار گرفته است. دیدگاه برگزیده در مجموع بیانگر آن است که کافر و ظالم بودن فرزند نوح، برای آن حضرت ثابت نشده بود.

انبیاء همچنان پس از هزاران سال برای انسانها مهم هستند و فهم جزئیات زندگی پیامبران برایشان آموزنده و جذاب است. همین امر سبب شده است که داستان این پیامبران دست مایه‌ی صنعت سینما قرار گیرد؛ که آخرین نمونه آن سینمایی آمریکایی نوح است. این پژوهش در راستای پاسخگویی به این پرسش است که قرآن داستان حضرت نوح(ع) را چگونه روایت می‌کند که به ایمان انسان منجر می‌شود در حالی که روایت هالیوودی داستان حضرت نوح، ایمان را می‌زداید؟ برای پاسخ به این سوال با روش تطبیقی، روایت قرآنی حضرت نوح(ع) با روایت هالیوودی آن مقایسه شد. نتیجه آنکه روایت هالیوودی نوح را به خصوص در اوج داستان می­توان بر اساس دوگانه­ی «حقارت مردان مومن» در برابر «رسالت زنان مدرن» توضیح داد. نوح نماد مرد مومن است و نوه ­های دختری­اش نماد زنان مدرن­اند. در این فیلم، نوح به سبب ناتوانی و ضعفش به این نتیجه رسیده که برای تداوم حیات مادی، باید رسالت خود را به زنان مدرن واگذار کند. آیات پایانی سوره نوح(ع) در مقابل نگاه فوق بر مفهوم «بَیت» به معنای گسترده، به جای تقابل زن و مرد استفاده کرده است که با توجه به آن می­توان دوگانه «خانه مومن» در مقابل «بی­خانمان مدرن» را مطرح کرد که خانه بیانگر امنیت و آرامش است و بی­خانمان بر تنهایی انسان، ضلالت و آوارگی دلالت دارد. خانه مومن بر غفران و لباس بودگی (بخشش و پوشش) بنا شده است و بی­ خانمانی محصول کفران و عریان بودگی (ناسپاسی و نامستوری) است.