آثار مرتبط با شخصیت ها | کتابخانه مجازی الفبا

داستان حضرت ابراهیم (ع) در هشت سوره مکی شامل سوَر مبارکه «مریم، شعراء، هود، حجر، انعام، صافات، انبیاء و عنکبوت» تبیین گردیده است. این جستار با رویکرد تنزیلی به بررسی ارتباط میان غرض سوره‌های مذکور و داستان حضرت ابراهیم خلیل‌الله (ع) با شرایط پیامبر اکرم (ص) و مؤمنین پرداخته و به روش توصیفی – تحلیلی به ارتباط میان داستان‌های قرآن با غرض سوره در راستای جلوه‌های هدایتگری قرآن دست یافته است. بنابراین، می-توان این‌گونه انگاشت که سرگذشت انبیاء پیشین در قرآن نیز که فصل عمده‌ای از آیات الهی را در بر می‌گیرند، نقش بسزایی در تأمین پاره‌ای از اهداف هدایتگری قرآن ایفا می‌نمایند. با مداقه در سور هشت‌گانه مکی حوزه این پژوهش، معلوم گردیدکه داستان حضرت ابراهیم (ع) به جهت «استوار ساختن قلب پیامبر (ص)، تقویت پایداری آن حضرت (ص)، تصویر ساز یاز طبقات مخالف با دعوت الهی، تجلیل از مؤمنان به حقّ، چگونگی محاجّه با مشرکین، وعده پایان تخاصم کفّار و بشارت پایان نیک مؤمنان، وعده به هلاکت و عذاب مشرکان، سربلندی انبیای خدا از مصائب و ابتلائات الهی، و ... بازگو شده ‌است.

استدلال یکی از کاربردهای زبان است که به منظور تأثیرگذاری بر دیگری و در جهت اقناع مخاطب به کار می‌روند.اهمیت موضوع استدلال در پژوهش‌های معاصر به جایگاه آن در بلاغت جدید باز می‌گردد؛ به گونه‌ای که این حوزه علمی در دو بعد اصلی بیان و استدلال به عنوان ابزاری در جهت اقناع دیگری متمرکز شده‌است.استفن ای.تولمین با وارد کردن انتقاد بر منطق ارسطویی آن را از قالب خشک و از پیش تعیین شده بیرون کشیده و به سمت استدلال زبانی سوق داده و جنبه کاربردی به آن بخشیده است.مدل استدلالی تولمین شش بخش دارد که هر استدلال متقن و قانع کننده‌ای حداقل سه بخش نخستین آن را در بردارد.قرآن با محوریت عقاید و تغییر وضع موجود و پاسخ گویی به گفتمان‌های شرک و کفر محور در بردارندة گفتمان‌های استدلالی است.استدلال‌های حضرت ابراهیم(ع) در مواجهه با کفار و مشرکین در بردارنده بخش‌های شش گانه مدل تولیمن است.در این مقاله برآنیم با روش توصیفی-تحلیلی، آیاتی که مربوط به استدلال‌های زبانی ایشان با مخاطبین مختلف است را طبق نظریه تولیمن مورد بررسی قرار دهیم. نتایج پژوهش نشان می‌دهد که استدلال‌های حضرت ابراهیم(ع) در مواجهه با کفار و مشرکین در بردارندة بخش‌های شش گانه مدل تولیمن است و براهین ایشان از قدرت اقناع مخاطب برخوردار است.

بخش مهمی از ابعاد رسالت انبیاء در برخورد با مخاطب مخالف و تلاش در جهت اقناع و آگاهی بخشی به آنان در قالب شیوه‌های رفتاری و گفتاری در قرآن بازتاب وسیعی یافته است. حضرت ابراهیم از جمله پیامبران الهی بود که با شیوه استدلالی، کنش‌های گفتاری متنوعی برای اشاعه گفتمان توحیدی ـ که به لحاظ صورت و محتوا متفاوت از گفتمان دینی موجود( پرستش عناصر طبیعی و بت پرستی) در منطقه بین النهرین بود ـ و بستر سازی مناسب برای جلب مخاطب مخالف به کار برد. این مقاله با بهره گیری از طبقه بندی کنش‌های گفتاری سرل( اظهاری، ترغیبی، عاطفی، تعهدی و اعلامی) به نوع شناسی کنش‌های گفتاری حضرت ابراهیم در برخورد با مخالفان بر اساس پاره‌گفتارهای موجود در آیات قرآن پرداخته است. یافته پژوهش نشان می‌دهد کنش گفتاری اظهاری که در جهت معرفی و شرح گفتمان توحیدی با هدف اشاعه و تثبیت معنایی آن صورت گرفته بود، از بیشترین و کنش گفتاری اعلامی از کمترین بسامد برخوردار بوده است. به نظر می‌رسد مهمترین عامل موثر بر اغلبیت کنش گفتاری اظهاری، غلبه و هژمونیک شدن گفتمان تعدد خدایان در جامعه بوده که حضرت ابراهیم سعی داشت با استفاده از آن زمینه مناسب جهت برجسته سازی گفتمان توحید و به حاشیه راندن گفتمان غالب انجام دهد.

شخصیت حضرت ابراهیم 7 به علت انتصاب همه‏ی ادیان توحیدی به ایشان از اهمیت بالایی برخودار ‏است از این رو داستان ایشان در همه کتب مقدس به تفصیل بیان شده است، بدین لحاظ سبک خاص هر ‏کتاب در بیان داستان می‏تواند زوایای پنهان آن داستان را اشکار کند، ‏‎از این‌رو، تلاش شده است با تدبّر و تعمّق ‏در آیات قرآن و عهدعتیق که به بیان داستان حضرت ابراهیم و لوطاشاره دارند و با تکیه بر روش ‏توصیفی – ‏تحلیلی، سبک داستان‏پردازی آنها مورد بررسی قرار گیرد،به همین دلیل رساله از الگوی شش‏گانه پاول ‏سیمپسون به دلیل جامعیت و نگرش کامل در بیان سبک داستان و مرزبندی مناسب در محتوا بهره برده است ‏که در آن داستان بر این الگو وارد و براساس آن مورد تحلیل قرار گرفت، با تحلیل داده‏ها این نتایج به‏دست آمد ‏که رسانه متنی قرآن به گفتار و عهد عتیق به نوشتار تطابق دارد، زمان و مکان وقوع داستان در قرآن پس‏زمینه ‏تاریخی و فرهنگی آن را نشان می‏دهد اما عهد عتیق شمای کلی زمان و مکان را نشان می‏دهد ولی به زمینه ‏فرهنگی نمی‏توان از آن دست یافت، کنش‏ها و رویدادها در قرآن به گفتگویی و واقعی بودن نزدیک و در عهد ‏عتیق به توصیفات و شناسایی نزدیک است، اندیشه کلی حاکم بر دو کتاب بر زوایه دید زمانی تاثیر مستقیم ‏داشته است؛ ‏ترتیب در داستان ‏عهد عتیق بارزتر از قرآن کریم می ‏باشد و زمان قرائت با زمان روایت نسبت ‏هماهنگ‏تری در ‏قران ‏کریم بر عهد عتیق دارد و نیز بسامد در قرآن کریم مکرر و در عهد عتیق در اغلب از ‏نوع ‏مفرد است، این موارد از ‏ایدئولوژی قرآن که هدایتی و تربیتی است و در عهد قدیم تاریخی ‏است، را نشأت ‏گرفته و به صورت کلی سعی در بیان آن را دارد، ساختار گفتگویی قرآن با وجود روای کل بودن آن مشخص ‏است ولی عهد عتیق با وجود روای کل، دارای چرخش در روای است، ساختار متنی قرآن ترتیب منطقی کاملی ‏ندارد و این در پس هدف کل قرآن است ولی در عهد عتیق این مورد را بهتر نشان می‏دهد، بینامتنیت در قرآن ‏به کتب مقدس و خود قرآن و در عهد عتیق به علت قدمت زیاد فقط به خود آن است،اما در حالت کلی ‏می‏توان ادعا کرد که زبان الهی بودن در قرآن نمود بیشتر است و باتوجه به این نتایج می‏توان به تحریف عهد ‏عتیق نظر داد.‏

بر اساس آیه 34 سوره ابراهیم: «وَ آتاکُمْ مِنْ کُلِّ ما سَأَلْتُمُوه...»، همه دعاها و درخواست‌های انسان از خداوند، به صورت پیشینی، مورد توجه خداوند قرار گرفته است. از آنجا که برخی از دعاها، مورد اجابت قرار نمی‌گیرد، پرسش آن است که کدامین گونه تقاضای ان سان از خداوند، از پیش برآورده شده است؟ پژوهش حاضر، به روش تحلیلی- انتقادی، ضمن بررسی سیاق، بخش‌ها، مفردات و ترکیب آیه، مدلل ساخته که سیاق آیه در مقام امتنان و ذکر نعمت‌های الهی است؛ «آتاکم» ماضی به معنای برآوردن پیشینی یا حتمی، «مِن» بیانیه و «کل» به معنای همه نه اغلب و «ما» موصوله یا مصدریه و «سألتموه» درخواست‌های تکوینی مربوط به مرتبه وجودی یا به زبان حال و استعداد است؛ بدینسان خداوند تمام نیازهای وجودی ابعاد گوناگون انسان را از پیش، تامین نموده؛ چنان ‌که اجابت درخواست‌های به لسان حال و استعداد را از قبل مقرر فرموده است؛ ولی دعاهایی که زبانی باشد، با شرایطی و به هر میزان که به زبان حال و استعداد نزدیک شود، به اجابت نزدیک‌تر شده و تحقق می‌یابد؛ براین اساس، عدم اجابت برخی از تقاضاهای مقالی بندگان، نمی‌تواند قرینه‌ای برای تغییر معنای حقیقی الفاظ آیه شده، یا کلیت، پیشینی بودن و حتمیت آن را، خدشه‌دار سازد.

ترجمه ماشینی : داستان ابراهیم، آن گونه که مسیحیان و مسلمانان درک می کنند، همواره تأثیری تکوینی بر احکام الهیات محوری مسیحیت و اسلام داشته است. در الاهیاتی که مبارزه طبقاتی و ستم بر فقرا را به عنوان مسائلی که به طور مشخص در حیطه حیطه ی دین است که باید به آنها پرداخته شود، درک می کنند، نقش ابراهیم به طور قابل توجهی قابل توجه است. ابراهیم با بازگویی داستان ابراهیم از منظر ستمدیدگان، در خوانشی جدید از تاریخ، به یک موحد کهن الگویی بدل می شود، خوانشی که خدا را در کنار توده های استثمار شده می بیند. این پایان نامه به بررسی و مقایسه مضامین الهیات اجتماعی مرتبط با تفسیر و کاربرد داستان زندگی ابراهیم در این دو سنت ایمانی می پردازد. این کار را با مقایسه جایگاه ایدئولوگ مذهبی ایرانی که برای بسیاری به عنوان کسی که نقش عمده ای در الهام بخشیدن به انقلاب جوانان ایرانی در سال های 1978-1979، دکتر «علی شریعتی» داشت، با الهیات آزادیبخش آمریکای لاتین می شناسند، انجام می دهد. این نشان می دهد که قرابت اهداف آنها آنها را به استفاده از روش شناسی های مشابه - نمادگرایی و تعامل مداوم بین متن، زمینه و خواننده - و در نهایت، ایجاد تصاویری از ابراهیم می کشاند که به همان اندازه که با سنت ایمانی خودشان مرتبط هستند، به یکدیگر مرتبط هستند.

گرچه هدفمندی سوره­ها با تدبر تصدیق می­گردد، اما همچون برخی از مباحث جدید علوم قرآنی با مخالفت­ها و موافقت­های بسیاری مواجه شده است. ازآنجاکه قصص قرآن در بطن سوره واقع گردیده، با اثبات هدفمندی هر سوره و ارتباط هدف اصلی سوره با قصص عنوان‌شده، نتایج مطلوبی حاصل می­گردد. همچون پاسخ به چرایی تکرار و پراکندگی برخی از قصه­ها در قرآن، علت ایجاز و یا تفصیل برخی از داستان­ها و از همه مهم‌تر، پاسخی به شبهه مستشرقان و هم‌رأیان ایشان که تکرار را نتیجه غیر وحیانی بودن قرآن می­دانند و درنهایت این مسئله را اثبات می­نماید که ساختار قصه­ها تابعی از اغراض سوره­ها هستند. در این راستا، داستان حضرت ابراهیم (ع) در سور مختلف بررسی شد اما به جهت رعایت اختصار تنها در سور «بقره، انعام، مریم، حجر و ممتحنه» به تفصیل بیان شده است و ارتباط داستان و محور سوره در سایر سور در ضمن جدول ارائه گردیده است. با نظر به پژوهش صورت گرفته می­توان گفت: قصه­های قرآنی به‌عنوان بخش اعظمی از آیات قرآن، در راستای هدف و غرض سوره تکرار شده و بجای نقل منسجمِ داستان در یک سوره، تصاویر بُرش خورده از یک داستان به‌صورت پراکنده در راستای هدف مزبور در سوره­ها مطرح‌شده‌اند.

خدای متعال از باب دستگیری انسان، راهی را برای رسیدن به عرش و تقرب خود قرار داد و راهنمایانی نیز بر این مسیر تعیین کرد. انبیای الهی همان مرشدان طریق حقیقت هستند که مسیر نیل به حضرت حق را نمایان ساخته و راه را از بی‌راه تمییز می دهند. از طرفی انسان‌ها روحیات و خلقیات متفاوتی دارند که روش‌های گوناگونی را برای تربیت آنان می‌طلبد. در این نگاشته روش تبلیغی حضرت ابراهیم× با تکیه بر کلیت تبلیغی که در آیه 125 سوره نحل بیان شده، بررسی کرده و آیات طبق روش‌های موعظه، برهان و جدال أحسن تحلیل شده‌اند؛ زیرا به بیان آیه موردنظر، انسان‌ها به سه دسته حق‌پذیر، حق‌گریز و حق‌ستیز دسته‌بندی می‌شوند که روش تبلیغی مناسب خود را می‌طلبد. نتیجه حاصل شده حاکی از آن است که بیشترین روش اتخاذشده به‌وسیله حضرت ابراهیم× روش برهان بوده است.