آثار مرتبط با شخصیت ها | کتابخانه مجازی الفبا

این تحقیق با هدف کلی بررسی دیدگاه هرمنوتیک فلسفی هانس گئورگ گادامر و استلزامات تربیتی آن شکل گرفته است. محوریت تحقیق با تاکید بر فهم از منظر هرمنوتیک فلسفی و دلالت آن برای تعلیم‌و‌تربیت است. در این رساله, ابتدا نگاهی اجمالی به تاریخ هرمنوتیک و نظریه‌پردازان آن شده است و در گام بعدی هرمنوتیک فلسفی گادامر مورد بررسی قرار گرفته است. در ادامه روش تعلیم و تربیت، هدف، برنامه درسی, محتوای آموزش و ارزشیابی آموزشی مورد بررسی قرار گرفته است. و در نهایت امکان‌سنجی کاربست این نظریه در جامعه خود, نشان داده شده است. موضوع هرمنوتیک فلسفی, فهم و عناصر سازنده آن است. فهمی که درک "حقیقت" و "تعالی انسان" در گرو آن است. در این میان گادامر با استناد به مفاهیم همچون بیلدونگ، ذوق، حس مشترک و قضاوت، به تشریح ماهیت انسان و تعالی وی پرداخته است. با تصور ماهیت انسان و کمال وی، فهم را شاهراه این عروج می‌داند. اما این فهم, فهمی متفاوت و نیازمند عناصر و پیش‌بایست‌هایی است. که شامل توجه به غیر روشمند بودن فهم, نقش سنت در فهم, تاریخمندی فهم, بازی مندی فهم , امتزاج افق ها, تعامل و پرسشگری و... می‌باشد. با بررسی موارد فوق محقق بدین نتیجه رسید که تربیت (تعالی انسان) بر اساس مذاکره و تعاملات پرسشگرانه است. تربیت فرایندی است که "در" جریان تعاملات تأملی(مدام) شکل (نوی) می‌گیرد و خود نیز "زمینه‌ساز" تعامل تأملی می‌شود. همچنان که خود گادامر با تشریح "بیلدونگ" اشاره دارد بیلدونگ رسیدن به کمال فرهیختگی از طریق فرهنگ و سنت بوده و یک فرایند همیشه در حال بالندگی است؛ با این اوصاف در مسیر عروج انسان, نظام تربیتی سعی در آموزشِ فراگیری دارد که آماده مواجهه با موقعیت تازه, اندیشه‌های مخالف و سئوال‌های چالش‌برانگیز است؛ در این فرایند فراگیران آماده بهبود اندیشه خود بوده و هرگز به کمال مطلق نمی‌رسد. تربیت مبتنی بر پرسشگری بدون ظرفیت خویشتن‌داری, تواضع و پذیرفتنِ "غیر", ممکن نخواهد بود. ویژگی‌هایی که به فرد اجازه تغییریافتن و تغییردادن می‌دهد؛ این تربیت, تربیتی مهارگریز است مهاری که گاه از سوی انسان و جوامع, و گاه از سوی تکنولوژی است. جلوه‌‌های این نوع تربیت, از اهداف, محتوا, روش تدریس, ارزشیابی و سایر فعالیت تربیتی روایتی نو ارائه می‌دهد؛ که در متن رساله بدان ها پراخته شده است. علاوه بر موارد فوق, "تعلیم و تربیتِ حضورمند" هم به عنوان روایتی ارزشمند از تربیت است. در انتها با توجه به اینکه گادامر تاریخ و سنت افراد را سنگ بنای فهم می‌پندارد می‌توان با روایتی تازه از این مساله سنت و فرهنگ خودی را سنگ اول تعلیم و تربیت قرار داد تا استفاده از هرمنوتیک در تربیت, منافاتی برای کاربست فرهنگ بومی نداشته باشد.

الهیات تطبیقی به مثابه رویکردی جدید در الهیات در تلاش است مواجهه سازنده با سایر ادیان و الهیات‌ها داشته باشد و فهمی عمیق از خلال مقایسه و تطبیق با سایر ادیان به دست آورد. راهبرد رسیدن به این فهم در الهیات تطبیقی نیازمند بستر و رویکردی مناسب برای تحقق اهداف این الهیات است. در این مقاله سعی بر آن است با تکیه بر مبانی هرمنوتیک فلسفی گادامر راهبردهای هرمنوتیکی الهیات تطبیقی بررسی و کاربست آن در این الهیات بررسی شود. نتیجه‌ای که از این تحلیل برمی‌آید حاکی از قرابت‌های هرمنوتیک فلسفی گادامر با الهیات تطبیقی است، همچون پایان‌ناپذیری جریان فهم، امتزاج افق‌ها، بازی فهم، خویشتن‌فهمی از طریق فهم دیگری، پذیرش پیش‌داوری به عنوان جزء جدایی‌ناپذیر جریان فهم، و در نهایت غنی‌سازی الهیات با فهمی که از طریق مطالعۀ الهیات «دیگری» به دست آمده است. با توجه به این نتیجه، می‌توان پدیدار فهم در الهیات تطبیقی را مبتنی بر هرمنوتیک گادامر تبیین کرد و بسط و توسعه در الهیات تطبیقی و دست‌آوردهای این الهیات را با اتکا بر ابزارهای هرمنوتیک گادامر شاهد بود. الهیات تطبیقی، در کنار پذیرش معانی اصیل و سنتیِ آموزه‌ها و شعائر دینی، بر درکی پویا از سنت‌های دینی و انعطاف پذیری هرمنوتیکی نسبت به آموزه‌های دینی بنا شده است.

اشاره: در این مقاله دیدگاه گادامر و هوسرل درباره افق، انترسوبژکتیویته و زیست‌جهان بحث می‌شود و نویسنده سعی دارد، تأثیرپذیری گادامر از هوسرل در این سه حوزه را برجسته سازد. آشنایی گادامر با هوسرل از همان آغاز تحصیلات وی در ماربورگ کلید می‌خورد، اما در ادامه مسیر پرفراز و نشیبی را طی می‌کند؛ تأثیرگذاری عمیق و گستردۀ هایدگر بر گادامر باعث می‌شود، رابطۀ او با هوسرل در حاشیه قرار گیرد و کمتر دیده شود. البته خود گادامر نیز در مراحلی از رشد فکری خود پدیدارشناسی هوسرلی را به‌مثابۀ گونه‌ای جست‌وجوی عقلانی ذات یا ایدوس می‌فهمید که مطابق آن، هرگز منحصر به فرد بودن، متناهیت و تاریخ‌مندی دازاین انسانی فهم نمی‌شد، اما مواجهۀ گادامر با هوسرل تداوم یافت و پربارترین مواجهۀ او با هوسرل در نوزده پنجاه تا نوزده هفتاد رخ داد؛ هنگامی که گادامر توانست متون تازه ویرایش شدۀ هوسرل، از جمله "بحران"، "ایده‌های II" و مجلدات انترسوبژکتیویته را بخواند. این متون گادامر را به هوسرل کاملاً متفاوتی آگاه کرد؛ هوسرلی که با تاریخ، جامعه، فردیت و معنای سنت درگیر بود. به همین جهت، در «حقیقت و روش» درباره بحران هوسرل بحث طولانی مطرح می‌شود و او به‌شدت مدیون کاوش‌های هوسرل درخصوص ماهیت زندگی تاریخی و جمعی است و به‌گونۀ مشخص سه مفهوم افق، انترسوبژکتویته و زیست‌جهان در کانون توجه گادامر قرار می‌گیرد.

این کتاب، پژوهشی است در بابِ تاریخ و معنای «هرمنویتیک» از ابتدا تا «مارتین هایدگر» و به‌ویژه «هانس گئورگ گادامر». «ژان گروندن»، نویسنده‌ کتاب، که علاوه بر نگارشِ رساله‌ دکترای خود به ‌راهنمایی گادامر، با او مراوده و انس خاصی داشته است، در این کتاب، نخست، در فصلی مفصل، به بیان تاریخچه‌ سنت هرمنویتیکی غرب و نسبت آن با سنت «خطابه» می‌پردازد و، پس از آن، در دو فصل، به پژوهشی بصیرت‌آمیز و درخشان درخصوص هرمنویتیک هایدگر و به ‌طورکلی پروژه‌ فلسفی او اقدام می‌کند، تا بدین وجه زمینه را برای «تعیین جایگاه هرمنویتیک گادامر از منظر هایدگر» مهیا سازد. سپس در فصول چهارم تا دهم، شرحی عمیق از عناصر اصلی «هرمنویتیک فلسفی» گادامر -بر زمینه‌ بحث از ارکان اصلی آن همچون زبان، فهم، حقیقت، هنر، بازی، عید، مناسک و گوشِ درون- به دست می‌دهد. درنهایت، کتاب را با بررسی جایگاه هرمنویتیک فلسفی گادامر در جهان فرانسوی، و به‌ویژه نسبت او با فیلسوفانی چون «ریکور» و «دریدا»، به پایان می‌برد.

پایان‌نامه‌ی حاضر کوششی برای ارائه‌ی تصویری روشن از وجوه افتراق و اشتراک اندیشه‌های گادامر و ویتگنشتاین دوم، بعنوان نمایندگان سنت قاره‌ای و تحلیلی، است. ابتدا آراء هر کدام از این دو فیلسوف را در دو فصل جداگانه توصیف و تحلیل و سپس در فصول چهارم و پنجم با هم مقایسه کرده و جهات اختلاف و اشتراک آنها را روشن کرده‌ایم. با مقایسه‌ی دیدگاههای گادامر و ویتگنشتاین دوم دریافتیم، برخلاف تصور رایج، می‌توانیم مشابهتهایی را میان دو سنت تحلیلی و قاره‌ای بیابیم. برخی از موضوعات مشترک میان این دو فیلسوف عبارتند از: ماهیت زبان، تشبیه زبان به بازی، و نقد اندیشه‌ی سوژه‌محوری فلسفه‌ی مدرن. با وجود این، ما نمی‌توانیم اختلافات بین گادامر و ویتگنشتاین را هم نادیده بگیریم. آنها به دو روش مختلف در مورد موضوعات زیر صحبت می‌کنند: تاریخیمندی زبان، مسئله‌ی تفسیر، تفسیر فلسفه‌ی زبان آگوستین، و تبیین ماهیت فلسفه. در حقیقت، می‌توان‌ گفت این اختلافات نشأت گرفته از سنت‌هایی است که این دو متفکر در آن فعالیت می‌کنند.در نگارش این پایان‌نامه، از منابع کتابخانه‌ای و از روش توصیفی- تحلیلی- تطبیقی استفاده شده است.