آثار مرتبط با شخصیت ها | کتابخانه مجازی الفبا

الیزابت آنسکوم اندیشه­های ویتگنشتاین (در کتاب تحقیقات فلسفی) را در باب زبان، یک ایدئالیسم زبانی ناقص توصیف می­کند. زیرا ویتگنشتاین -بر اساس تفسیر آنسکوم- قواعد و هنجارهای اجتماعی را به نحوی تبیین می­کند که با ایدئالیسم زبانی مطابقت دارد ولی تبیین ویتگنشتاین از مفاهیم مربوط به ذوات طبیعی کاملا با ایدئالیسم زبانی مطابقت ندارد. به نظر آنسکوم، ویتگنشتاین اعیان را به نحو ایدئالیستی تبیین نمی­کند و آنها را مستقل از زبانْ مفروض می­گیرد. در اینجا پس از بیان استدلالِ آنسکوم در دفاع از ادعای فوق، آن را مورد انتقاد قرار می­دهم. انتقاد مذکور با توجه به استدلال مفسرینی صورت می­گیرد که از این موضع دفاع می­کنند که ایدئالیسم زبانی ویتگنشتاین را نباید به صفت «ناقص» موصوف کرد. بر اساس تحلیلی که در اینجا ارایه خواهد شد، مفاهیم مربوط به هویت­های فیزیکی و ذوات طبیعی نیز از نگاه ویتگنشتاین با اتکا به آنچه ایدئالیسم زبانی می­خوانیم، توضیح داده می­شوند. این ادعا را با اتکا به -اولا- نگاه کلی نویسنده کتاب تحقیقات فلسفی به معنا و -در ثانی- خصلت خودارجاع­دهندگی زبان و گستره آن -از نگاه او- مستدل خواهیم کرد.

نگارنده در کتاب حاضر، به‌خوبی توانسته است با روش تحلیل منطقی، درون‌مایه اصلی‌ترین چهره‌ها و جریانات فلسفه تحلیلی را بکاود و نشان دهد چگونه هر چهره از پس چهره دیگر سر برآورده است. این کتاب با تبیین زمینه‌های فلسفی و علمی ظهور فلسفه تحلیلی آغاز می‌شود و سپس به ترتیب اندیشه «بولتسانو»، «فرگه»، «راسل»، «ویتگنشتاین اول»، «کارناپ»، «جریان صورسازی»، «مور» و نهایتاً «ویتگنشتاین دوم» را چنان عرضه می‌دارد که خواننده به‌خوبی درمی‌یابد که چگونه هر اندیشه از دل اندیشه پیشین برآمده است.

بحث درباره قوانين طبيعت و وضعيت دو اصل استقراء و عليت، از مباحث طرح شده در رساله منطقى- فلسفى ويتگنشتاين (تراكتاتوس) است. در اين نوشته، سعى بر آن است تا ابتدا با ارايه گزارشى عمومى از آرای ويتگنشتاين در رساله، تلقى او از قوانين اصيل طبيعت و رابطه آنها با منطق مورد بررسى قرار گيرد. در اينجا مى ‌توان ميان قوانين «عمومى» و قوانين «محدود» تفاوت قايل شد و رابطه هر كدام را مستقلا با منطق بررسى كرد. پس از اين، به بررسى وضعيت دو اصل استقراء و عليت، از منظر رساله، پرداخته و نشان داده می شود كه چرا هيچ كدام از اين دو اصل، از نظر نويسنده رساله، در ميان قوانين اصيل طبيعت جای ندارند. در گام بعد، مقايسه‌ اى ميان آرای ويتگنشتاين و پوانكاره، به عنوان يك قرارداد گرا، در باب قوانين طبيعت صورت گرفته؛ و چند تفاوت مهم ميان رويكرد اين دو بررسی شده است. در اين بخش، اشاره شده كه چرا گزارش ويتگنشتاين از قوانين طبيعت، نمی ‌تواند از سوی دانشمند يا فيلسوف علمی كه برای تجربه، شانی خاص در فرآيند كار علمی قايل است، جدی تلقی شود.

ترجمه ماشینی : ویتگنشتاین و هایدگر هر دو ادعا می‌کنند که گزاره‌ها، موقعیت‌ها و کنش‌ها فقط در یک دیدگاه اساساً درگیر معنا دارند. مفهوم «درگیری» اساساً به اهداف ارجاع می دهد، به طرح ها کمک می کند، بر خلاف نگرش نظری، که فقط به ویژگی های اشیایی اشاره می کند که یا قابل درک هستند یا به طور علّی به چیزهای قابل درک مرتبط هستند. دیدگاه آنها با برداشت سنتی از معنا در تضاد است، و آنها به مشکلات مختلفی در رابطه با آن اشاره می‌کنند که به عقیده من، در فلسفه تحلیلی پسا ویتگنشتاینی حل نشده است. هر دو متفکر موافقند که برای معنادار بودن مشارکت به این معناست که دلایلی به صراحت برای عاملی که آن را انجام می‌دهد مورد تقاضا قرار گیرد. هایدگر استدلال می‌کند که برای امکان‌پذیر شدن این امر، باید کلیتی از دخالت‌های ممکن، که او آن را «جهان» می‌نامد، پیش‌فرض کرد. با این حال، چنین جهانی فقط برای موضوعی می تواند وجود داشته باشد که اساساً بر اساس این کلیت درگیر پروژه ای است. من استدلال می‌کنم که ویتگنشتاین با این دیدگاه، اگر کمتر به صراحت، موافق است، همان‌طور که در ضد دکارتی بودن برداشت او از معنا و ذهن نشان داده شده است. من نتیجه می‌گیرم که محل توافق بین ویتگنشتاین و هایدگر برداشت آنها از انسان است که اساساً دارای آزادی هستند که در هر عمل معنادار مورد استناد قرار گیرند. این آزادی موضوع، جهان و رابطه اساسی بین آنها را خلاصه می کند. این آزادی به منزله امکان ورود (و خروج) به هر عمل معناداری مربوط به یک موقعیت است. این یک نتیجه ضروری از دلایل صراحتا خواستار برای ورود به یک مشارکت معنادار است. آنچه ویتگنشتاین و هایدگر موفق به نشان دادن آن می شوند محدودیت نگرش نظری است - ناتوانی ذاتی آن در توضیح معنا و ساختارهای الزاماً مرتبط با آن: سوژه درگیر، و کلیت درگیری معنادار احتمالی با موجودیت ها. این امر برخی از پیش فرض های متافیزیکی و هستی شناختی و تلاش های علمی برای توضیح زبان، ذهن و رفتار انسان را مورد انتقاد قرار می دهد.

رابطۀ ایمان و عمل تنها دلمشغولی الهی‌دانان نبوده و نیست، بلکه فیلسوفان نیز دربارۀ آن به بحث و گفت‌وگو پرداخته‌اند. ویتگنشتاین جزو آن دسته فیلسوفانی است که هم در نظر و هم در عمل دلمشغول رابطۀ ایمان و عمل بوده است؛ البته به روش خاص خود- او حتی در رسالۀ منطقی- فلسفی که شاید به‌نظر برسد صرفاً اثری منطقی و فلسفی محض است، تلاش کرده است به مسئلۀ ایمان و عمل بپردازد. مسئلۀ «بیان‌کردنی» و «نشان‌دادنی» به همین قصد و غایت در رساله گنجانده شده است. از نظر او ایمان جزو واقعیت‌هایی است که شخص مؤمن آن را در عمل خود نشان می‌دهد، بنابراین میان نظر و عمل در نظر او تلازم وجود دارد. در این مقاله این مدعا با شواهد بسیاری در آثار خود ویتگنشتاین و آثار مفسران او نشان داده شده است.

شاید نخستین چیزی که هر پژوهش‌گر فلسفه دربارۀ ویتگنشتاین می‌آموزد این واقعیت باشد که او در طول دوران تفکر خود دو رهیافت مختلف راجع به زبان ارائه کرده است، که بر همین اساس در این‌که او را فیلسوف زبان (به معنای فیلسوفی که دغدغۀ اصلی او تحلیل و ایضاح زبان است) بخوانند تردید روا نمی‌دارند. اما مسأله‌ای اساسی که در این میان مغفول مانده آن ضرورت بنیادی است که ویتگنشتاین را ناچار می‌کند به پرسشِ زبان بپردازد. مقصود اصلی ما شرح «چرایی پرسش ویتگنشتاین از زبان» بر مبنای یک تجربۀ هستی‌شناختی است. در این مقاله روشن خواهد شد که بنیاد پرسشِ ویتگنشتاین از زبان و همچنین سرچشمۀ راه فکری خاص او تجربۀ بنیادی حیرت از وجود و دیدن موجودات به مثابۀ معجزه است. ویتگنشتاین در این تجربه با مرزهای زبان مواجه شده و تجربه‌ای از زبانمندی انسان کسب می‌کند به گونه‌ای که می‌تواند بگوید: وجود زبان، زبان وجود است. منابع اصلی ما برای شرح این تجربه «یادداشت‌ها»، «تراکتاتوس» و «خطابه‌ای دربارۀ اخلاق» خواهد بود.

مفهوم «صورتِ زندگی» یکی از مهم‌‌ترین مفاهیم در فلسفهٔ متأخّر ویتگنشتاین به حساب می‌آید؛ اصطلاحی که یکی از پر ابهام‌‌ترین مفاهیم فلسفهٔ اوست. مقالهٔ حاضر‌‌، به تبیین نقش ویژه و مبنایی مفهوم صورتِ زندگی به عنوان سنگ بنایی برای تمامی فلسفهٔ متأخّر ویتگنشتاین می‌‌پردازد؛ نقشی که تا کنونْ توجه چندانی از جانب ویتگنشتاین‌پژوهان به خود جلب نکرده است. به نظر نگارندگان‌‌‌‌، توصیف صورتِ زندگی به عنوان شرط امکان زبان می‌‌تواند به برخی شبهات موجود در باب فلسفهٔ متأخّر ویتگنشتاین _ اعم از رفتارگرایی‌‌‌‌، در افتادن به نسبیت عام زبانی و فروکاستن تمامی امور واقع به زبان‌‌ _ پایان دهد. در این پژوهش با بررسی موضع‌‌گیری ویتگنشتاین متأخّر در برابر تبیین فلسفی به طور عام‌‌، و نظریهٔ تصویری زبان به طور خاص‌‌ و تحلیل مفصل مفهوم صورتِ زندگی در متنِ آثار متأخّر او‌‌‌‌، در اثبات نقش مبنایی این مفهوم در زمینهٔ فلسفهٔ پسین ویتگنشتاین کوشیده‌ایم. در پایان با بررسی انتقادی تفسیرهای چهارگانهٔ شارحین از مفهوم صورتِ زندگی‌‌‌‌، باب ارائهٔ تفسیر پنجمی با عنوان «تفسیر پدیدارشناختی» از سوی نگارندگان گشوده می‌شود.

چارچوب انتولوژیکی معنی مثالی1 در فلسفة هوسرل، بنیادی صرف‌نظر نکردنی به‌منظورتوصیف پدیدارها چون اعیان تجربه، معنی‌داری زبان و نیز عینیت این مقومات است که از طریق تقلیل مسلم گرفته می‌‌شود. در مقابل معنی برای ویتگنشتاین چیزی جز صورت منطقی جمله نیست که در نسبت میان ساخت جمله و تصویر آن و نیز در نسبت آن دو با وضع واقع تحلیل می‌شود. بنابراین تفکر و نیز اندیشه به اعتبار زبان تحصیل می‌‌ شود که شرح مبسوط آن در این مقاله آمده است. مفهوم هوسرل از معنی از رهگذر پدیدارشناسی کالیفرنیا در تفسیر فرگه‌ای از تئوری هوسرل آرام گرفت. این تفسیر به موجب نوشته‌‌‌‌های پر قدرت فلاسفة تحلیلی به‌طور خاص ویتگنشتاین شکست می‌خورد، آن‌طور که ما به‌طور مشروح به آن خواهیم پرداخت. ما نشان می‌‌دهیم که این نوشته ها بر ارتباط‌‌ناپذیری منولوگ کاملاً صامت درونی تاکید دارند تا مفهوم هوسرل از معنی و عینیت اعمال معنی را ناموثر و بی اعتبار نشان دهند. در این مقاله، اولین بار، تئوری انتظار در مفهوم ویتگنشتاین با مفهوم او از قاعده ـ پیروی و تعالیم پیش‌متعین پیوندزده می‌‌شود. سپس به چگونگی تأسیس گزاره‌‌‌‌های حامل انتظار در نسبت با گزاره‌‌‌‌‌های اخباری بر پایة تعالیم پیش‌متعین می‌‌پردازد.