آثار مرتبط با شخصیت ها | کتابخانه مجازی الفبا

باب حادی‌عشر اثر علامه حلّی از کتب معتبر و ارزشمند در علم کلام است که بالغ بر ۲۰ شرح و چندین ترجمه بر آن نوشته شده و هم چنین توسط شعرا به فارسی و عربی به نظم درآمده است.خضر بن محمد رازی حبلرودی ازجمله شارحین کتاب مذکور است، وی یکی از علمای بزرگ قرن نهم به شمار می‌رود که تألیفات و شروح متعددی در حوزه منطق، فلسفه و کلام دارد. ازجمله تألیفات وی، شرح باب حادی‌عشر است که ابتدا به صورت مبسوط با نام جامع الدرر نگاشته شد و سپس حبلرودی همین کتاب را خلاصه کرد و گزیده‌ای از آن را با افزودن فوائدی با نام مفتاح الغرر لفتح الباب الحادی‌عشر به رشته تحریر درآورد.پژوهش حاضر، تصحیحی انتقادی بر رساله مفتاح الغرر است که هم به جهت شرح باب حادی‌عشر و هم به جهت علم و منزلت شارح آن حائز اهمیت است. روش این تصحیح روش التقاطی است و به صورت مقابله ۴ نسخهاز ۵۳ نسخه موجود از این رساله و یک نسخه چاپی از خود باب حادی‌عشر انجام گرفته است.

کتاب «الصراط المستقیم ، فی ربط الحادث بالقدیم» تالیف میر محمدباقر داماد مي باشد. میرداماد سعی داشت تا مبانی حکمت مشاء را با جلوه­ های اشراقی در هم آمیزد و با استفاده از تعالیم اعتقادی شیعی نظام فلسفی اسلامی نوینی را ارائه دهد که خود آن را حکمت یمانی نامید. این کتاب پیچیده­ ترین اثر مصنّف به زبان عربی است که درباره یکی از بغرنج­ ترین مسائل فلسفی یعنی مسئله حدوث و قدم و مباحثی چون، ربط حادث و قدیم، ماهیت و اقسام حرکت، چیستی زمان و علم پیشین الهی به رشته تحریر درآمده است.

جذوات و مواقیت، از مهم ‌ترین آثار فلسفی میرداماد (۹۷۰ـ۱۰۴۱)، به فارسی. نام این اثر، به تصریح مؤلف و در کتابهایی چون نِبْراسُ الضیاء، القبسات و شرح میرسیداحمد علوی بر دو بیتی «عینان عینان»، جذوات و مواقیت است که گاه در برخی منابع برای اختصار یا از باب تسمیه کل به جزء، با عنوان جذوات نیز از آن یاد شده است. جذوات جمع «جَذْوه» به معنای پاره آتش و مواقیت جمع «میقات» به معنای وعده گاه است، که ناظر بر فصول کتاب و متأثر از اصطلاحات حکمت اشراق هستند. میرداماد با الهام از آیه شریفه ۹۹سوره قصص و تحت تاثیر شدید حکمت اشراق شیخ شهاب‌الدین سهروردی نام ۱۲ فصل آغازین کتاب حاضر را جذوه نهاده است .جذوات در واقع پاسخ‌نامه میرداماد به این پرسش علمای هند است که 'چرا هنگام تجلی حضرت حق, کوه طور بسوخت, اما پیکر حضرت موسی علیه‌السلام نسوخت .'این کتاب, در عین حال تفسیری حکمی بر آیه شریفه ۱۴۳سوره اعراف و نیز اثری مبسوط در علم حروف و اعداد به شمار می‌آید .زیرا در نیمه پایانی کتاب میرداماد از رابطه حروف و اعداد با عوالم هستی و اسرار و لطایف حروف برای حل شبهه یاد شده بهره برده است .ملمع نویسی, تقدیم فعل بر فاعل, تطابق صفت و موصوف در تانیث و تذکیر, و تطویل از جمله ویژگی‌های این کتاب است .مهم‌ترین مباحث جذوه‌ها عبارت‌اند از :مراتب طولی و عرضی موجودات دو جهان هستی, اولیت و آخریت واجب تعالی, اسامی عالم مجردات و عالم جسمانیات, وحدت واجب الوجود, کیفیت و ترتیب صدور عقول, ترکیب مراتب صدور, دیدگاه‌های گوناگون درباره مثل, اسمای حسنی, ویژگی‌های نبوت, حقیقت مرگ, حقیقت زهد و عبادت, و مانند آن .