آثار مرتبط با شخصیت ها | کتابخانه مجازی الفبا

مرحوم آیت الله العظمی بروجردی در برهه ای از تاریخ پرفراز و نشیب ایران و جهان اسلام زعامت عامه مذهبی یافت. ایشان به عنوان مرجعی هوشمند چند هدف مهم را در صحنه های داخلی و بین المللی دنبال می نمود: ‎۱- دفاع صحیح و معقول از حریم دیانت و تبیین مبانی اسلامی تشیع از طریق تربیت نسلی از کارآمدترین روحانیون و طلاب. آیت الله بروجردی به خوبی به تغییر شرایط زمان و مکان در دوران مدرن اشراف داشت. ‎۲- احیای میراث فقهی و علمی شیعه از طریق چاپ آثار فقهی و روایی که بعضا" مغفول و متروک شده بود. همچنین تلاش برای شناساندن منابع روایی و فقهی اعاظم شیعه به اهل سنت. ‎۳- تلاش برای حفظ جایگاه و حریم روحانیت و جلوگیری از اقداماتی که موجب وهن روحانیت و سوء استفاده مغرضان و مخالفان می گردد. ‎۴- ورود آیت الله بروجردی به حوزه مسایل سیاسی با حزم و درایت و در موارد ضروری با قاطعیت و صلابت بود. آیت الله بروجردی این اقدامات را به عنوان وظیفه دینی دانسته و مایل به کشیدن مسایل به حوزه افکار عمومی نبودند. البته ایشان تندروی یا توسل به روشهای غیر معقول یا غیراخلاقی را تجویز نمی کردند. ‎۵- عملکرد مصلحانه و اندیشه های اصلاحی ایشان هم متوجه حوزه های علمیه، منابع درسی، روشهای مطالعه منابع درسی و هم معطوف به معرفی صحیح آموزه های شیعی به جهان و هم تلاش جدی برای تقریب و نزدیکی مذاهب اسلامی و شناساندن معارف شیعی به اهل سنت و وحدت مذاهب اسلامی قرار داشت. از طرف دیگر اعزام مبلغان دینی کارآمد به اروپا، آمریکا، خاورمیانه و آفریقا جهت معرفی روح تعالیم اسلامی در آن زمان، اقدامی بی سابقه و منحصر به فرد بود.

موضوع وحدت و تقریب مذاهب از جمله مباحثی است که از اهمیت بسزایی نزد مسلمانان برخوردار است و در منابع اسلامی نیز به آن اشاره شده‌است . توطئه‌های تفرقه‌افکنانه که از سوی دشمنان اسلام برای ایجاد شکاف و تزلزل در صفوف مسلمانان ایجاد می‌شود و آتش جنگ و اختلاف که بسیاری از کشورهای اسلامی را فرا گرفته ضرورت پرداختن به مسأله وحدت را در این برهه از تاریخ ترسیم می‌کند . در این نوشتار سعی شده با روش توصیفی- تحلیلی به تبیین مسأله وحدت و تقریب مذاهب از منظر آیت‌الله‌بروجردی و آیت‌الله‌خامنه‌ای پرداخته شود و به نظر می‌رسد اندیشه تقریب در نزد ایشان به دلیل اشراف کاملی که این بزرگواران به مسائل جهان اسلام دارند از جایگاه ویژه‌ای برخوردار است .ازجمله اقدامات آیت‌الله‌بروجردی در این جهت تبیین مشترکات شیعه و اهل‌تسنن ، تبیین چهره واقعی شیعه اصلاح روابط کشورهای مسلمان است . آیت‌الله‌خامنه‌ای نیز که وحدت از نگاه ایشان یک مسأله استراتژیک است ، نه تنها با گفتار و بیانات‌شان در این زمینه گام برداشته‌اند بلکه در حیطه عمل ، با تأسیس مجمع جهانی تقریب مذاهب و مجمع جهانی اهل‌بیت علیهم‌السلام که هر دو در راستای تقریب مذاهب و وحدت اسلامی فعالیت می‌کنند در این جهت قدم برداشته‌اند.

این مقاله گفتگویی با آیت الله سید مهدی روحانی درباره ی وضعیت علوم در حوزه است. در خلال این گفتگو خاطراتی از تحصیل ایشان بازگو می شود و سپس مباحصی همچون تخصصی شدن فقه ، رابطه فقه شیعه و فقه اهل سنت، تفاوت فلسفه و فقه و مسائلی از این دست به بحث گذارده می شود.

یکی از پیشگامان تقریب و بیداری اسلامی شیخ عبدالمجید سلیم است. این شیخ الازهر که هدف اصلی اش وحدت و انسجام مسلمین بود، فریاد تقریب را سر داد و به دعوت علامه محمد تقی قمی مؤسس دارالتقریب لبیک گفت. شای بتوان او را از بانیان تقریب در مصر دانست که با اخلاص کامل پا به عرصه تقریب گذاشت و از هیچ کوشش دریغ نکرد. در این نوشتار سعی می کنیم به معرفی ابعاد زندگی این پیشگام عرصه تقریب مذاهب بپردازیم.

کتاب «شش مقاله» از شش مقاله در موضوعات مختلف به قلم متفکر شهید استاد مرتضى مطهرى تشکیل شده است. هر یک از این مقالات در زمان حیات استاد به صورت یک کتاب کوچک و یا مقاله اى از یک کتاب به چاپ رسیده اند. سه مقاله اول یعنی «ختم نبوت»، «پیامبر امی» و «ولاءها و ولایتها» به طور مجزا منتشر شده و می شوند. مقاله «الغدیر و وحدت اسلامى» که در سال 1351 در یاد نامه مرحوم علامه امینى منتشر شد. مقاله «الهامی از شیخ الطائفه» قبلا در کتاب هزاره شیخ طوسی منتشر شده است. و سرانجام «مزایا و خدمات مرحوم آیت الله بروجردی» مقاله ای است که در سال 1340 بعد از رحلت آن مرجع گرامی به رشته تحریر درآمده و در کتاب مرجعیت و روحانیت به چاپ رسیده است. هر یک از مقالات مذکور در نوع خود ابتکاری و همچون دیگر آثار آن متفکر شهید، غنی، پربار، راهگشا و از نثری روان برخوردار است.

جامع نگاری احادیث فقهی با نگارش کتب اربعه آغاز شد. از قرن یازدهم کتاب وسایل الشیعه مرحوم حر عاملی? توانست به عنوان مهمترین مرجع روایی فقها جایگزین کتب اربعه شود. در دوره معاصر نیز آیت الله بروجردی? با اشاره به کاستی های وسایل، طرح نگارش جامع احادیث شیعه را درانداخت. در این تحقیق تلاش شده است تا ابعاد مهم نگارش جوامع حدیثی فقهی در این دو کتاب مورد بررسی قرار گیرد. به همین جهت ابتدا این ابعاد به اختصار معرفی شده و سپس اشاره کوتاهی به سیر تاریخی آنها در کتب اربعه و سایر جوامع پیشین شده است. پس از آن به تفصیل به بررسی این ابعاد در کتابهای وسایل الشیعه و جامع احادیث شیعه پرداخته شده است. اولین مساله مورد بررسی، مصادر این دو کتاب است. کتابهای منبع و مورد استناد در این دو کتاب، جایگاه مصادر اهل سنت در روایات این کتابها، و ذکر فهرستی از آیات الاحکام از مباحث مورد اشاره در این زمینه است.مساله دوم شیوه تبویب است. ساختار دسته بندی مطالب فقهی در این دو کتاب، عناوین ابواب و ساختار داخلی هر باب در این بخش مورد بررسی قرار گرفته است.شیوه تعامل با پیچیدگی‌های ناشی از مختصر سازی در اسناد جوامع پیشین از قبیل اضمار، اشاره، تحویل و تعلیق و روش‌های جدید به کار گرفته شده در این دو کتاب سومین محور بررسی است.میزان دقت در نقل متن روایات و اشاره به تفاوت‌های هرچند جزئی مصادر مختلف نیز چهارمین مساله مورد اشاره در این تحقیق است.به عنوان پنجمین مساله نیز تقطیع‌های کتاب وسایل و شیوه تعامل جامع احادیث با این موارد مورد بررسی قرار گرفته است.موضوع شناسایی روایات متحد و روش‌شناسی دو کتاب در این‌باره که برای اولین‌بار در این تحقیق مورد بررسی قرار گرفته نیز آخرین مساله مورد اشاره در شیوه تدوین این دو کتاب به عنوان دو جامع مهم حدیثی است.

آیت الله بروجردی، یکی از فقها و مراجع نامدار معاصر شیعه، دارای مبانی نظری و رفتار سیاسی در تعامل با پهلوی دوم بود. معاصرت ایشان و امام خمینی ره با آن رژیم و مسئولیت مرجعیت پیاپی آن دو در آن ایام، مقتضی مطالعة تطبیقی میان سلوک سیاسی آن دو در تعامل با پهلوی دوم است تا همسویی یا ناهمگونی سلوک آنان بررسی گردد و معلوم شود که آیا آیت الله بروجردی در صورت ادامة حیات و اصرار رژیم شاه در اجرای اصلاحات آمریکایی، واکنشی همانند امام خمینی از خود نشان می داد؟ این نوشتار با رویکرد تحلیلی و مطالعة اسنادی، به بررسی اندیشه و رفتار سیاسی آیت الله بروجردی در قبال اقدامات رژیم سابق و مقایسة آن با امام خمینی در همین زمینه پرداخته و نتیجة به دست آمده از همسویی و پیش درآمدی سلوک سیاسی آیت الله بروجردی نسبت به نهضت منجر به انقلاب اسلامی امام خمینی ره حکایت دارد.