آثار مرتبط با شخصیت ها | کتابخانه مجازی الفبا

در تاریخ بیهقی ضمن گفت و گوی بونصر مشرکان و خواجه احمد حسن میمندی که بونصر در شفاهت از بوبکر حصیری پای می فشرد چنین آمده است «و اخبار مامون و ابراهیم پیش چشم و خاطر خداوند است، محال باشد مرا که از این معانی سخن گویم که خرما به بصره برده باشم». (بیهقی، 1383: 180)مصححان گرامی، ابراهیم را که همان ابراهیم بی مهدی عباسی است معرفی نکرده اند، برخی از دانشجویان ارجمند پرسیدند که این مرد کیست؟ در این مقاله کوتاه به معرفی او و آثار و کارهای سیاسی و هنری او پرداخته ام، به امید آن که پرسش کنندگان عزیز را سود بخش باشد:

عبدالرحمان جامی از شاعران و عارفان و دانشمندان نامی سده نهم هجری در آثار منظوم و منثور خود از بزرگداشت پیشوایان معصوم شیعه فروگذار نبوده است و در این باره به خوبی از عهده برآمده است قصیده زیر نمونه یی از عرض ادب او به پیشگاه امیرالمومنین علی علیه السلام است کوششی اندک برای توضیح دشواری ها و استخراج آیات و احادیث آن، انجام یافت به امید آن که برای دانشجویان گرامی بی بهره نباشد.

رساله حاضر تحت عنوان بخشی کوتاه پیرامون اسلام می باشد. عمده مطالب مطرح شده در این رساله پیرامون موضوعاتی چون: لزوم دین، زندگی ختمی مرتبت(ص)، نظریه اگوست کنت و تقسیمات سه گانه او، هدف انبیاء و... می باشد. که روش تحقیق رساله حاضر کتابخانه ای است و پژوهشگر از منابعی چون، فایده و لزوم دین(محمد تقی شریعتی)، امدادها ی رغبتی(شهید مطهری)، اسلام و قرآن(استاد راشد)، تاریخ ادیان(جان سان ترجمه علی اصغر حکمت) و... استفاده نموده است.

توبه كنندگان، ترجمه فارسى كتاب «التوابين» اثر ابن قدامه است كه توسط محمود مهدوى دامغانى ترجمه شده است. مترجم پيش از معرفى كتاب، مؤلف، شرح حال و آثار او، اشاره مختصرى به مقام توبه و اهميت آن در آيين مقدس اسلام، نموده است. با توجه به اين موضوع كه ترجمه، براى استفاده مردمى كه توان استفاده از متن عربى را ندارند صورت گرفته است، مترجم نيازى به نقل سلسله اسناد نديده، زيرا به نظر وى نقل سلسله اسناد براى عموم خسته كننده است، لذا اشاره مى‌كند كه براى اهل فضل هم چون كتاب مكرر چاپ شده، دسترسى به متن عربى آسان است و به نقل يك يا دو و حداكثر سه راوى بسنده كرده است. وى منبع و مأخذ هر داستان را از كتاب‌هاى مقدم بر روزگار ابن قدامه و كتابهاى معاصر او چون «تذكرة الاولياء» عطار پيدا كرده و در پاورقى آورده است. همچنين شماره آيات قرآنى و سوره آن استخراج شده و برخى از دعاها كه به برخى از توبه‌كنندگان نسبت داده شده، در پاورقى آمده است. اشاره كوتاهى نيز به شرح حال راويان، شاعران و اعلام جغرافيايى صورت گرفته است. هيچ ترديد نيست كه همه اين داستان‌ها نمى‌تواند مستند و صحيح باشد و ساخته و پرداخته بودن برخى از آن‌ها، مانند داستان شماره 127، بسيار روشن است، ولى به نظر مترجم هنر ساختن و پرداختن چنان داستان لطيفى، خود ارزشمند است. پاره‌اى از عنوان داستان‌ها نيز با متن داستان ناسازگار است كه در پاورقى اشاره شده است. مترجم يكى از انگيزه‌هاى خود در ترجمه اين اثر را چند پرسش درباره توبه و ارزش آن و توبه‌كنندگان ذكر كرده كه از سوى دوست وى، مرحوم حاج سيد عبدالهادى آقايان در اسفندماه 1370ش (شعبان 1412ق) از اين ايشان صورت گرفته است.

پژوهش شامل موارد ذیل است تشکیلات فاطمیان ، تشکیلات اداری ، خلافت ، وزارت ، کارگزاران دولتی و درباری ، تشریفات دربار فاطمیان ، تشکیلات فضایی ، امور نظامی ، نهادهای آموزشی و پیشرفت علوم ، نهادهای آموزشی ، علم و علما، هنر و معماری ، معماری دوره فاطمی ، هنرهای زیبا، وضعیت اقتصادی اجتماعی ، اوضاع اقتصادی ، اوضاع اجتماعی ، روابط با سایر دول

نیشابور به عنوان یکی از مراکز تسنن و محل برخورد اندیشه‌ها و گرایش‌های فکری ـ مذهبی در سده‌های اولیه‌ اسلامی در روندی تدریجی به تشیع گرایید. نقش فعالیت‌های سادات آل‌زباره در سده چهارم هجری بر ‌گسترش و تثبیت جایگاه شیعیان در این شهر، موضوع مقاله حاضر است. این مقاله با روش توصیفی ـ تحلیلی و واکاوی اسناد تاریخی به این نتیجه رسیده است که زمینه‌ آماده نیشابور، سیاست‌های ویژه این خاندان، فعالیت‌های فرهنگی و مذهبی آنها از زمان ورود به این شهر تا اواخر سده چهارم هجری و منصبی که بر عهده داشتند، سبب تحول تدریجی در وضعیت شیعیان و تبدیل آنها به یکی از قطب‌های مذهبیِ فعال نیشابور شد.

در فضای اجتماعی دوره مشروطه (اواخر عصر قاجار) منبرهای روحانیت به عنوان عامل انسجام­بخش اجتماعی، دارای جایگاهی مهم و معتبر بودند. در این مقاله با بهره ­گیری از «نظریه میدان بوردیو» که تحلیل پدیده­ های مختلف اجتماعی را مقدور می­سازد، جایگاه منبرِ وعظ و خطابه مورد واکاوی قرار گرفته و با تشریح مفاهیمی چون «میدان»، «سرمایه»، «منش» و «کنش» و عناصر تأثیرگذار بر فضای آن، مطالعه شده‌­است. سؤال اصلی این است: با استفاده از نظریه میدان بوردیو، «منبر دینی» چه ویژگی­ ها، دستاوردها و بازخوردهایی در دوره مشروطه داشته‌است؟ براساس نظریه بوردیو می­توان گفت که منبر، میدانی گسترده، با عادتواره ­های ویژه از باورهای مذهبی مردم، در بسیج توده ­ها، مطالبه مشروطیت و تأسیس مجلس بوده و توان­مندی شایانی داشته‌است. همچنین بنابر یافته­ های این پژوهش، «میدان منبر» در این دوره از اهرم ­های سه ­گانه میدان (استقلال، قدرت و منازعه بر سرمایه) به­ طور نسبی برخوردار بوده­ و در بیشتر وقایع مشروطه حضور اثرآفرین داشته و البته از تقابل با برخی میدان­ ها نیز آسیب­ دیده‌است.

سفارش کتاب الهی به اندیشیدن و تعّقل، موجب شد که موضوع عقل و جایگاه آن در حیات مسلمانان و میزان اعتبار آن در ترازوی شرع از همان آغاز رویش فرهنگ اسلامی مورد توجه دینداران قرار گیرد و به بالندگی تمدن اسلامیبینجامد. شیخ طوسی در طول زندگی پربرکتش با بهره‌وری از اساتیدی چون شیخ مفید و سیّد مرتضی با کسب کمالات، به زعامت جهان تشیع رسید و با تأسیس حوزه ی علمیّه ی نجف‌اشرف به تربیتبیش از سیصد شاگرد مجتهد تراز اوّل همّت گماشت. او متکلم، فقیه، اصولی و مفّسر یگانه ی جهان اسلام است. وی تفسیر و آثار کلامی و فقهی خویش را با استفاده از نقل و عقل در حوزه ی اعتقادی بر پایه یچهار اصل کتاب، سنّت، عقل و اجماع بنا گذاشته و به استخراج احکام شرعی پرداخته و راه اجتهاد و تفکّر را بر پایه ی استدلال منطقی و عقل گرایی اسلامی برای فقهای بعد از خود هموار نموده است. در این پژوهش تلاش شده تابه شیوه ی توصیفی- تحلیلی و با استفاده از منابع تاریخی و کتابخانه‌ای، ابتدا به بررسی اوضاع سیاسی- فرهنگی و حیات فکری شیخ طوسی پرداخته شود و سپس در خصوص عقل‌گرایی اسلامی،قرآن و عقلانیّت،امامت، حُسن و قبح و مسئله غیبتامام زمان –علیه السلام – از منظر شیخ طوسی مورد بررسی قرار گیرد .

«جلوه تاریخ در شرح نهج‌البلاغه»، نوشته ابن‌ابی‌الحدید، با ترجمه و تحشیه دکتر محمود مهدوی دامغانی، در چهار مجلد، چاپ اول از ویراست دوم؛ ۱۳۹۹ به همت انتشار «نشرنی» منتشر شده است.