آثار مرتبط با شخصیت ها | کتابخانه مجازی الفبا

زندگی نامه حجة‌الاسلام ‌والمسلمین‌ غلامرضا فیاضی‌ در سال‌ 1328 در قم‌ و در میان‌ خانواده‌ای‌ متدین‌ و دوستدار روحانیت‌ و علمای‌ شیعه‌ به‌ دنیا آمد. پدرش‌ مرحوم‌ حاج‌ اسدالله‌، به‌‌ بنایی‌ اشتغال‌ داشت‌ و از همان‌ راه‌ روزگار می‌گذراند. حجة‌الاسلام ‌والمسلمین‌ فیاضی‌ پس‌ از اینکه‌ قرآن‌ و بخشی‌ از دروس‌ فارسی‌ را نزد مادر خود و مکتب‌ خانه‌ فرا گرفت‌، با پدر خود به‌ بنایی‌ ساختمان‌ میرفت‌. در یکی‌ از روزها که‌ با پدر خود به‌ منزل‌ روحانی‌ جلیل‌ القدری‌ برای‌ تعمیر ساختمان‌ رفته‌ بود، مورد عنایت‌ آن‌ روحانی‌ جلیل‌القدر قرار گرفت‌ و با عنایت‌ او و رخصت‌ پدر به‌ امر اشتغال‌ در حوزه‌ علمیه‌ قم‌ رو آورد. پس‌ از طی‌ مقدمات‌، به‌ دروس‌ سطح‌ در نزد استادان‌ مشهور آن‌ روزگار راه‌ یافت‌ و سپس‌ به‌ درس‌ خارج‌ فقه‌ و اصول‌ استادان‌ برجسته حوزه‌ علمیه‌ قم‌ رفت‌ و سالها از محضر آنان‌ بهره‌مند شد. او همزمان‌ با تحصیل‌ فقه‌ و اصول‌، علوم‌ عقلی‌ را نیز در نزد استادان‌ خبره‌ فرا گرفت‌، به‌ گونه‌ای‌ که‌ بعدها خود به‌ تدریس‌ آن‌ دروس‌ رو آورد و درس‌ او در زمره بهترین‌ دروس‌ حوزه‌ در علوم‌ عقلی‌ به‌ شمار رفت‌. حجة‌الاسلام ‌والمسلمین‌ فیاضی‌ در سالهای‌ تحصیل‌ خود به‌ محضر استادان‌ برجستة‌ بسیاری‌ شرفیاب‌ شد. او جامع‌ المقدمات‌ را نزد مرحوم‌ شیخ‌ محمد حسن‌ قاضی‌زاده‌ که‌ همانا مشوق‌ اصلی‌ او برای‌ رو آوردن‌ به‌ تحصیل‌ در حوزه‌ بود، فرا گرفت‌. سیوطی‌ را نزد حجة‌الاسلام‌ والمسلمین‌ باکویی‌ امام‌ جمعه‌ فریدون‌ کنار و مغنی‌ را هم‌ نزد او و نیز در محضر آیة‌الله‌ شیخ‌ حسن‌ تهرانی‌ و آقای‌ جلیلی‌ آموخت‌. حاشیه‌ را نزد حجة‌الاسلام‌والمسلمین‌ باکویی‌ و مختصر را نزد آیة‌الله‌ دوزدوزانی‌ و معالم‌ را نزد حجة‌الاسلام‌ والمسلمین‌ فاضل‌ هرندی‌ خواند و سپس‌ به‌ دروس‌ لمعه‌ آقای‌ سید ابوالفضل‌ موسوی‌ تبریزی‌ و آقای‌ تقدیری‌ رفت‌. استاد او در رسائل‌ آیة‌الله‌ العظمی‌ نوری‌ همدانی‌ و آیة‌الله‌ مؤمن‌، در مکاسب‌ آیة‌الله‌ شیخ‌ علی‌ پناه‌ اشتهاردی‌ و آیة‌الله‌العظمی‌ فاضل‌ لنکرانی‌ و در کفایه‌ آیة‌الله‌ العظمی‌ نوری‌ همدانی‌ و آیة‌الله‌ العظمی‌ فاضل‌ لنکرانی‌ بود. وی‌ از سال‌ 51 به‌ مدت‌ چهارده‌ سال‌ در دروس‌ خارج‌ حضرات‌ آیات‌ آقایان‌ گلپایگانی‌، اراکی‌، حائری، شاه‌ آبادی، شیخ‌ کاظم‌ تبریزی، شیخ‌ جواد تبریزی‌ و وحید خراسانی‌ شرکت‌ کرد. او در بخش‌ علوم‌ عقلی، شرح‌ منظومه‌ سبزواری‌ را نزد آیة‌الله‌ گرامی، بدایه‌ را نزد آیة‌الله‌ جوادی‌ آملی، نهایه‌ را نزد آیة‌الله‌ مصباح‌ یزدی‌ و اسفار را نزد آیة‌الله‌ جوادی‌ آملی‌ فرا گرفت‌. همچنین‌ او تمهیدالقواعد و شرح‌ فصوص‌ الحکم‌ را نزد آیة‌الله‌ جوادی‌ آملی‌ آموخت‌. از دوستان‌ او در سالهای‌ تحصیل، حجة‌الاسلام‌ والمسلمین‌ غروی‌ را می‌توان‌ نام‌ برد. حجة‌الاسلام‌والمسلمین‌ فیاضی‌ در سالهای‌ متمادی‌ و ازسالهای‌ آغازین‌ تحصیل‌ به‌ امر تدریس‌ اهتمام‌ ویژه‌ای‌ داشت. او در دروس‌ مختلف‌ دورة‌ مقدمات‌ و سطح‌ را بارها تدریس‌ کرده‌ و سپس‌ به‌ تدریس‌ بدایه، نهایه‌ و شرح‌ اشارات‌ رو آورده‌ است‌ و هم‌ اکنون‌ نیز به‌ تدریس‌ اسفار اشتغال‌ دارد. تبیین‌ زیبا و استوار علوم‌ عقلی‌ از ویژگیهای‌ اوست‌ و دروس‌ و حتی‌ نوارهای‌ تدریس‌ او همواره‌ مورد استفاده‌ طلاب‌ بوده‌ است. از حجة‌الاسلام‌والمسلمین‌ فیاضی‌ تعلیقه‌ای‌ بر نهایة‌ الحکمه‌ علامه‌ طباطبایی‌ به‌ چاپ‌ رسیده‌ است‌. او از اعضای‌ جامعه‌ مدرسین‌ است‌ و هم‌ اکنون‌ در قم‌ ضمن‌ اشتغال‌ به‌ تدریس، به‌ پژوهش‌ در مؤسسه‌ امام‌ خمینی ‌(ره‌) می پردازد. منبع: http://qfayazi.andishvaran.ir/fa/ScholarMainpage.html

متکلّمان و فیلسوفان در حدوث یا قِدَم عالم نزاع دارند. متکلّمان به ضرورت حدوث عالم قائل هستند و فیلسوفان بر ضرورت قدم عالم تأکید دارند. در این رساله، هیچ یک از این دو قول پذیرفته نشده، و ضرورت قدم عالم، مستلزم انکار اختیار واجب تعالی و ضرورت حدوث عالم، ادّعایی بدون دلیل دانسته، و حدوث و قدم عالم از نظر عقل ممکن دانسته شده است و با توضیحی که در فصل دوم درباره «حدوث» آمده، حدوث زمانی عالم بر اساس ادلّه نقلی را اثبات کرده ایم. در فصل سوم با ردّ نظریات دیگر در باب حدوث و قدم عالم، امکان حدوث و قدم عالم از نظر عقلی مورد تأیید قرار گرفته و در نتیجه، راه برای أخذ ظواهر در ادلّه نقلی باز می شود. در فصل چهارم با ذکر حدود هفتاد روایت، ادلّه نقلی درباره حدوث عالم بررسی شده است. در فصل پنجم، با نقد روش مکتب تفکیک، تمسّک به ادلّه نقلی بدون ادلّه عقلی غیر ممکن دانسته شده و با التفات به عدم منافات انواع دیگر حدوث با حدوث زمانی، سرانجام، حدوث زمانی عالم با کمک عقل و نقل به اثبات رسیده است.

دربارة چرایی طرح بحث وجود ذهنی در فلسفه اسلامی دو نظریه وجود دارد: برخی بر این باورند که این بحث برای اثبات مطابقت ذهن و عین است. در مقابل، گروهی معتقدند وجود ذهنی، بحثی وجود شناختی و در مقام اثباتِ وجود ذهنی در کنار وجود خارجی است. این مقاله با تأکید بر دیدگاه دوم، نشان می‌دهد نظریة کسانی که معتقدند ماهیت برخی از اشیا و واقعیت‌ها به ذهن می‌آید و نیز نتایجی که از این نظریه به دست می‌آورند، نادرست است. نظریة وجود ذهنی نه تنها مشکل مطابقت را حل نمی‌کند، بلکه این مشکل، خود بر نظریة وجود ذهنی مبتنی است و راه حل آن را باید از راه دیگری جست.

این رساله، تحقیقی درباره کیفیت پیدایش معقولات اولی و ثانیه است. مباحث مقدّماتی این رساله، تاریخچه شکل گیری اصطلاحات معقول اوّل و ثانی را ذکر کرده است. در فصل اوّل از بخش دوم، به اثبات معقولات پرداخته شده،و پس از نقل نظریّات منکران مفاهیم کلّی، این نظریات مورد نقد قرار گرفته اند. در فصل دوم تعاریف گوناگون قدما و متأخران به دیده نقد و بررسی نگریسته شده; آنگاه با انتخاب موضع در مبحث اصالت وجود یا ماهیت و بحث رابطه مقولات و معقولات اولی، هر یک از معقولات تعریف شده و بر اساس آن، بسیاری از مفاهیمی که تاکنون از معقولات ثانی فلسفی به شمار آمده اند، در زمره معقولات اولی قرار گرفته اند. در بخش سوم به کیفیت پیدایش معقولات اولی و ثانیه پرداخته شده و در هر دو بحث، پس از نقل آرای گوناگون از دانشمندان غربی و اسلامی و نقد آن ها، نظر استاد مصباح پذیرفته شده است.

در رساله حاضر، درباره سه موضوع بحث وبررسی شده است: 1. امکان اتّصاف ذات اقدس الهی به صفات 2. امکان شناخت صفات الهی 3. اقسام صفات الهی. این بحث بخشی از مباحث خداشناسی، و مورد عنایت فیلسوفان مسلمان بوده است و از فارابی تا حکیمان دوران اخیر و معاصر، هر یک به گونه ای به این بحث پرداخته اند; هر چند صدرالمتألهین، با گشودن فصلی خاص به جمع آوری این مباحث در جایگاه مناسب اقدام کرده است. در فصل دوم رساله، نخستین موضوع از موضوع های سه گانه پیشین بررسی شده است. این فصل درباره این پرسش است که آیا ذات اقدس الهی را می توان به صفاتی متّصف کرد. در این باره، پنج نظریه را رسیدگی کرده، و سرانجام، نظر صدرالمتألهین را که به عینیت صفات کمالی با ذات واجب الوجود قائل است برگزیده ایم. فصل سوم در پاسخ به این پرسش است که آیا صفات الهی را می توان شناخت. در این فصل، ابتدا برخی ویژگی های معرفت شناختی فلسفه اسلامی و میزان توانایی عقل در شناخت صفات الهی مورد توجّه قرار گرفته; سپس چهار پاسخ به سؤال پیشین مطرح، و سرانجام، پاسخ صدرالمتألهین که می گوید: شناخت صفات الهی از راه اثبات وحدت تشکیکی حقیقت وجود قابل حصول است، پذیرفته شده است. وی این پاسخ را ذیل برهان صدیقین مطرح ساخته و با استفاده از این برهان به طور اجمالی و تفصیلی به اثبات صفات پرداخته است. در فصل چهارم، موضوع سوم را بررسی، و با طرح نموداری از اقسام صفات الهی، اقسام صفات را تعریف کرده ایم.در خاتمه نیز با توجّه به نتایج فصل های دوم تا چهارم، امکان اتّصاف خدای متعالی به صفات و امکان شناخت صفات و اقسام صفات خداوند جل و علی استنتاج شده است.

تبيين مفهوم تعليم و تربيت در جهان‌بيني صدرايي که هم جامعيت دارد و هم به نگاه دين نزديک‌تر است در بناي فلسفه تعليم و تربيت اسلامي بسيار ضروري و تأثيرگذار است. در ارائه تعاريف و تبيين مفاهيم هم علاوه بر رعايت سنخيت با ريشه‌هاي لغات، بايد انطباق و تناسب آنها با فلسفه و جهان‌بيني مقبول هم مورد لحاظ و اهتمام باشند، اين امر ما را به بازنگري در فهم معاني اين واژه‌ها در اين چارچوب فرامی‌خواند. لازمه اين امر تتبع و تحقيق و تدقيق در کتب لغت و نيز اهتمام به تأمين نظر جهان‌بيني صدرايي است. کاربرد واژه تعليم در مواردي است که با تکرار زياد، اثري در نفس متعلم ايجاد مي‌شود و اين امر با رمز اصلي تعليم در نگاه صدرايي ـ که رسوخ هيئت حاصل از تکرار در نفس است ـ کاملاً همخوان است. تربيت را از چهار ريشه دانسته‌اند که در همه موارد معناي افزايش و ازدياد هست و اين معنا با حرکت جوهري، اتحاد عاقل و معقول و اشتداد مرتبه وجود انساني در آثار صدرالمتألهين سازگاري دارد و آنچه موجب ازدياد و شدت و افزوني خود متربي بشود، و وجود آن را اشتداد بخشد، تربيت ناميده مي‌شود. آنچه براي اشتداد وجود انسان، بايد افزايش يابد، تقواست و اصل و روح تقوا، ايمان است که دستيابي به لايه اول ايمان با تعليم و لايه دوم با سلوک است و لايه سوم هم پس از کسب تقوا از طرف خداوند افاضه خواهد شد.

تاکنون، در باب حدوث یا قدمِ نفس، دستکم هفت نظریه مختلف را از قول دانشمندان گوناگون نقل کرده اند. امّا اکثر فلاسفه به ویژه فلاسفه مسلمان، به رغم اختلاف در نحوه حدوث نفس، درباره اصل «حدوث نفس و عدم تقدّم آن بر بدن» اتفاق نظر داشته اند. ابن سینا و پیروان او نفس را روحانیة الحدوث و روحانیة البقاء میدانند؛ در حالی که پیروان حکمت متعالیه نفس را در ابتدای پیدایشْ جسمانی، و در ادامه زندگی روحانی دانسته اند.از کلمات ابن سینا به ویژه در شفا، دستکم دو دلیل برای نظریه «حدوث نفس همراه بدن و عدم تقدّم آن بر بدن» به دست میآید. ملّاصدرا نیز سه دلیل از طرفداران «قدم نفس» را نقل و نقد میکند و بیش از ده دلیل را به نفع «حدوث نفس و عدم تقدّم آن بر بدن» میآورد؛ وی پاره ای از آنها را میپذیرد و انتقادات دیگران و ایرادات احتمالی را دفع مینماید. بیتردید، بسیاری از ادلّه نقلی، ظهور در «حدوث نفسْ پیش از بدن» دارند. در این مقاله، با نقد ادلّه فلاسفه بر «حدوث نفسْ همراه یا پس از بدن»، تعارض ادعایی میان عقل و ظاهر نقل را رفع کرده ایم.