آثار مرتبط با شخصیت ها | کتابخانه مجازی الفبا

سخنرانی «من» و جز من دکتر ابراهیمی دینانی ، در تاریخ ۲۹ فروردین ماه سال جاری در دانشکده ادبیات و علوم انسانی دانشگاه تهران ، برگزار شد. این سخنرانی با موضوع «من» و جز من که نام آخرین کتاب دکتر دینانی هم می باشد بود که اخیرا چاپ شده است . موضوع این کتاب پیرامون من و مرجع ضمیر من و امکان شناخت آن و رابطه ی ان با غیر خود است : انسان آگاه ، نه تنها به تفسیر جهان می پردازد ، بلکه خودِ او نیز نوعی تفسیر از جهان هستی به شمار می آید . به طور کلی می توان گفت : هر موجود زنده ای در جهان ، تفسیری از محیط پیرامون خود است و با بررسی آن می توان به چگونگی و خصوصیات آن محیط ، آگاهی پیدا کرد . «نمود» همواره از «بود» خبر می دهد و «فنومن» از «نومن» حکایت می کند . رسیدن به یک موجود ، بدون آگاهی از وجود ، معنی پیدا نمی کند ؛ اگر چه ممکن است اشخاص از حقیقتِ وجود غفلت داشته باشند . کسی که در یک صورت ذهنی ، مستغرق می شود و نمی تواند از منشأ پیدایشِ آن آگاهی داشته باشد ، چگونه می تواند از حقیقتِ آنچه «من» خوانده می شود ، سخن بگوید و به عالم حضور راه پیدا کند ؟! بیشتر افراد به صورت های ذهنی خود وابسته اند ؛ ولی از منشأ صورت های ذهنی خود ، پرسش به عمل نمی آورند ! اینان همان کسانی هستند که درباره ی موجودات سخن می گویند ؛ ولی از «وجود» پرسش به عمل نمی آورند ! ( کتاب من و جز من ، ص ۱۴۱)

کتاب «اختیار در ضرورت هستی» با رویکرد مسئله تاریخی و بنیادین جبر و اختیار، توسط دکتر غلامحسین ابراهیمی دینانی به رشته تحریر درآمده است. این کتاب در آبان ماه ۱۳۹۶ توسط انتشارات موسسه پژوهشی حکمت و فلسفه ایران به چاپ رسید. دینانی در کتاب اختیار در ضرورت هستی معتقد است که بدون اختیار، نمی توان به کمال انسانی رسید اما قبل از آن باید بدانیم که اختیار چیست؛ انسان به کمال می خواهد برسد زیرا غایت اندیش است اما غایت اندیشی جز در سایه آگاهی و اختیار تحقق نمی پذیرد. این کتاب مفصل در بیش از چهارصد صفحه کوشش می کند تا به زوایای مختلف مسئله جبر و اختیار از دید دقیق فلسفی نگاه کند و سعی در حل آن دارد.

اولین قاعده کتاب، «انتقال الاعراض محال» نام دارد. نویسنده در توضیح محال‌بودن انتقال عرض از موضوعی به موضوع دیگر ابتدا به تعریف ماهیت جوهر و عرض پرداخته است. سپس ادامه می‌دهد تا آنجا که از مطالعه کتب فلسفی و کلامی برمی‌آید، کسی قائل به جواز انتقال عرض از یک موضوع به موضوع دیگر نیست؛ بلکه آن را از نظر عقل محال دانسته‌اند. وی در این رابطه دیدگاه فارابی، سهروردی، فخر رازی و در آخر ملاصدرا را مورد بررسی قرار داده است. ملاصدرا در اینجا جهت اثبات تجرد نفس ناطقه به یک سلسله آیات قرآنی استدلال می ‌کند که مضمون آیات شریفه رجوع و بقاء نفس ناطقه در معاد و رستاخیز است. سپس این استدلال را بر دو اصل و قاعده «امتناع اعاده معدوم» و «استحاله انتقال عرض» که از نظر وی قطعی و ثابت‌ اند استوار می ‌سازد. وجه ابتناء استدلال بر این دو قاعده آن است که گفته می‌ شود اگر نفس ناطقه انسان، مجرد و جاودان نباشد، از این دو حالت خارج نیست: هنگام مرگ و مفارقت از بدن، نابود می ‌شود یا هنگام جدایی از بدن، به بدن برزخی دیگر منتقل می‌ شود. در این صورت اگر گفته شود که نفس ناطقه پس از مرگ و جدایی از بدن نابود می ‌شود، با توجه به آیات شریفه که به حضور نفس در معاد تصریح می‌ کند، اشکال اول یعنی اعاده معدوم، لازم می‌آید و اگر گفته شود که نفس ناطقه پس از مرگ و جدایی از بدن به بدن برزخی دیگر منتقل می‌ شود، اشکال انتقال عرض از یک موضوع به موضوع دیگر لازم می ‌آید و چون هر دو امر، یعنی اعاده معدوم و انتقال عرض، از محالات عقلی محسوب می‌ شود، ناچار باید به فرض اول، یعنی مسئله تجرد نفس ناطقه، اعتراف کنیم.

این فایل صوتی به صورت کتاب توسط انتشارات طرح نو منتشر شده است که درباره ماهیت عقل و عشق و تفاوت و تقابل میان این دو امر بنیادی و اصیل است و جوابی مفصل است بر جنگ تاریخی عرفا و فلاسفه. سوء تفاهمی که از اندیشه بعضی فلاسفه و عرفا به عامه مردم هم رسوخ کرده. دینانی در این کتاب به جایگاه عقل در حکمت و فلسفه پرداخته و از عقل دربرابر عقاید اشاعره دفاع کرده و به نقد اندیشه های فلاسفه و عرفای شرق و غرب در این مورد می پردازد و در نهایت آرای خود را ارائه می نماید و عشق را فرایند درک ژرف عقلی و خواست براثر شناخت عمیق می داند و تعارضی بین این دو ندانسته و هیچ کدام آن یکی را نفی نکرده، بلکه عشق حقیقی رااز مسیر عقل میسر می داند.

ماجرای فکر فلسفی در جهان اسلام، نه تاریخ فلسفه اسلامی است و نه «فلسفه تطبیقی». این اثر بدیع نگاهی است دقیق و ویژه به ماجراهایی که مخالفان و موافقان فلسفه در جهان اسلام پدید آورده‏اند. دکتر غلامحسین ابراهیمی دینانی در این اثر سه جلدی، به تفصیل عمده‏ترین منازعات فکری میان «متکلمان» و «حکیمان» را مورد بحث و بررسی قرار داده است. ماجرای فکر فلسفی در جهان اسلام که در جلد نخست با موضوع «مخالفت و ستیز با فلسفه» آغاز شده، در جلد سوم با بررسی «مکتب تفکیک» پایان می‌‏پذیرد.

ادراک زمان ادراكي عقلی است که ذهن انسان براحتی ميتواند آن را به ثانیه، دقیقه و... تقسیم کند و اندازه¬گیری نماید. اما وقتی از حقیقت زمان سخن بمیان می¬آید، در واقع با معمايي پیچیده و دشوار مواجه میشویم. حل این معما در میان حکما و اندیشمندان باعث بروز اختلاف‌نظرهای گسترده شده تا جاییکه گروهی مدعی وجود زمان هستند و گروهی منکر آن. استاد غلامحسین ابراهیمی دینانی ازجمله حکمای معاصر است که زمان را امری وجودی ميشمارد. او با تحلیل و تقریر مجدد نظر بسیاری از حکما، به بررسی مسئلة زمان پرداخته است او از سويي معتقد است همه چیز در عالم هستی توسط آگاهی انسان به ظهور و بروز میرسد و از سوي ديگر، ارتباط زمان و انسان را چنان محکم میداند که جدايي آن معنی ندارد. دینانی برای زمان دو بعد قائل است، یکی بعد مادی زمان که در جهان مادی است و دیگری جنبة مثالی آن که در حقیقت راهی بسوی عالم معنا شناخته ميشود و در عین مادی بودن، مثالی است. بنظر وی، زمان در بعد مادی همان مقدار حرکت است، و زمان در عالم اندیشه، همان صورت فهم بشر.