آثار مرتبط با شخصیت ها | کتابخانه مجازی الفبا

هدف مقاله حاضر واکاوي شاخصه‌هاي مسئلۀ جمعيت از ديدگاه علامه مصباح يزدي، ازجمله ماهيت مسئلۀ جمعيت و ارتباط آن با ساير علوم، ديدگاه اسلام راجع به تکثير جمعيت، عوامل مؤثر در پديدآيي مشکل جمعيت در ايران، شيوه و راهبرد برون‌رفت از اين مشکل است، که با روش کتابخانه‌اي و تحليل محتوا به آن پرداخته شده است. نتيجه آنکه از ديدگاه علامه مصباح يزدي 1. مسئلۀ جمعيت ماهيتي ميان‌رشته‌اي دارد و با علوم جمعيت‌شناسي، جامعه‌شناسي، اقتصاد و فقه مرتبط است؛ 2. مطلوبيت تکثير نسل منطبق بر فلسفه آفرينش و يک اصل موضوع کلامي و با توجه به روايات، نزديک به بديهي است؛ 3. عوامل مؤثر در پديدآيي مشکل جمعيت شامل توطئۀ دشمنان خارجي، خطاي روحانيان، خطاي دولت‌مردان، عقب‌ماندگي‌هاي علمي و رواج فرهنگ راحت‌طلبي جهاني است؛ 4. تعيين روش در آغاز، بررسي جنبه‌هاي مختلف موضوع و توجه به نقش عوامل متعدد و جمع‌بندي و اولويت‌بندي مشکلات ضروري است؛ 5. راهبرد حل مسئلۀ جمعيت، برنامه‌ريزي در جهت تقويت پايه‌هاي علوم مرتبط با مسئلۀ جمعيت به‌ويژه جمعيت‌شناسي، جامعه‌شناسي جمعيت، اقتصاد جمعيت و فقه جمعيت؛ برملاساختن توطئه‌هاي دشمن، نقد روشنگرانۀ جنگ فمينيسم عليه خانواده و نيز برنامه‌هاي تقويت دينداري به‌ویژه تقويت اعتقاد به ارزش‌هاي خانوادگي در زمينۀ فرزندآوري و فرزندپروري، از مجموعه ديدگاه‌هاي علامه مصباح يزدي نتيجه‌گيري مي‌شود. نقش حوزه‌هاي علميه در انجام فعاليت‌هاي فرهنگي، پژوهشي و آموزشي، معرفي نتايج و ارائه تحليل‌هاي درست، برجسته است.

ملت در جامعه سیاسی دارای حقوق و آزادی های عمومی می باشد، بخشی از این حقوق و آزادی ها در قانون اساسی تصریح گردیده است که از آن به عنوان حقوق بنیادین ملت تعبیر می گردد. اکثر نظام های سیاسی متشکل از مبانی اندیشه‌ای و فلسفی هستند که برگرفته از حاکمیت اندیشه ها و ایدئولوژی متفکران فلسفی و حقوقی می باشد. از این رو براساس نوع نگرش فلسفی حاکم بر نظام سیاسی، قانون اساسی را تدوین و تصویب نموده و درنهایت مبانی فلسفی خود را در ارکان و ساختار حکومت ها و نیز در نوع نگرش به حقوق بنیادین ملت متبلور می گردانند. هدف: هدف این پژوهش تبیین نگرش فلسفی و حقوقی علامه مصباح یزدی و نیز تاثیر این رویکرد در تعیین مبنا و منشا حقوق‌بنیادین برای ملت در حکومت‌اسلامی می باشد. روش: مقاله حاضر با روش تحلیلی‌– توصیفی مبانی فلسفس حقوق بنیادین مات از منظر علامه مصباح یزدی مورد بررسی قرار گرفته است. یافته: علامه مصباح یزدی به عنوان یکی از بزرگترین فیلسوفان و نظریه پردازان عصر حاضر، مبانی فلسفی حقوق بنیادین ملت را در همگرایی حقوق ملت با شریعت، کمال باوری، کرامت انسانی و فرجام باوری خلاصه می‌نمایند.

در اسلام معيار و ملاك ارزش‌ها و فضائل اخلاقي ايمان و كفر است. هرچند اين معيار كاملاً روشن و بديهي به نظر مي‌رسد، اما همواره در طول تاريخ در آن ابهام‌هايي وجود داشته و بسترساز پيدايش مكاتب فكري و عقيدتي و انحرافاتي در انديشه و عمل شده است. هرگاه ايمان، معيار سعادت مطرح مي‌شود، مراد از «ايمان» محتواي دين از جمله ايمان به غيب، ايمان به ما انزل الله، ايمان به انبياء و ملائكه و انبياي الهي است؛ چراكه دين شامل عقايد، اخلاق و احكام مي‌باشد و هريك از احكام شامل احكام فردي، اجتماعي و خانوادگي است. ازاين‌رو، هر مسلماني لازم است به همه محتواي دين ايمان و باور داشته باشد و مقتضي ايمان او، رفتار و عمل است.

مطابق آيات قرآن، تقدير فراگير الهي همه پديده‌هاي هستي، از جمله افعال انسان را دربر مي‌گيرد و همين فراگيري شبهه جبر را زنده مي‌کند. اين مقاله با رويکردي تحليلي ـ ‌توصيفي نقش انواع تقديرهاي الهي را در افعال اختياري انسان براساس آيات قرآن با تأکيد بر ديدگاه علامه مصباح‌ يزدي واکاوي مي‌کند. حاصل بررسي نشان مي‌دهد که تقديرهاي سطح نازل در قالب عوامل وراثتي و محيطي هرچند در انتخاب انسان موثرند، اما موجب سلب اختيار او نمي‌شوند. تقديرهاي سطح عالي هم‌عرض اراده انسان نيستند تا مانع اراده و اختيار او باشند. تقديرهاي عام و خاص الهي نيز هرچند انسان را به سوي انجام مسئوليت‌هايي خاص سوق مي‌دهند، اما اختيار و اراده را از انسان نمي‌ستانند.

شاید هیچ سوالی برای ما انسان‌ها مرتبط‌تر، ضروری‌تر و حیاتی‌تر از سوال «من کیستم؟» نباشد. از این سؤال ساده و در عین حال عمیق، سؤالات دیگری مانند: آیا من فقط یک بدن فیزیکی هستم؟، یا من یک مفهوم صرفاً ساخت ذهنی است؟ و آیا «من» چیزی عظیم تر از آنچه که به نظر ظاهری برسد، هست؟. آیا واقعاً می توان دین یا هر نظام اعتقادی را بدون پاسخ به این سؤالات توضیح داد؟ چگونه می توان عبادت به یک وجود ماوراء طبیعی را توضیح داد، در صورتی که غیر از بدن انسان چیزی دیگر وجود نداشته باشد؟ این پرسش ها فیلسوفان و متفکران دینی را در طول تاریخ درگیر کرده است، به ویژه متفکرین اسلامی. درعین حال در این بازه زمانی علمای اسلام به دلایل مختلف بیشتر روی مسائل شرعی تمرکز کرده‌اند. یکی از محققین مسلمان معاصر که سعی کردند این سنت را بشکند آیت الله محمد تقی مصباح یزدی بوده است. فلذا برای ترویج این سعی کتاب ایشان «انسان شناسی در قرآن» در این پایان نامه مورد ترجمه و تشریح داده شده است. آیت الله مصباح یزدی یکی از برجسته ترین شاگردان مرحوم محمد حسین طباطبایی (علامه طباطبایی) بوده که در زمان معاصر ما مکتب فلسفی ملا صدرا را احیا کرده است.. هدف این پایان نامه ارائه دادن یک تفسیر دیگر از حقیقت انسان هست، و آن هم از دیدگاه قرآن. برای رسیدن به این هدف، بخش‌های اصلی کتاب «انسان‌شناسی در قرآن» ترجمه و تحریر داده شده است. کنار این ترجمه نکات تکمیلی که بر اساس نیاز های مخاطبین انگلیسی زبان، خصوصا مخاطبین غیر مسلمان، اضافه شده است. از این رو، تعلیقات اصلی در این پایان نامه مانند: ادله عقلی برای اثبات تجرد روح ، رابطه بین نفس و بدن ، اصالت نفس و هدف از خلقت انسان و غیره انتخاب شده است.. این پایان‌نامه نتیجه می‌گیرد که آیات فوران از قرآن کریم وجود دارد که مباشرا اشاره می کند به یک موجود فرا مادی، مانند ایاتی که اشاره می کند به دمیدن روح و همچنین در تبیین مراحل مختلف خلقت انسان. علاوه بر این، قرآن از طریق معرفی انسان به عنوان جانشین خدا، ظرفیت حقیقت انسان را تعریف می کند. برای تکمیل این نتیجه‌گیری، پایان‌نامه به نظرات متکلمان و فیلسوفان مسلمان می پردازد که در آنجا همان یافته‌ها پیدا می‌شود. وجود روح غیر مادی از نظر منطقی توسط اندیشمندان شیعه ثابت شده است. یکی از آنها، ملاصدرا هست. در توضیحات ایشان پیدا می شود که کل عالم هستی یک واقعیت ذو مراتب هست، که حقیقت انسان خارج از این امر نیست. پس انسان هم یک واقعیت ذو مراتب هست که یکی از ابعاد انسان همان ابعاد مجرد ایشان هست.

قرآن کریم دارای امتیازات و اختصاصاتی است که آن را از دیگر کتب جدا می‌سازد. بهره‌گیری و دریافت معارف بلند این کتاب آسمانی که برای هدایت انسان‌ها نازل شده است در گرو مجموعه‌ای از امور است که هر کدام به گونه‌ای در فهم صحیح آن نقش دارد که از جمله این موارد آشنایی با محکم و متشابه است همانطورکه قرآن کریم در آیه هفتم سوره آل‌عمران، آیاتش را به این دو دسته تقسیم می‌کند، که در طول ادوار مختلف مورد توجه مفسران و قرآن پژوهان قرار گرفته است، فهمیدن دلایل، هدف و موارد این تقسیم، نقش مهمی در ترسیم مسیر اعتقادی و تصور درستی از محتوای ارزشمند این کتاب آسمانی خواهد داشت که پژوهش حاضر با روش توصیفی و تحلیلی با استناد به آثار آیت‌الله مصباح یزدی و نگاهی به نظرات ابن تیمیه، تحقیقی در این زمینه در اختیار علاقه‌مندان قرار خواهد داد که طبق نظر آیت‌الله مصباح یزدی، فواتح سوره‌ها و آیات دارای معانی متعالی، مصداق آیات متشابه هستند و فلسفه وجود این آیات را تعالی محتوا، تشابه طبیعی و تشابه عارضی می‌داند و ابن تیمیه نیز آیات صفات را از متشابهات می‌خواند و ضمن معنادار دانستن متشابهات، آنها را به معنای ظاهری حمل می‌کند. وی رویکردهای مواجهه با زبان دین را به اهل تجهیل، اهل تأویل و اهل تخییل تقسیم می‌کند.

اين مجموعه به بحث پيرامون جايگاه اسلام و ايمان به عنوان فضايل اخلاقي، كه موجب سعادت انسان در دنيا و آخرت مي‌شود، مي‌پردازد. افزون بر تفاوتي كه ميان اسلام و ايمان مطرح است، كاربردهاي اين دو نيز متفاوت است. يكي اينكه اسلام جنبه‌اي نازل‌تر از ايمان قرار دارد و داراي مراتبي است: اسلام به معناي انقياد و تسليم است. اين اسلام به معناي تسليم، گاهي اختياري است و گاهي تكويني. گاهي تسليم اختياري است و گاهي عملي و بدون اعتقاد قلبي. گاهي نيز تسليم شدن در صحنه جنگ است و امري غيراختياري است. از سوي ديگر، اسلام به معناي تسليم از سر اعتقاد قلبي نيز داراي مراتبي است. عمل به دستورات ديني و اينكه انسان هيچ گناهي مرتكب نشود؛ اينكه حتي مكروهات و مستحبات را رعايت كند و مرحله آخر اينكه انسان اصالتاً توجهي به غيرخدا نداشته باشد. اين متن به تفصيل به ارتباط اسلام و ايمان و مراتب اين دو مي‌پردازد.

انسان تربيت‌يافتة اخلاقي، فردي است که بر عواطف خود کنترل داشته و آنها را در مسير رضايت الهي ايجاد و ابراز مي‌کند. ازاين‌رو لازم است که عواطف پسنديده، به‌وسيلة روش‌هايي در جان متربي، ايجاد و در ادامه، تثبيت و تقويت شود و در صورت وجود عواطف ناپسند در انسان، اصلاح، و به نوعي نابود شود. هدف از اين مقاله استخراج روش‌هاي عام تربيت اخلاقي در بعد عاطفي با تکيه بر آثار آيت‌الله مصباح‌ يزدي است؛ که هم در حوزۀ تربيت ايجادي و هم اصلاحي کارآيي دارد و براي تداوم، تثبيت و تقويت ارزش‌هاي اخلاقي و پرورش و افزايش گرايش‌ها و فضيلت‌هاي اخلاقي مورد استفاده قرار مي‌گيرند؛ تا عواطف ايجادشده در نفس متربيان رسوخ پيداکرده و به مرحلة ملکه برسد؛ زيرا مداومت بر عمل، سخت‌تر از خود عمل است. روش اين تحقيق، توصيفي ـ تحليلي است و با مراجعه به يادداشت‌ها، تأليف‌ها و سخنراني‎هاي آيت‌الله مصباح‌ يزدي صورت گرفته است. نتایج اين تحقيق نشان مي‌دهد که براي رسيدن به اين هدف مي‌توان از روش‌هاي عقلانيت و تفکر، رعايت تقوا، تغذيه مناسب و حلال، عبادت و انتخاب همسر شايسته از خانوادۀ شايسته، بهره گرفت.

احسان مالي به معناي کمک به ديگران بدون انتظار معاوضه و مبادله مالي است و در ادبيات قرآن با واژه‌هايي مانند: انفاق، صدقه، زکات و قرض به‌کار رفته است. از نظر قرآن، احسان مالي در کنار عبادات در سازندگي جان انسان اثرگذار است. در گزاره‌هاي ديني احکام، شرايط،‌ آداب،‌ و آثار فراواني براي آن مطرح ‌شده است. پژوهش حاضر با روش توصيفي ـ تحليلي نقش احسان مالي در تربيت و رشد اخلاقي را از ديدگاه علامه مصباح يزدي مورد بررسي قرار داده است؛ و نشان داده که جذابيت‌هاي دنيا، مال و اولاد، پست و مقام زمينه دل‌بستگي را به‌وجود مي‌آورد. دل‌بستگي مي‌تواند منجر به حرص، بخل و حتي کفر و شرک در انسان شود. براي در امان ماندن از اين آسيب‌ها بايد نخست نوع نگاه انسان به دنيا و آخرت اصلاح شود و با زهدورزي و انفاق عملي در دفع و رفع تعلقات و دل‌بستگي‌ها مقدمات قرب الهي را فراهم ساخت.