آثار مرتبط با شخصیت ها | کتابخانه مجازی الفبا

هدف این مقاله بررسی نسبت اخلاق ناصری با اخلاق نیکوماخوس در حوزۀ تربیت اخلاقی است. برای دستیابی به این هدف از روش پژوهش تحلیل محتوا و روش تحلیل و استنتاج منطقی بهره گرفته شده است. بدین منظور ابتدا به لحاظ تاریخی به طور مختصر، منابع خواجه نصیر در نگاشتن اخلاق ناصری و جایگاه اخلاق نیکوماخوس در این میان بررسی، و تلاش شد نشان داده شود که اخلاق ناصری بویژه در حوزۀ تربیت اخلاقی از طریق تهذیب‌الاخلاق ابن مسکویه با اخلاق نیکوماخوس پیوند استواری می‌یابد. در ادامه با بررسی چهار اصل مهم تربیت اخلاقی در اخلاق ناصری، شامل «هیچ خُلقی طبیعی نیست»، «در تربیت اخلاقی باید به طبیعت اقتدا کرد»، «در تربیت اخلاقی حفظ سنتها و ارزشهای اخلاقی بر نقد آنها مقدم است» و «برای تخلّق به فضیلت‌های اخلاقی لازم است، کودک به تکرار عمل با هدف کسب عادت واداشته شود»، ریشه‌های آنها در اخلاق نیکوماخوس مشخص، و تفاوتها و همانندیهای میان این دو برجسته شد. نتایج پژوهش حاکی است که اگرچه میان گفته‌های خواجه نصیر در اخلاق ناصری و ارسطو در اخلاق نیکوماخوس در زمینۀ تربیت اخلاقی همانندیهای انکارناپذیری هست که احتمالاً فراروایت تقدم طبیعت بر صناعت مهمترین آن باشد، تفاوتهای مهمی نیز در این میان قابل مشاهده است که یکی از مهمترین آنها کمرنگ شدن جایگاه حکمت عملی (فرونسیس) و به‌طور کلی عقلانیت در تربیت اخلاقی مورد نظر خواجه نصیر است.

نوشتار حاضر، برگردان فارسی مقدّمۀ آقای یُپ لَمیِر بر متنِ ویراستۀ ترجَمۀ عربی رُکن‌الدّین جرجانی از اخلاق ناصری خواجه نصیرالدّین طوسی با عنوان «کتاب الأخلاق النصیریّة في تعریب الأخلاق الناصریّة» است که به‌تازگی با مشخّصات زیر به چاپ رسیده است: The Arabic Version of Ṭūsī's Nasirean Ethics. With an Introduction and Explanatory Notes, by: Joep Lameer, Islamic Philosophy, Theology and Science. Texts and Studies, volume ۹۶, BRILL, Leiden | Boston, ۲۰۱۵.

كتاب روضة التسليم، روضه تسليم يا تصورات از معدود كتاب های بازمانده از دوران الموت به شمار می رود. اين كتاب دربردارنده باورهای نزاريان، به ويژه آموزه قيامت است و تاكنون دوبار به چاپ رسيده است. هر دو مصحح، آن را به خواجه نصيرالدين طوسی نسبت داده اند. در حالي كه كم تر پژوهشگری اين انتساب را به طور كلی مردود دانسته است بلكه اكثريت اين نسبت را پذيرفته اند و فقط براي تبرئه خواجه از نگارش كتابی مطابق مذهب اسماعيليه، مسئله اضطرار وی را مطرح كرده اند. اينك با به دست آمدن نسخه قديمی تري كه در چاپ دوم، نسخه اساس قرار گرفته است می توان به يقين اين انتساب را رد كرد. اين مقاله به شيوه نقد دروني و بيرونی راوی و روايت می كوشد تا صحت و سقم اين انتساب را معلوم گرداند.