مرور درختی موضوعات | کتابخانه مجازی الفبا

این کتاب مجلد دوم از کتاب مذکور است که به زبان عربی نوشته شده و موضوع آن شرح در مجلد دوم شرح فصوص الحکم اثر ابن عربی، شارح با استناد به آیات و احادیث و کلمات عرفانی برخی عبارات کتاب فصوص الحکم را با ذوق و مشرب عرفانی توضیح داده است. این مجلد شامل 18 "فص" است.

«فصوص الحکم» کتابی عربی نوشتۀ محی‌الدین ابن عربی و شامل اصول عرفان و تعالیم او در وحدت وجود است. این کتاب حاوی 27 فصل و هر فصل منسوب به یکی از پیامبران الهی است. ابن عربی در هر فصل، داستان پیامبری را مطابق آیات و اخبار ذکر و حکمت رسالت وجود او را بیان می‌کند؛ ضمن آن که با استناد به قرآن، حدیث، کلام، حکمت مشایی و اشراقی به وحدت وجود می‌پردازد. طرز بیان ابن عربی در این اثر تا حد بسیاری دشوار و همواره برای درک و استباط آن نیاز به شرح و تفسیر بوده است. از این اثر ترجمه و تفاسیر فارسی، ترکی و انگلیسی وجود دارد. کتاب حاضر شرح تعلیقۀ امام خمینی (ره) بر این اثر است. در این تعلیقه 19 فصل اول کتاب عرضه شده و مشخص نیست چرا هشت فصل آن باقی مانده است. امام خمینی (ره) گاهی در بخشی از کتاب که نظر ابن عربی و قیصری ـ یکی از تعلیقه‌نویسان ـ را اشتباه می‌دانست، با استناد به حدیث یا دعاهای ائمۀ معصومین (ع)، نظر خود را بیان نموده است. ایشان حتی در حدود چهل تعلیقه نظر استاد خود، شاه‌آبادی، را نیز به چالش کشیده و نظر خویش را بازگو نموده است.

ساختار داخلي کتاب بر اساس متن فصوص الحکم تنظيم شده است و شارح، فصوص ۲۷ گانه را به ترتيب، توضيح داده است. مهم‌ترين نکته‌اي که در مورد اين شرح مي‌توان برشمرد، رابطه‌ اين شرح با شروح و تفاسير ديگر فصوص است؛ چه اينکه برخي را گمان بر اين است که اين کتاب ناظر به شرح قيصري يعني «مطلع خصوص الحکم في شرح فصوص الحکم» است. مصحح کتاب شرح خوارزمي، نجيب مايل هروي، در مقدمه چنين آورده است:«از پس مطالعه و بررسي شرح خوارزمي دريافتم که ميان شرح وي بر فصوص الحکم و شرح شرف‌الدين داود قيصري متوفاي ۷۵۱ ه.ق شباهت‌هاي زيادي موجود است».

بازشناخت و برگزیده‌ای از دیدگاه‌های عرفانی «محیی‌الدین عربی» در وادی «سیر و سلوک» است. در ابتدای این اثر و در قالب مقدمه‌ای کوتاه، تاریخچه‌ای مختصر از زندگی‌نامه محیی‌الدین ارایه شده است. حدیث عنوان بصری، عالم اکبر و عالم اصغر، عوالم چهارگانه، علم متصل و منفصل، دنیا، توکل، صمت، عزلت جستن از خلق، گرسنگی، بی‌خوابی و سهر، عناوین مطرح شده در این اثر هستند. استفاده متعدد از آیات قرآن و روایات امامان معصوم(ع) و مستند کردن دستورالعمل‌های محیی‌الدین عربی از دیگر ویژگی‌های ارایه مطالب در این کتاب است.

در این کتاب چهار رساله از رسایل عرفانی سید نعمت‌الله ولی یکی از مروجان مکتب عرفانی محیی‌الدین ابن‌عربی درج گردیده است. رساله اول شرح فصوص نام دارد که در آن در هر فص از فصوص شرحی اجمالی آمده است. رساله دوم تحت عنوان رساله جواهر در ترجمه نقوش فصوص الحکم از رسایل ابن‌عربی است و در واقع خلاصه‌ای از فصوص الحکم اوست که نگارنده با رویکردی عرفانی به شرح آن پرداخته است. مقاله سوم به نام فص حکمت الهیه فی کلمه آدمیه است که از مهمترین مباحث مربوط به خلافت انسان و مسأله محوری ولایت در عرفان است، مورد بحث و بررسی قرار گرفته و ولایت مطلقه و کلیه ائمه معصوم است. در رساله چهارم تحت عنوان شرح ابیات فصوص الحکم به شرح اشعاری که با هر فص از فصوص متناسب است مانند فص آدمی یا فص محمدی پرداخته شده است.