مرور درختی موضوعات | کتابخانه مجازی الفبا

در کتابچه حاضر به اختصار مطالبی درباره عرفان به طبع رسیده است .مباحث کتاب با تعریفی از عرفان و ویژگی‌های آن آغاز می‌شود و با شرحی از عشق‌های مجازی و الهی، ادامه می‌یابد .نگارنده در بخشی از کتاب ارتباط عرفان را با نماز، طریقت و شریعت بیان می‌کند ;همچنین هفت مرحله از درجات عرفان را توضیح می‌دهد که عبارت‌اند از :طلب، عشق، معرفت، استغنا، توحید، حیرت، و فقر و فنا .

اثر حاضر، مشتمل بر شرح و ترجمة کتاب «فصوص الحکم» به قلم «محی‌الدین عربی» است که در قرن هفتم هجری و در موضوع حکمت و تصوف تحریر کرده است. «رالف اوستین»، مترجم این متن، علاوه بر ترجمة متن اصلی، هر نصّ کتاب را خلاصه کرده و مقدمه‌ای جامع نیز بر آن نوشته که شامل زندگی‌نامه، بافت تاریخی معنوی و تفکرات «ابن عربی» است. «ابن عربی» این اثر را به منظور بیان خلاصه‌ای از تعلیمات عرفانی خود نگاشته است و در آن جنبه‌هایی از حکمت الهی در بافت زندگی بیست و هفت تن از انبیاء الهی را بیان کرده است. «فصوص الحکم» اثری پیچیده و با زبانی سنگین و نیازمند فهم و دقت بالا است.

این کتاب، شرحی است بر تلخیصی از فصوص الحکم (تالیف ابن عربی) با عنوان "نقش الفصوص" که در 27 فصل (بخش) تدوین گردیده است. در کتاب تصریح شده، "استناد هریک از فصوص بیست و هفت‌گانه به دسته‌ای از آیات قرآنی و احادیث نبوی است که با کلمه‌ی خاصی (یعنی پیامبری خاص) که حکمت فص به او منسوب می‌باشد، ارتباط دارد. ابن عربی داستان هر پیامبر را چنان که در قرآن آمده و همان‌گونه که عموم مسلمانان با آن آشنایند ذکر می‌کند، اما هر داستان را به یک صفحه تبدیل می‌کند که قهرمان قصه، نقش خاصی را که اجرای آن برعهده‌ی اوست ایفا می‌کند. چرا که مطابق تصویرپردازی فصوص، پیامبران، نمونه‌هایی از انسان کاملند که نسبت به خدا معرفتی شایسته دارند. در نتیجه هریک از آنان به گونه‌ی خاصی از معرفت، اختصاص دارند و در باب همان معرفت، زبان به سخن می‌گشایند یا ابن عربی آنان را به چنین سخنی وامی‌دارد و از این راه، بخشی از تفکر خود را شرح می‌دهد و از آن دفاع می‌کند. برای مثال، آدم از معنای خلافت انسانی، حجاب برمی‌کشد و نسبت آدمی را با خدا و عالم، تبیین می‌کند که با کدام معنا انسان، شایسته‌ی خلافت خداست و چگونه بر او صدق می‌کند که این موجود را خدا بر صورت خویش آفریده است. ایوب (ع) نقش انسانی را ایفا می‌کند که خدا او را به عذاب حجاب ـ نه عذاب تن ـ مبتلا ساخته و او در تلاش است برای یافتن راهی که درد حجاب را از خویش بزداید. در داوود (ع) و سلیمان (ع) هرگونه خلافت، هویدا شده است: یکی خلافت ظاهری که خلافت ملک است و پیامدش علم ظاهر است و دیگری خلافت باطنی است و به دنبال آن علم باطن است. محمد (ص) در نقش کسی ظاهر می‌شود که مدافع فردیت سه‌گانه است یعنی همان تثلیثی که تمام اشیاء هستی بر آن استوار است. در تمام این موارد بر این اصل تکیه می‌کند که معانی مورد نظر را به گونه‌ی خاص از تاویل از آیات و روایات بیرون کشد".

این کتاب را سید صالح موسوی خلخالی (وفات 1306 قمری) در شرح "مناقب" تالیف محیی الدین عربی نگاشته است. شارح در مقدمه‌ی کتاب، علاوه بر شرح حالات یحیی الدین عربی، دیدگاه و اندیشه‌ی وی بررسی شده است. کتاب در چهارده فصل و خاتمه مشتمل بر شرح مناقب و فضایل چهارده معصوم است.

این اثر یکی از شرح‌های فارسی بر کتاب ((فصوص الحکم)) محیی‌الدین بن عربی است که به قلم عارف و شاعر اواخر سده هشتم ـ ((تاج‌الدین حسین خوارزمی)) ـ نگاشته شده و آن را ((حسن زاده آملی)) تصحیح نموده است .مطالب کتاب طی 5فصل تدوین شده است .عناوین فصول عبارت‌اند از1 :ـ در الوهیت تدبیر و ربوبیت2 ;ـ در عوالم و حضرات، 3ـ در بیان اسما‌ و صفات، 4ـ بیان طریق مبدا و معاد و 5ـ در بیان ولایت و نبوت و رسالت.