مرور درختی موضوعات | کتابخانه مجازی الفبا

کتاب حاضر از دو بخش عمده تشکیل شده است. نخست، کلیاتی چون: تعریف عرفان و خاستگاه آن؛ سرچشمه‌های عرفان اسلامی؛ اومانیسم؛ رابطة شریعت و طریقت و...، بررسی شده است، سپس بحث عرفان و مسئولیت اجتماعی با نگاهی به اندیشه‌های بزرگانی چون: «علی(ع)»؛ «شفیق بلخی»؛ «عین القضات همدانی»؛ «هانری برگسون» و...، مطرح شده است. در ادامه، به سیری در زندگانی عارف نامی شیخ «محمد بهاری»، پرداخته شده است و در نهایت، ضمن بیان نظرات دیگر بزرگان دربارة عارف بهاری به بازگویی اندیشه‌های وی در کتاب «تذکرة المتقین» که تنها یادگار وی برای مردم جهان است پرداخته و دربارة زادگاه بهار، یعنی شهرستان «بهار» نیز اطلاعاتی ارائه شده است. همچنین در پایان این کتاب از فقیه مبارز آیت‌الله شیخ «محمدباقر بهاری»، معروف به «حاج شیخ» و سایر فقیهان، عالمان و واعظان بهاری سخن به میان آورده و تصاویری از بزرگان عارف، ضمیمه شده است.

عقل و عشق یکی از اساسی­ترین موضوعات در دیوان شاه نعمت­الله ولی است. از نظر او عشق ودیعه­ای الهی است که در وجود انسان نهاده­شده و وسیلۀ رسیدن به کمال و سعادت است. اساس طریقت شاه نعمت­الله کشف و شهود است، نه دلیل و برهان. اندیشۀ وحدت وجود در سراسر کلام وی، موج­می­زند که به تأثیر از عرفان نظری ابن­عربی است. عقل و خردی که شاه ولی با بهره­گیری از اشعار عطار، با آن درافتاده، عقل جزئی و معاش است که نه تنها قادر به درک حقیقت عشق نیست بلکه حجاب و مانعی در راه رسیدن به سرمنزل معرفت و عشق حقیقی است. در مقابل، او عقل کلی را نایب خدا دانسته و آن را مدح کرده و معتقد است که این عقل به عنوان اولین مخلوق، یاور عشق است و با روح و جان عشق و جنون عارفانه، عجین­گشته و تقابل و تعارضی میان آن دو متصوّر نیست. این پژوهش به شیوۀ کتابخانه­ای و به روش توصیفی – تحلیلی صورت­گرفته­است

ترجمه ماشینی: در آغاز قرن شانزدهم، زمانی که صفویان کنترل ایران را به دست گرفتند، سیاست و فرهنگ منطقه دستخوش دگرگونی شدیدی شد که پیامدهای آن تا به امروز باقی مانده است. این امپراتوری که توسط نوادگان استاد صوفی صفی الدین اردبیلی (متوفی 1334) تأسیس شد، بخش اعظم ایران را تحت یک نهاد سیاسی واحد با رنگ و بوی مشخص ایرانی و شیعی متحد کرد که آن را از همسایگان سنی ترک و عرب خود جدا کرد. گرچه در دهه‌های اخیر ویژگی‌ها و پیامدهای چندوجهی این دوره از تاریخ ایران موضوع تأمل علمی بوده است، اما تأثیر صفویان بر اسلام عرفانی و «شیعه‌سازی تصوف» که در زمان حکومت آنان آغاز شد، به‌عنوان جنبه‌ای مورد مطالعه قرار نگرفته است. «عرفان» عطا انزلی در ایران، نسخه اصلاح شده ای از رساله دکتری او (دانشگاه رایس، 2012)، به دنبال پر کردن این شکاف علمی است. خط سیر تاریخی عرفان، مقوله‌ای از عرفان شیعی را در مقابل عرفان عمدتاً سنی که معمولاً به عنوان «تصووف» نامیده می‌شود، نشان می‌دهد و ظهور و تبلور تدریجی فضای معنایی، گفتمانی، عملی و سازمانی آن را از قرن هفدهم به دقت بررسی می‌کند. به بعد. این جلد با مقدمه‌ای آغاز می‌شود که به تقابل «عرفان» و «تصووف» در ایران پس از انقلاب می‌پردازد. نقش آیت الله خمینی (متوفی 1989)، رهبر با پیشینه قوی در عرفان اسلامی، در گنجاندن عرفان در برنامه درسی حوزه علمیه شیعیان ایران و همچنین مشکلاتی که پس از مرگ وی برای عرفان در چشم انداز ایران به وجود آمد را برجسته می کند. . فصل اول نسبتاً کوتاه، مروری تاریخی بر ظهور اصطلاح عرفان و دیگر مشتقات ریشه عربی «-ر-ف» (دانش، شناخت)، مانند معرفه و «عارف» در متون پیش از صفویه ارائه می‌کند. این استدلال می‌کند که واژه عرفان، بر خلاف دو مشتق اخیر، یک اصطلاح حاشیه‌ای در کتاب‌های کلاسیک و واژگان صوفی باقی ماند، اگرچه در فلسفه اسلامی، به‌ویژه در آثار ابن سینا (متوفی 1037) شهرت یافت. فصل دوم توضیح می‌دهد که چگونه امپراتوری صفوی، علی‌رغم شجره‌نامه صوفیانه خود و تأسیس آن با کمک قزلباش‌های نیمه‌صوفی آناتولی، به محل اصلی کارزار برای سرکوب فرقه‌های صوفیانه (طریقاس) تبدیل شد. ظهور علمای شیعه و پس از آن نقد تند صوفی گری توسط سنت گرایان، اصولگرایان و عقل گرایان آن زمان را توضیح می دهد. پاسخ صوفیان به این گونه نقدها در فصل بعد مورد بحث قرار می گیرد. در حالی که اعضای چندین طارق سنی به هنگام مهاجرت به سرزمین‌های عثمانی و هند، بیشتر فرقه‌های باقی‌مانده در قلمرو صفوی به تشیع گرویدند و شروع به بازتعریف گذشته سنی خود کردند. مثال ذهبیه، شاخه‌ای از کبرویه که «در ابتدای پیدایش خود هم شیعه و هم ماهیت صفوی بود» (71)، برای اثبات چنین فرآیند تصاحب و ترکیبی استفاده می‌شود. فصل چهارم، خواننده را از اصفهان، پایتخت صفویان و تا آن زمان مورد توجه کتاب، به شیراز، یکی دیگر از قطب‌های فرهنگی امپراتوری می‌برد. این شهر که با اقلیم مسامحه همراه با عرفان فعال شیعی و فضای شدید شعری و فلسفی مشخص می شود، خاکی حاصلخیز برای جوانه زدن مفهوم عرفان تلقی می شود. به جای اعضای سرشناس دانشگاه اصفهان، دو تن از علمای حلقه شیراز، یعنی شاه محمد دارابی (متوفی ۱۷۱۸) و احیاگر ذهبی قطب الدین نیریزی (متوفی ۱۷۶۰)، به عنوان مبتکران معرفی شده اند.این تصور. گامی دیگر در توسعه عرفان و ارتقای آن به عنوان یک «گفتمان» در دوران پس از صفویه موضوع فصل بعدی است که به بررسی نفوذ آن در محافل علمای ایران و عراق، نهادینه شدن تدریجی آن در مدارس شیعه و سرانجام ظهور گروهی از علمای عرفانی. احیای نعمت اللهی و ظهور نهضت بابیه، هر دو تحت تعقیب و به حاشیه رانده شدن توسط قدرت علما-تجمع دولتی، نیز مورد بحث قرار گرفته است. فصل ششم آخرین مرحله بلوغ عرفان شیعی را بررسی می کند. این کتاب جذابیت عرفان را برای متفکران مدرنیست در ایران قرن بیستم توضیح می‌دهد - که آن را معنویتی جهان‌شمول، فردگرا و برابری‌خواهانه می‌دانستند که با یک weltanschauung مدرن سازگار است - و گسترش آن در میان طبقه متوسط ​​رو به رشد ایرانی. شخصیت کلیدی مورد بحث کیوان قزوینی واعظ سابق نعمت اللهی (متوفی 1938) است که صورت بندی مدرن عرفان شیعی او بر سکولارهای بعدی و علمای نوسنت گرا به طور یکسان تأثیر گذاشت. سرانجام، پایان نامه به رد عمدی نویسنده از رویه معمول ترجمه عرفان به عنوان «عرفان» می پردازد. انزلی می‌گوید که او این کار را عمدتاً برای پرهیز از دیدگاه اروپامحور در نظر گرفتن عرفان خصوصی‌شده و فردگرایانه به‌عنوان پدیده‌ای اصالتاً غربی انجام می‌دهد که بعداً وارد محیط‌های غیرغربی شد. «عرفان» در ایران با استفاده از مدل سه‌گانه اختراع-نهادسازی-مدرن‌سازی در بررسی مسیر عرفان، در کشف ریشه‌های تاریخی بحث‌های معاصر ایران در ارتباط با عرفان اسلامی و نشان دادن دلالت‌های دینی و سیاسی-اجتماعی این بحث‌ها کاملاً موفق است. از طریق کشف سنت دیرینه عرفان در مدارس شیعه، ایده رایج تمایز یا تضاد میان گرایش‌های عرفانی و ارتدوکس/ارتوپراکس در اسلام را به چالش می‌کشد و بدین ترتیب پویایی درونی عرفان اسلامی و نیز ناهمگونی اسلامی را برجسته می‌کند. ارتدکس روایت روان کتاب (به استثنای برخی از سکسکه‌ها در نیمه دوم فصل 3) با ارجاعات متعدد به منابعی که به سختی در دسترس خوانندگان غیرفارسی زبان قرار دارند، از جمله نسخه‌های خطی اصلی و مجموعه‌ای غنی و در عین حال عمدتاً بدون مشورت از پژوهش‌های ایرانی اثبات شده است. دانشگاهیان انزلی که نه تنها در عرفان شیعی بلکه در فقه و فلسفه اسلامی نیز تبحر دارد، در سراسر کتاب پیشنهادهای متعددی برای تحقیق بیشتر ارائه می‌کند. او به خوبی به اهمیت تحلیل گفتمان عرفان در برابر زمینه های وسیع تر جهان اسلام و از منظر جهانی واقف است (38n, 230-33)، هر چند در مجلد کنونی چنین کاری دغدغه او نبود. علیرغم اینکه عرفان توسط طرفدارانش اساساً بر خلاف طعووف تعریف شده است، همانطور که انزلی نشان می دهد، مطالعات تکمیلی که بر پیوستگی جهان اسلام و تعاملات بین عرفان شیعه و سنی تأکید می کند – که دومی نیز در قرون اخیر مراحل اصلاح و نوسازی را پشت سر گذاشته است – نشان خواهد داد. یافته‌های این کتاب را تکمیل کرده و دیدگاهی گسترده‌تر از موضوع ارائه می‌کند. به طور خلاصه، کتاب خواندنی انزلی نقطه عطفی در بررسی تاریخ فکری عرفان شیعی و منبعی روشنگر برای همه خوانندگان علاقه مند به تحولات معنوی، فکری و سیاسی تشیع از اوایل دوره جدید است.

ترجمه ماشینی: فصوص الحکم را خلاصه ای از متافیزیک صوفیانه «استاد اعظم» ابن عربی (متوفی 1240) می دانند. همچنین به رسمیت شناخته شده است که Fusus هم از نظر ایده و هم از نظر سبک کاری بسیار پیچیده است. و در طول قرن ها، شرح های متعددی بر آن نوشته شده است. هر یک از سوره های فصص به پیامبری از قرآن اختصاص دارد که «حکمت» خاصی با او مرتبط است. در کتاب متافیزیک صوفیانه و پیامبران قرآنی: اندیشه و روش ابن عربی در فصوص الحکم، رونالد نتلر ده فصل از فصوص را بررسی می کند که ایده ها، روش و دیدگاه کل اثر را نشان می دهد. نویسنده با تمرکز بر تحلیل دقیق متن، پیوند و ادغام عمیق کتاب مقدس و متافیزیک را در جهان بینی ابن عربی بیان می کند. متافیزیک صوفیانه و پیامبران قرآنی نه تنها به عنوان تبیین اندیشه ابن عربی در فصوص عمل می کند، بلکه کمک بزرگی در درک کلی اندیشه ابن عربی است.

ترجمه ماشینی: در زمانی که همراهی اسلام با خشونت بر سرفصل ها غالب است، این مجموعه زیبا به ما فرصتی می دهد تا چهره ای کاملا متفاوت از سنت اسلامی را ببینیم. این سنت رو به رشد، شاعرانه و عامه پسندی را دنبال می کند که عشق به بشریت و الهی را به عنوان مسیر نهایی که بشریت را به سوی خدا باز می گرداند، جشن می گیرد. صافی برای اولین بار فرازهای قرآن مورد نظر حکمای مسلمان، سخنان عرفانی پیامبر و معارف راه عشق الهی را گرد هم می آورد. نوشته های جلال الدین رومی با ترجمه دقیق و با حساسیت توسط محقق برجسته اسلام امید صافی در کنار فرازهایی از خرقانی، عطار، حافظ شیرازی، ابوسعید ابی الخیر و غیره قابل خواندن است. عارفان کلیدی مسلمان برای میلیون‌ها خواننده‌ای که زندگی‌شان تحت تأثیر شعر مولانا قرار گرفته است، در اینجا فرصتی است تا سنت‌های عربی و فارسی را ببینند که او را به وجود آورده‌اند. امید صافی، استاد مطالعات اسلامی در دانشگاه دوک و ستون نویس «در هستی»، مفسر مکرر اسلام است. او کتاب های متعددی از جمله خاطرات محمد منتشر کرده است.

ترجمه ماشینی: این جلد با تحلیل تلاقی میان تصوف و فلسفه، بررسی جامعی از فلسفه عرفانی محی الدین ابن العربی (متوفی 637/1240)، یکی از تأثیرگذارترین و اصیل ترین متفکران جهان اسلام است. این کتاب به طور سیستماتیک هستی شناسی، الهیات، معرفت شناسی، غایت شناسی، انسان شناسی معنوی و آخرت شناسی ابن العربی را پوشش می دهد. در حالی که فلسفه برای کشف ماهیت اساسی هستی از استدلال قیاسی استفاده می کند و تصوف بر تجربه معنوی تکیه می کند، تا زمانی که مکتب ابن العربی بود که فلسفه و تصوف با بسط آموزه های معنوی به زبان فلسفی دقیق در چارچوبی واحد قرار گرفتند. این اثر با زمینه سازی تحول تاریخی مکتب ابن العربی، از نخستین مفسران آثار ابن العربی، صدرالدین قنووی (متوفی 673/1274)، عبدالرزاق (م. حدود 730/1330) و داوود القیصری (متوفی 751/1350)، اما همچنین از وارثان قرون وسطایی عقاید او سید حیدر آملی (متوفی 787/1385)، شخصیت محوری روشنفکر متجدد و عارف ایرانی، اقتباس می کند. تصوف فلسفی در چارچوب تشیع اثنی عشری و عبدالرحمن جامی (متوفی 898/1492)، شخصیت کلیدی در انتشار اندیشه های ابن العربی در جهان ایرانی و نیز امپراتوری عثمانی و چین شرقی، هندوستان. آسیا از طریق آسیای مرکزی تصوف فلسفی که با قلمرویی شفاف و جامع نوشته شده است، با بررسی دقیق نویسندگان کلیدی، متن مقدماتی بسیار قابل دسترس برای دانشجویان و محققان علاقه مند به اسلام، فلسفه، دین و خاورمیانه است.

چکیده ماشینی : این جلد حوزه بسیار مهم اما کمتر شناخته شده ای از معنویت اسلامی را آشکار می کند. ویراستار جان رنارد در اینجا مجموعه‌ای از متون را گردآوری کرده است که اکثر آنها برای اولین بار در اینجا ترجمه شده‌اند که از کتاب‌های راهنمای بزرگ صوفیانه معنویت استخراج شده‌اند، با موضوع نقش پیچیده و چند وجهی دانش در رابطه با زندگی معنوی. او گزیده‌هایی درباره دانش از آثار نه معلم بزرگ مسلمان ارائه می‌کند که بیشتر آنها از عربی ترجمه شده‌اند، اما متون مهمی از نسخه‌های اصلی فارسی را نیز شامل می‌شود. مقدمه بررسی توسعه شیوه‌های شناخت صوفیانه در قرن سیزدهم را در زمینه وسیع‌تر آن‌ها ارائه می‌کند، و سپس بر کتابچه‌ها یا خلاصه‌های معنویت صوفیانه که در اینجا به آن پرداخته می‌شود، تمرکز می‌کند. یادداشت‌های تاریخی، شناسایی مختصری از بسیاری از منابع و شخصیت‌هایی که در سرتاسر رساله‌ها ذکر شده‌اند، ارائه می‌کنند.