مرور درختی موضوعات | کتابخانه مجازی الفبا

چکیده ماشینی : Louvrage présente la première édition catique, traduction annotée and étude du kitb dirat al-aruf al-abjadiyya attribué à hermès, texte de Magie pratique basée sur la science des lettres (علم العرفه). این کتاب چاپ و ترجمه انتقادی کتاب دیرة العروف الابجدیه، رساله ای از جادوی حروف عملی منسوب به هرمس را ارائه می دهد و به هرکس که علاقه مند به سنت های جادویی است راهی برای درک پیچیدگی های علم حروف (علم الحروف) می دهد. urf).

مکتب گنوسی مجموعه ای از نحله های دینی مربوط به قرون اولیه میلادی و پیش از آن در خاورمیانه است که گرایشات باطنی و توجه به معرفت درونی بعنوان عامل رستگاری، حلقه وصل آنهاست. مکتب هرمسی، فیثاغوری و فلسفه افلاطونی بیشتر بر آن تأثیرگذار بوده و نوافلاطونیان بیشتر از آنها تأثیر گرفته اند.این تفکر در طول قرون بر ادیان بزرگ دنیا چون مسیحیت، یهودیت، آیین زرتشتی، مانویت و مندائی تأثیر گذاشته و سبب بوجود آمدن فرقه هایی باطن گرا در آنها شده است.در دین اسلام نیز تأثیرات این مکتب را بر گروههایی با تفکرات باطنی مشاهده می کنیم که به جهت نوع آموزه هایش، رواج آن در میان غلات شیعه را بیشتر شاهد هستیم.این ارتباط نزدیکی فکری میان غلات شیعه و تعالیم مکتب گنوسی باعث شده است تا بسیاری از اسلام شناسان غربی، بعضی آموزه های شیعه اثنی عشری چون امامت، مهدویت و عقاید مرتبط با آنها را تحت تأثیر مکتب گنوسی و تشیع را تطور یافته و غربال شده همان تفکر بدانند.این پژوهه درصدد است با استفاده از نکات روشی و بحثهای محتوایی و بر پایه تاریخ، حدیث و کلام، نادرستی این ادعا را به اثبات رساند که شیعه جریانی اصیل در درون دین اسلام است که آموزه های خود را از منبع الهی وحی دریافت کرده است نه تطور یافته اندیشه ها و مکاتب گذشته. روش کار در این نوشتار نیز براساس جمع آوری اطلاعات کتابخانه ای و نظریه پردازی و نتیجه گیری از آنهاست.

از جمله انگاره­ های مستشرقان در باب تأثیرپذیری اندیشه ­های شیعه از عقاید و تفکرات پیرامونی خود، اثرگذاری مکتب گنوسی و اندیشه­ های مرتبط با آن مانند مکاتب هرمسی و فیثاغوری و نیز فلسفه نوافلاطونی بر آموزه ­های تشیع است. آنچه اخیرا با نام مكتب گنوسي از آن یاد می­ شود، مجموعه ­اي از اديان، مذاهب و نحله ­هاي ديني­ است كه در قرن اول و دوم قبل از ميلاد و نيز در قرون اول تا سوم پس از ميلاد در فلسطين، سوريه، بين النهرين و مصر وجود داشته ­است. در همه اين فرقه ­ها نوعي معرفت باطني و روحاني و فوق طبيعی كه مي­توان از آن به كشف و شهود و اشراق تعبيركرد، مايه نجات و رستگاري انسان شناخته شده ­است و به همين مناسبات همه آنها را تحت عنوان «گنوسي» که به معنای معرفت شهودی و اسرارآمیز است، ذكر كرده ­اند. بنابر دیدگاه تعدادی از شیعه­ پژوهان غربی، بعضی از اعتقادات کلیدی شیعه مانند نظریه امامت و ویژگیهای امام، رجعت، منجی­ گرایی، وجود پیشینی پیامبر و امام و ...، متأثر از تفکرات گنوسی حاکم در منطقه بین­ النهرین شکل گرفته و در قالبی جدید عرضه شده ­است. این تصور با برجسته شدن و شناساندن برخی از آموزه­ های باطنی در گروه­ های مختلف شیعه توسط بعضی از شیعه ­پژوهان غربی بیش از پیش مورد توجه قرار گرفت تا جایی که برخی از آنها شیعه امروزی را شکلی غربال یافته و بازسازی شده از مکاتب گنوسی کهن می­ دانند. چرا که بر این اعتقادند که شیعه به جهت تشکیل و تولد آن در منطقه بین­ النهرین و دوری آن از سرزمین وحی یعنی حجاز، اصولا از اندیشه­ های اسلامی و عربی کمتر بهره ­مند است. نظریه تأثیر پذیری شیعه از تفکر گنوسی در میان شیعه پژوهان غربی چنان شایع شده که بعضی از شیعه پژوهان آن را امری مسلم دانسته و بدون کمترین کنکاشی و صرفا بر اساس نقل پژوهشگران متقدم آن را قبول کرده و بر طبق آن دست به نظریه پردازی زده­ اند و بر همین اساس برخی پژوهشگران و محققان مسلمان دیگر مذاهب تا حد زیادی متأثر از پژوهش­ های شیعه پژوهان غربی شده اند. کتاب حاضر تلاش می کند تا تفکر گنوسی و اندیشه ­های پیرامونی آن را معرفی نماید و سپس ادیان و آیین های مهمی که در پیش از اسلام از آن تأثیر پذیرفته ­اند را معرفی نماید. همچنین شاخصه ­های مکتب گنوسی را در گروه ها و فرقه ­های دنیای اسلام بررسی کرده و در ادامه انگاره ­های پژوهشگران غربی در باب تأثیرپذیری شیعه اثنی عشری از این تفکر را نقل نماید. در انتها نیز با بررسی و نقد روشی، تاریخی و کلامی انگاره شیعه­ پژوهان و اسلام ­شناسان غربی، اندیشه اصیل شیعه را بیان نماید. به باور نویسنده، شاکله نقد انگاره شیعه ­پژوهان غربی نیز بر این مسأله استوار است که با توجه به شواهد موجود نمی­ توان مکتب گنوسی را یک دین و یک آیین مستقل دانست. چرا که تنها کسی که سعی کرد به تفکر گنوسی جنبه آیینی دهد و آن را تحت دینی خاص ساماندهی کند، مانی بوده است که حرکت دینی او با شکست مواجه شده و پس از چند قرن دین ابداعی او بطور کامل از بین رفت. کتاب حاضر بر پایه جمع آوری اطلاعات کتابخانه ­ای و شیوه بررسی و پاسخ به سوالات در آن و با اتگاه به مستندات تاریخی، پژوهش و تالیف یافته است. کتاب ""شیعه و مکتب گنوسی؛ بررسی انتقادی انگاره شیعه ­پژوهان غربی" تألیف دکتر سیدرضا قائمی، از سوی پژوهشکده کلام اهل بیت علیهم السلام به زبان فارسی در قطع رقعی و در ۲۶۶ صفحه به نگارش درآمده است و در سال ۱۴۰۰ با همکاری بنیاد پژوهش های اسلامی آستان قدس رضوی منتشر شده است.

« دكتر محمد عابد الجابری » مشهورترين متفكران معاصر جهان عرب است كه توانست در محافل علمی جهان عرب و حتی غرب، به شهرت قابل ملاحظه ای دست يابد. وی در تلاش بود برای رهايی جهان عرب از مشكلات بسياری كه در آنها غوطه ور است، راهكارهايی ارائه دهد؛ از اين رو به بررسی ميراثهای پنجگانه ايرانی، يونانی، صوفيانه، اسلامی خالص و عربی خالص پرداخت و معتقد شد كه تمام عقب ماندگی های جهان عرب، ريشه در تشيع دارد كه آيينی بيگانه از اسلام بوده و نتيجه ميراثهای قديمی پيش از اسلام و عمدتاً ميراث ايرانی، يمنی، اسرائيليات عبدالله بن سبأ، مختار و محمد بن حنفيه است. در اين مقاله، ضمن گزارشی دقيق از خاستگاه تشيع در آثار عابد الجابری، خطاها، لغزشها، ادعاهای فاقد سند و پيش داورهای ناقص او تماماً بر اساس منابع اصيل اهل سنت نشان داده می شود.

فرضِ این پژوهش آنست که در عرفان ایران، خط سیری وجود دارد که بنا به گفته سهروردی آن را حکمت اشراق یا حکمت خسروانی می‌نامیدند و همه کسانی که در نمودارِ حکمت اشراق قرار دارند، از پیروان هرمس هستند. در این مقاله به اثباتِ این حکم پرداخته شده است که ویژگی‌های هرمسی سبب پدید آمدن یک ساختار در عرفانِ ایران شده که این ساختار بر مبنای مشترکات هرمسی استوار است. ویژگی‌های مشترکی که در این ساختار وجود دارد از این قرار است: هرمسی ­ها، کیمیاگر، طبیب، عطار و آشنا به مواد سکرآور هستند. مبنای کارشان استحاله است. تفکرشان ساختار نجومی دارد و به جادو علم دارند. به معراج می‌روند، معراجنامه دارند، قائل به نور هستند، زبان رمزی و سرّی دارند، منطق الطیر یا زبان پرندگان زبان سرّی آن‌هاست. در تغییر معنای رمز، نقش دارند. قائل به شکلی از حلول‌اند و مانند هرمس و حلاج، حلول می‌کنند. دفاع از ابلیس دارند. گرایشات شعوبی دارند. برخوردی دوگانه نسبت به حج دارند و بعضی اندیشه وحدت وجودی دارند. این ویژگی‌های هرمسی در پیوند با یکدیگر هستند؛ تعامل عناصر هرمسی، سبب ایجاد ساز و کار(مکانیزم)ی ویژه در عرفان ایران گردیده است، که ما آن را ساختار هرمسی می‌نامیم.