مرور درختی موضوعات | کتابخانه مجازی الفبا

شیعیان زیدیه در خصوص امامت دیدگاهی خاص به خود دارند. آنان اگر چه همچون دیگرشیعیان، به امامت علی(ع) و حسن (ع) و حسین(ع) به عنوان امامانی معصوم و منصوص معتقدندولی از آن پس، امام را رهبری غیر منصوص و غیر معصوم می دانند که با داشتن مجموعه ای ازصلاحیت ها، بر علیه حکومت های ظلم و جور قیام می کند. و رهبری جامعه اسلامی را برعهده می گیرد. به همین دلیل تعریفی که زیدیه از امامت ارائه می کنند و دلائلی که برای ضرورت نصب امام اقامه می نمایند و صفات و شرایطی که برای امام می شمردند، همگی به نوعی منطبق بر همین نظریه است. البته در بررسی نظریه امامت در زیدیه، به نظرات متفاوتی نیز برخورد می کنیم که بایدآن را نوعی خلط و تأثیر گرفتن از اندیشه امامتی دانست که زیدیه در مورد سه امام نخست و دیگرشیعیان از جمله امامیه در مورد همه امامان خود قائل اند.

موضوع تحقیق حاضر « سیری در پیدایش و عقاید فرق شیعی» است. از آن جا که مذهب شیعه به عنوان یکی از مذاهب اسلامی در طول تاریخ به فرقه های مختلفی انشعاب یافته است، یکی از مهم ترین اهداف پرداختن به این موضوع، بررسی علل تکثر فرقه ای درون شیعی است و ترسیم تصویر روشنی از مذهب شیعه اثنی عشری و برتری های آن نسبت به دیگر فرق درون شیعی می باشد. آن چه از بررسی منابع به دست می آید این است که مهم ترین فرقه های انشعاب یافته از شیعه، امامیه، اسماعیلیه کیسانیه، زیدیه و غلات است. این نوشتار که در هفت بخش تنظیم شده است به بیان مهم ترین فرقه های شیعه پرداخته و علل تفرقه را نیز مورد بررسی قرار داده است. در بخش اول به بررسی معنای لغوی و اصطلاحی شیعه پرداخته و بعد علل پیدایش فرقه های شیعی را بیان نموده است، که به دلایلی از این قبیل باز می گردد: اختلاف مسلمین بعد از رحلت پیامبر ( ص)، اختلاف در مسئله امامت و تعصبات قبیله ای، پیروی از هواها و گرایش به منافع مادی و لجاجت، فتوحات مسلمین و گسترش حوزه جغرافیایی اسلام. در بخش دوم به بررسی فرقه امامیه پرداخته شده است، امامیه نام عموم فرقی است که به امامت بلافصل حضرت علی ( ع) و فرزندان او معتقدند و می گویند: «جهان از امام تهی نتواند بود و منتظر فرج یکی از علویانند که در آخرالزمان ظهور کند و جهان را پس از آن که پر از ستم و بیداد شود، پر از عدل و داد کند.» بخش سوم اختصاص به اسماعیلیه یافته است، اسماعیلیه گروهی است که به امامت اسماعیل بن جعفر ( ع) معتقد است. بخش چهارم مربوط به فرقه کیسانیه است و آن گروهی است که در سال های بعد از رخداد عاشورا قیامی را به رهبری مختار سامان دادند. در بخش پنجم به بررسی غالیان پرداخته شده است و آن ها کسانی هستند که درباره امامان خود از اندازه فراتر رفته و آنان را از حدود آفریدگان الهی فراتر بردند و درباره ی آنان به احکامی که ویژه خداوند است، گراییدند. روش تحقیق در این رساله، کتابخانه ای می باشد که طی آن به بررسی کتب معتبر تاریخی پرداخته شده است. از جمله نتایجی که از این تحقیق حاصل شده است می توان به موارد ذیل اشاره نمود: -دریافت تصویری روشن از مذهب شیعه - آگاهی از علل ایجاد انشعابات با تسخیر صحیح در مذهب شیعه - آشنایی با فرقه های ایجاد شده در مذهب شیعه - شناختن فرقه ناجیه از بین تمای فرق و تثبیت برتری آن نسبت به دیگر فرق - آگاهی از این مطلب که هر جا که شیعه از تعلق پیامبر ( ص) فاصله گرفته اند، دچار انحراف و سردرگمی شده اند. واژگان کلیدی: شیعه، امامیه، زیدیه، کیسانیه، اسماعیلیه، غلات.

در بخش اول از اين نوشتار - كه در شماره ۲۵ مجله علوم حديث توفيق نشر يافت -، به مذهب شيعيان زيدى و اشتراكات بسيار آنان با اماميه از جمله در حوزه حديث و علوم آن اشاره شد و به معرفى مهم ترين كتابهاى حديثى منتشر شده آنان از امام زيد بن على(ع) تا قرن پنجم پرداختيم، كه تا حدود زيادى اصلى ترين منابع حديثى زيديه نيز به شمار مى روند. كتابهاى معرفى شده در آن بخش عبارت بودند از: ۱. المجموع الحديثى و الفقهى (مسند امام زيد)، ۲. مسند الحبرى، ۳. أمالى أحمد بن عيسى، ۴. درر أحاديث النبوية، ۵. مناقب على بن أبى طالب، ۶. الأمالى الصغرى، ۷. المراتب، ۸. تيسير المطالب،

چکیده : در نیمه اوّل قرن دوم، جریان علمى و معرفتى زیدى در کوفه فعّال و تأثیرگذار شد. برخى شخصیّات مهم این جریان در درس صادقین شرکت مى کردند، ولى نسبت به امامت ایشان تردیدهایى ابراز مى نمودند و علم ایشان را کسبى مى دانستند. آنان امامت را نیز براى اهل سیف شایسته مى دانستند. متقابلاً اهل بیت نیز تلاش مى کردند که موضع خود را نسبت به این گروه براى شیعیان کوفه تبیین و با مراعات جنبه هاى تقیّه از آسیبهاى علمى ایشان بر شیعیان جلوگیرى کنند.

«الحياة السياسية و الفکرية للزيدية في المشرق الاسلامی» اثر نویسنده معاصر عرب، احمد شوقی ابراهیم العمرجی که پیرامون حیات سیاسی و فکری فرقه زیدیه در طول سال های 132 – 365 ق، به نگارش درآمده است. کتاب، به شیوه ای علمی و با استفاده از منابع تاریخی اهل سنت تالیف شده است. نویسنده در مقدمه کتاب به تبیین اهمیت مقطع زمانی مورد بحث که قیام زید بن علی در آن اتفاق افتاد و تاثیر زیاد آن بر دولت اسلامی و نیز معرفی مختصری از این فرقه و افکار آن پرداخته است. در بخش الحاقی کتاب، متن کامل خطبه زید بن علی بن حسین به هنگام خروج بر امویان، خطبه ابوعباس عبدالله در مسجد کوفه، خطبه ناصر اطروش در امل و چند نامه محمد نفس زکیه و یا جوابیه آن آمده است.