مرور درختی موضوعات | کتابخانه مجازی الفبا

كتاب «أضواء على ثورة الحسین (ع)» نوشته محمد صدر، تحلیلی تاریخی روایی بر اهداف و زمینه‏ های نهضت امام حسین (ع) و شرحی از زندگی و فضایل آن حضرت است. در این كتاب رابطه صمیمی و معنوی امام حسین (ع) و فرزندان و یاران آن حضرت و نیز چگونگی شهادت برخی از اصحاب آن حضرت منعكس شده است. نهضت امام حسین (ع) با هدف احیای اسلام و اصلاح جامعه اسلامی شكل گرفت. نویسنده از نقش این قیام و رابطه آن با ظهور امام مهدی (عج) و برخی از نشانه ‏های این ظهور و قیام اسلامی هم سخن گفته است.

می‌دانیم از میان شاخصه‌های رشتهٔ علمی، قدما بیشتر به «موضوع» و متأخران به «روش» توجه دارند. در این میان، کتاب روش‌شناسی علم کلام با تلفیقی از خوانش اصولی و برخی آرای تفکیکیان، عهده‌دار بیان اصول استنباط و دفاع از عقاید در قالبی نو است. این اثر، که در قالب سه بخش سامان یافته، می‌کوشد فضای جدیدی برای علاقه‌مندان به مباحث کلامی بگشاید؛ اما در عین بی‌رقیب‌بودن، به لحاظ مقاصد مؤلف محترم، از حیث محتوا و ساختار، کاستی‌هایی دارد. مقاله پیش رو ضمن معرفی اجمالی بخش‌های کتاب، عهده‌دار بیان کلیاتی در باب نقایص این اثر و ذکر نمونه‌های مهمی از بخش‌های اول و دوم آن است، چه بخش سوم کتاب نظم و اتقان بیشتری دارد. بدین‌منظور موضوعاتی همچون دلیل توجه به روش‌شناسی دانش کلام، تفاوت روش‌شناسی علم کلام با اصول آن، تعاریف گونا‌گون از کلام، آرای علمای شیعه در باب تحریف و حجیت کتاب بررسی شده است. نگارنده در اواخر نوشتار، بعضی از مباحث مهم و نیز برخی ایرادهای ساختاری و نگارشی کتاب مد نظر را برجسته می‌کند

علل پیدایش مکتب های کلامی( تعصب عربی، اختلاف در رهبری، همزیستی مسلمانان با پیروان ادیان دیگر، ترجمه کتب فلسفی، مطرح کردن مباحث اعتقادی، قصه گویی، گرایش های حزبی، جلوگیری از تدوین و نشر حدیث پیامبر، برخورد فرهنگی مسلمانان و پیروان ادیان دیگر و...)؛ راههای نفوذ اندیشه های بیگانه( مراکز فرهنگی، عقاید یهودی که د رجهان اسلام نفوذ کر؛ علل پیدایش فرقه های کلامی (ریاست طلبی، انگیزه های مادی، تحریف احادیث)، فرقه های کلامی موجود در عصر امام رضا (ع) (واقفه، معتزله)، محور مناظرات معتزله با امام رضا، مناظره با اهل حدیث، مناظرات بصره از مباحثی هستند که در این رساله بررسی شده اند.

یکی از مهم‌ ترین آثار سوین برن کتاب Is there a God توسط محمد جاودان با عنوان «آیا خدایی هست؟» به فارسی ترجمه شده است. وی در این کتاب به دنبال پایه‌ گذاری مجدد الهیات طبیعی، با تدارک حساب احتمالات، از ویژگی‌ های عمومی جهان به وجود خدا استدلال می‌ کند. سوین برن در این کتاب در جهت تأیید و تثبیت نیروی معتبر سه برهان اصلی در اثبات خدا به استدلال می‌ پردازد. او در برهان غایت‌ شناختی به ارائه و توضیح مفهومی از "نظم" و "قاعده‌ مندی" می‌ پردازد که هم نظم مکانی و هم نظم زمانی را در بر می‌ گیرد. کتاب «آیا خدایی هست؟» دارای یک مقدمه، نتیجه‌ گیری و هفت فصل است و موضوع اصلی آن اثبات وجود خداوند است. مولف در مقدمه پس از ذکر ضرورت و انگیزه تالیف این کتاب، ساختار اصلی برهان خود را ذکر کرده و در فصل نخست به بیان دیدگاه ادیان غربی یعنی یهود، مسیحیت و اسلام در مورد خداوند پرداخته و آن را theism نامیده است. سوین برن در فصل دوم نحوه تبیین ما از اشیا و اقسام آن و ملاک‌ های آن را تشریح می‌ کند. در فصل سوم سادگی فرضیه خداشناسی توحیدی را توضیح می‌ دهد و در فصل چهارم نشان می‌ دهد که تنها فرضیه خداشناسی توحیدی است که می‌ تواند وجود جهان و نظم آن را تبیین کند، در این فصل ناکامی فرضیه‌ های رقیب، همانند انسان‌ گرایی یا اومانیسم و ماتریالیسم یا اصالت ماده را در تبیین وجود هستی و پدیده‌ های آن اثبات و سپس برهان نظم با تقریر آکویناس را نقل و از آن دفاع می‌ کند و نیز به برخی از شبهات و اشکالات در این موارد پاسخ می‌ دهد. مولف در فصل پنجم به وجود انسان و شعور و آگاهی و روح او پرداخته و نشان داده است که تنها در صورت اعتقاد به وجود خداوند می‌ توان این پدیده‌ ها را تبیین کرد. سوین برن در فصل ششم از فرضیه خداشناسی توحیدی در برابر اشکالات مبتنی بر شر اخلاقی و شر طبیعی دفاع می‌ کند. در فصل هفتم نیز از طریق معجزات و تجارب دینی بر وجود خداوند استدلال کرده و این نظر خود را شرح می‌ دهد که بدون اعتقاد به خداوند هیچ کدام از این دو نوع پدیده قابل تبیین نیستند. سوین برن در فصل پایانی نتیجه می‌ گیرد که همه شواهد و دلائل ارائه شده در کتاب مانند وجود جهان، سامان‌ مندی آن، وجود انسان‌ ها، معجزات، تجارب دینی و سایر شواهد در مجموع احتمال وجود خداوند را به طرز چشم‌ گیری بالا می‌ برند. سرانجام در خاتمه اثبات می‌ کند که بر اساس بالانس احتمالات، خداوند وجود دارد و اگر به وجود او معتقد شدیم، باید به لوازم آن اعتقاد گردن نهیم، یعنی بایستی سپاسگذار نعمت‌ های او باشیم و تلاش کنیم خواسته‌ های الهی محقق شوند و راه را برای رسیدن ابدی به او هموار سازیم. ساختار اصلی دلیل سوین برن در این کتاب این است که دانشمندان، مورخان و کاشفان داده‌ ها را مشاهده کرده و از آنجا به سوی نظریه‌ ای پیش می‌ روند که به بهترین وجه آن داده‌ ها را تبیین می‌ کند.