مرور درختی موضوعات | کتابخانه مجازی الفبا

«بحار الأنوار الجامعة لدرر أخبار الأئمة الأطهار (علیهم السلام)» مشهور به بحار الانوار، مفصل‌ ترین مجموعه حدیثی شیعه است که با نظارت علامه مجلسی تألیف شده است. تألیف این کتاب که مجموعه‌ ای از آموزه‌ ها و تعالیم شیعی است، بیش از ۳۰ سال طول کشیده و گروهی از شاگردان علامه مجلسی او را در این کار یاری کرده‌ اند. مؤلف، کتاب را بر اساس ۲۵ موضوع کلی طراحی و آن را در ۲۵ جلد جای داده است (در دوره‌ های اخیر به صورت ۱۱۰ جلدی منتشر می‌ شود.) در هر جلد ریز موضوعات مربوط به آن را در ابواب مختلف گرد آورده است. او در هر باب، ابتدا آیات قرآنی مرتبط با موضوع را ذکر کرده و تفسیر آنها را می‌ آورد و در مرحله بعد احادیث مربوط به آن باب را نقل می‌ کند. مجلسی تلاش کرده است که در بحار الانوار تمام موضوعات و مسائل موجود را پوشش دهد. برای مثال، این مجموعه با عنوان کتاب العقل و الجهل آغاز و با مباحث مربوط به خداشناسی و توحید، عدل الهی، و تاریخ پیامبران ادامه پیدا می‌ کند. از جلد ۱۵ تا ۵۳ چاپ ۱۱۰ جلدی، به تاریخ زندگی و فضایل پیامبر اسلام (ص) و حضرت زهرا (س) و امامان شیعه (ع) اختصاص دارد. بحار الانوار به خاطر ذکر مستند بیشتر روایت‌ های منقول از ائمه شیعه (ع)، باب‌ بندی موضوعات، شرح و بیان بسیاری از روایات، تحقیقات گوناگون کلامی، تاریخی، فقهی، تفسیری، اخلاقی، حدیثی و لغوی، نزد محققان و پژوهشگران مقامی والا داشته است؛ چنانکه با وجود حجم زیاد، از همان روزگار تألیف، نسخه‌ های خطی بسیاری از آن نوشته شده و با رواج صنعت چاپ، همه یا بخش‌ هایی از آن بارها به چاپ رسیده است. برخی از عناوین و موضوعاتی که در این جلد به آن پرداخته شده است عبارتند از: ابواب التحیة و التسلیم و العطاس و ما یتعلق بها، کتاب الآداب و السنن و الأوامر و النواهی و الکبائر و المعاصی و الزی و التجمل، آداب السلام، آداب تكاتب، آداب التطيب و التنظيف و الاكتحال و التدهن، آداب الحمام و النوره و السواك، ابواب الطيب، ابواب الرياحين، ابواب المساكن، آداب السهر و النوم، آداب السفر و...

مرآة الكمال لمن رام درك مصالح الأعمال تألیف شیخ .عبدالله مامقانى ) 1290 - 1350 ق(، به زبان عربى است اين اثر مشتمل بر بیان آداب در اعمال و مستحبات دينى است كه در سال 1335 ق تألیف گرديده است. مؤلف، انگیزه تألیف كتاب را اينگونه بیان مىكند: فقھاء اھتمام به بیان واجبات و محرمات دارند و كمتر به آداب اعمال و مستحبات و مكروھات پرداختهاند به نحوى كه بسیارى از آنھا فراموش شده است، پس براى سھولت كسانى كه دوستدار كمال و طالب درك مصالح اعمال ھستند كتاب را تألیف نمود جلد اول كتاب، با فصل اول آغاز مىگردد. فصل اول، در مورد آداب ولادت است. اين فصل در سه مقام بیان شده است، مؤلف، در اين باب به ذكر آداب و مستحبات از زمان تولد كودك تا بزرگ شدن او مى پردازد و امورى مانند گفتن اذان و اقامه در گوش راست و چپ، تسمیه، حلق، عقیقه، شیر دادن و تربیت كودك را توضیح مى دھد فصل دوم، در آداب لباس و پوشش در چھار مقام ذكر شده است. نوع پوشش، پوشیدن لباس نماز، پوشیدن انگشتر و عمامه مطالبى است كه در اين فصل بیان مى شود فصل سوم، در آداب و مستحبات مسكن است. وسعت مسكن از اولین مستحبات اين فصل است: »مستحب است مسكن وسیع اختیار شود، در روايات وارد شده است كه سعادت مرد وسعت منزل و مسكن است«. مؤلف، ھمچنین در اين فصل در آداب و مستحبات مسجد و فضايل مساجد گوناگون سخن مى گويد فصل چھارم، پیرامون آداب خوردن و آشامیدن و ملحقات آن است. در اين فصل در مورد انواع خوردنى ھا مانند: میوه ھا، حبوبات، گوشت ھا و برخى از خواص آنھا مطالبى ذكر مى شود. اين فصل در ھفت مقام آورده شده است فصل پنجم كتاب، در مورد آداب خواب و بیدارى است. مقام دومى كه مؤلف بیان مى كند بیان دعاھا و سوره ھايى است كه در ھنگام خواب مستحب است: حمد، توحید، معوذتین، قدر، ملك، يس و واقعه. در پايان پیرامون آداب بیدارى و رويا و خواب ديدن مطالبى ذكر مى شود فصل ششم، در آداب طھارت و پاکى و نماز است. اين فصل مشتمل بر ده مقام است و آخرين فصل از جلد اول كتاب مى باشد. مؤلف، در مقام اول، پیرامون آداب، مستحبات، و مكروھات تخلى مطالبى را ذكر مى كند. سپس به بیان و شرح آداب وضو و انواع نمازھاى مستحبى مى پردازد. در شرح نمازھا، برخى را بسیار مفصل شرح مى دھد و در مورد برخى به ذكر روايتى كوتاه بسنده مى كند. در پايان ھم مطالبى در مورد روزه ھاى مستحبى ذكر مى نمايد

حجت السلام محسن قرائتی پس از انتشار کامل تفسیر نور و بر پایه آن، چهار کتاب موضوعی در حوزه‌های حقوق، سیاست، مدیریت و انسان به رشته تحریر در آورده‌اند و کتاب "سیمای مسکن و شهر اسلامی" در واقع پنجمین کتاب از این مجموعه می‌باشد که در ۱۴۴ صفحه چاپ گردیده است. این تألیف دارای عناوین متعددی در سه حوزه کلیات، مسکن اسلامی و اصول شهرسازی می‌باشد که تمامی آن‌ها با بهره‌گیری از آیات قرآن و احادیث استخراج و شرح داده شده‌اند. لازم به ذکر است هر موضوع به صورت متوسط در یک صفحه توضیح داده شده است و شرح و بسط زیادی ندارند. در ادامه این عناوین بر شمرده می‌شود. کلیات: ضرورت و اهمیت ساخت و ساز، لازمه‌های مسکن، نیاز به مسکن، قداست مسکن، وظیفه حکومت در تأمین مسکن، عزم ملی برای مسکن، آزادی در انتخاب مسکن، کارکرد مغفول مسکن، باورهای درست و نادرست، بایدها و نبایدها در ساخت و سازها مسکن اسلامی: مسکن شایسته، مسکن مبارک، تهیه زمین و مصالح از مال حلال، احترام به مالکیت خصوصی، خانه سالمندان، مسکن کم هزینه، وسعت مسکن، طبقات مسکن، بی تکلفی در مسکن، نور طبیعی، هوای مطبوع، بوستان بیرونی یا باغچه درونی؟، آسایش در مسکن، حفظ حریم حیا در مسکن، نزدیکی محل کار با مسکن، ممنوعیت تبدیل باغ به مسکن، ممنوعیت اشراف به خانه دیگران، مساکن خالی، زندگی در خانه مخروبه، مقاوم سازی مسکن در برابر زلزله، پایه ساختمان، فاصله کف تا سقف، عایق بندی ساختمان، تهویه ساختمان، نمای ساختمان، اتاق پذیرایی، بیرونی و اندرونی، آشپزخانه بزرگ، ایمنی و حفاظ خانه، دیوار بام، رنگ اتاق، آراستن منزل، نظافت خانه، سرویس بهداشتی منزل، وجود حیوانات در منزل، آداب ورود به خانه، نماز و عبادت در منزل، تلاوت قرآن در منزل، اث وجود مجسمه در منزل، معیار انتخاب مسکن، عدم دلبستگی به مسکن، هجرت از شهر و دیار، اهمیت همسایه، حفظ مسکن ورشکسته، سکونت اقوام در یک محله، نعمت‌های خدادادی در ساختمان‌ها اصول شهرسازی: تأمین امنیت، رعایت عفت عمومی، برقراری عدالت، گسترش معنویت، رعایت تقوا و مبارزه با فساد، توجه به سالمندان، کودکان و معلولان، جایگاه بانوان در شهر اسلامی، زیباسازی شهر، جایگاه هنر در شهر اسلامی، گسترش فضای سبز، تأمین سرویس بهداشتی عمومی، توجه به شرایط منطقه و اقلیم، حفظ آثار باستانی گذشتگان، بهداشت شهر و مسکن، نوآوری با حفظ تجربیات، خوباوری و خود اتکایی، فاضلاب شهری، بینش سیاسی در اداره شهر، اداره شهر بر اساس قانون، حمل و نقل شهری، ساخت راه‌های وسیع و متعدد، جلوگیری از سد معبر، رعایت حقوق شهروندی، ساماندهی تبلیغات شهری، پایتخت کشور اسلامی، زندگی پاک و طیب در شهر، مسجد در شهر اسلامی، ساخت مدرسه، ساخت بازار، بوستان معنوی(کتابخانه)، ساخت ورزشگاه، پادگان، زندان، سرای مستمندان و غریبان، استراحت‌گاه مسافران، کشتارگاه، قبرستان

تفصیل وسائل الشیعة إلی تحصیل مسائل الشریعة، معروف به «وسائل الشيعة»، از تأليفات ارزش‌مند محدث بزرگ و علامه محقق، شيخ محمد بن حسن حُر عاملى از علماى بزرگ و از فقهاى برجسته شيعه در قرن يازدهم هجرى(1033 - 1104ق) است. وى، اين كتاب را در مدت بيست سال از عمر شريف خود نگاشته است. اين كتاب، به زبان عربى و مشتمل بر روايات اهل‌بيت عصمت و طهارت(ع) در زمينه احكام شرعى است. مؤلف، در مقدمه، انگيزه خود را از نگارش كتاب، اين گونه بيان مى‌نمايد: «مدّت‌ها بود كه از فكر و قلم خود درخواست مى‌كردم و عزم و همت خود را بر آن مى‌داشتم تا كتابى را به نگارش درآورم كه آرزو را برآورده سازد و در علم و عمل سرآمد و شامل احاديث مسائل شرعى و نصوص احكام فرعى باشد؛ احاديثى كه در كتاب‌هاى معتبر و صحيح روايى هست و علماى بزرگ ما تصريح به صحت و اعتبار آنها كرده‌اند تا پناه‌گاهى براى خودم در مسائل شرعى باشد و مرجعى براى هدايت شيعه شود و من هم در ثواب هر كس كه از نور آن بهره گيرد و با نشان مناره‌هاى آن هدايت گردد و از تابش خورشيد و ماه آن بهره‌مند شود، شریک باشم و چه گنجينه‌اى بزرگ‌تر از ثوابى كه تا روز قيامت ادامه يابد! ان شاء الله». اين كتاب، از زمان نگارش، پيوسته مورد توجه علما و فقهاى شيعه قرار گرفته است و در اين زمان از اركان اصلى استنباط احكام شرعى و اجتهاد در حوزه‌هاى علميه شيعه به شمار مى‌آيد و در تمام درس‌هاى خارج فقه، روايات آن نقل شده و به آنها استناد مى‌شود. سيد حسن صدر درباره اين كتاب مى‌فرمايد: «كتاب وسائل الشيعة درباره احكام شرعى نگاشته شده است. اين كتاب به گونه‌اى نوشته شده كه به راحتى مى‌توان از آن استفاده نمود و به مطالب آن دسترسى پيدا كرد. در اين كتاب ميان استدلال و فقه و كلمات فقها به بهترين شكل و صحيح‌ترين راه و معتبرترين مأخذ جمع شده است. هر گاه فقيه و مجتهد متبحرى در اين كتاب نظر كند، آنچه را مى‌خواهد همانند مرواريدهايى كه به نظم چيده شده‌اند، مى‌يابد. هيچ مطلب مشكل و معضلى نيست كه به آن نپرداخته باشد...» علامه امينى در كتاب ارزش‌مند«الغدير» درباره اين كتاب مى‌فرمايد: «در هيچ كتاب رجال و تراجمى نامى از شيخ حر عاملى برده نشده مگر آنكه جملات فراوانى در مدح و ستايش كتاب گران‌بهايش؛ يعنى وسائل الشيعة بيان شده است.» كتاب «وسائل الشيعة» از بهترين جوامع روايى شيعه و حاوى رواياتى ارزش‌مند از پيامبر اسلام(ص) و ائمه معصومين(ع) درباره احكام شرعى در زمينه‌هاى گوناگون فقهى است. اين كتاب، مشتمل بر رواياتى پيرامون مقدمة العبادات و 51 كتاب از طهارت تا ديات، روى هم رفته داراى 7058 باب و حدود 36 هزار روايت برگرفته از مجموعه‌هاى روايى معتبر شيعه و اصول اوليه قدماى اصحاب رضوان‌الله‌عليهم است كه به ترتيب مسائل شرعى مطرح شده در كتاب‌هاى فقهى، به صورت باب‌هاى جداگانه آورده شده است و اين خود موجب گشته تا دسترسى به روايات كتاب بسيار آسان گردد و مراجعه كننده به راحتى بتواند روايات مورد نظر را پيدا نمايد. علاوه بر آن مسائل جديدى را نيز با توجه به مضمون روايات با ترتيبى آشنا و چينشى مطلوب و نظمى زيبا مطرح نموده است. در آغاز سند هر روايت، نام كسانى كه آن روايت را از كتاب آنها آورده، ذكر مى‌كند و سند خود به آن كتاب و مطالب مربوط به آن را در آخر كتاب مى‌آورد. وى سعى و تلاش فراوانى در ضبط دقيق روايات داشته و به اختلاف نسخه‌هاى گوناگون توجه نموده و در حاشيه كتاب به آنچه در نسخه‌هاى ديگر آمده، اشاره كرده است. هم‌چنين روايات مربوط به يك مسئله را آن هم از منابع متنوع و يا مواضع متعدد، با هم آورده تا مراجعه كننده به راحتى و صرفه‌جويى فراوان در وقت بتواند به تمام روايات متحد در دلالت يا متن و يا سند دست يابد و ميان روايات يك باب از جهت سند يا متن يا دلالت و مفهوم، مقايسه و مقابله انجام دهد و زيادى و نقصان ميان روايات را با يك نگاه و بدون مراجعه به مصادر گوناگون دريابد. با همه اينها وى عناوين باب‌ها را مطابق برداشت خود از احاديث ذكر كرده نه مطابق آنچه فقها بر آن توافق دارند و نيز در موارد بسيارى روايات را قطعه قطعه نموده و هر قطعه‌اى را در بابى ذكر فرموده، هم‌چنين همه احاديث دلالت كننده بر يك مطلب را در باب مربوطه، به صورت صريح ذكر نكرده بلكه پاره‌اى از آنها را با عباراتى همچون «تقدم»، «يأتى ما يدل عليه»، «رواه...مثله» و... مورد اشاره قرار داده است و اينها خود باعث بروز اعتراض‌ها و ايرادهايى به‌جا و نابه‌جا به كتاب وى شده است. مطالب مطرح شده در این جلد عبارتند از: کتاب الصلاة بخش دوم.

«مسند الإمام الباقر أبي‌ جعفر محمد بن علي (ع)» تأليف شيخ عزيزالله عطاردى، ششمين كتاب از مجموعه بزرگ «مسانيد اهل‌ بيت (ع)» دائرة المعارفى حديثى است كه به زبان عربى در شش جلد منتشر شده است. اين مجموعه، اثرى مرجع محسوب مى‌ شود و براى همگان، به‌ويژه پژوهشگران كاربرد دارد. مسند حاضر، مشتمل بر سه بخش است: 1- احاديثى كه مربوط به زندگى و شخصيت آن معصوم است كه در 14 باب آمده است. 2- احاديثى كه آن معصوم در موضوعات مختلف بيان كرده‌ اند كه همچون ساير مجموعه‌ هاى حديثى در قالب «كتاب» و مشتمل بر ابواب، ذكر شده است. 3- راويانى كه از آن معصوم نقل حديث كرده‌ اند به ترتيب حروف الفبا، به‌ همراه ذكر مختصرى از حالات ايشان و مدح و جرح‌ هايى كه در باره آنها ذكر شده است. نويسنده در نگارش اين اثر، تمام منابع و مصادر دست اول شيعه، اهل سنت، زيديه و اسماعيليه را كه اخبار مدون دارند، مورد بررسى قرار داده است. نويسنده در نگارش مسند امام باقر (ع) كوشيده است تا تمام روايات اين امام بزرگوار را از كتابخانه‌ هاى خطى ايران و دنيا جمع‌ آورى كند. نويسنده در جلد پنجم رواياتى را كه از امام باقر (ع) در تفسير آيات قرآن كريم نقل شده است به ترتيب سور قرآن ذكر كرده است. روايات فقهى موجود از زبان امام باقر (ع) بسيار زياد است، به‌ طورى‌ كه از ثلث پايانى جلد سوم اين مسند شش جلدى آغاز شده و تا دو ثلث جلد پنجم آن ادامه دارد. در اين روايات، مطالب متنوعى در باره مسايلى مانند حج، مكاسب، نكاح، امر به معروف و نهى از منكر، احرام، حرمت ربا و جهاد بيان شده و روش نگارش آنها مانند ساير كتاب‌ هاى فقهى است. بخش ديگر مجموعه شش جلدى مسند امام باقر (ع) به روايات اخلاقى و اعتقادى اختصاص دارد. در اين بخش حرف‌ هاى تازه‌ اى وجود دارند و مخاطبان بسيارى احاديث دست اول ايشان را مى‌ توانند در يك‌ صد صفحه آخر جلد پنجم آن مطالعه كنند.

مرآة الكمال لمن رام درك مصالح الأعمال تأليف شيخ عبدالله مامقانى (1290-1350ق)، به زبان عربى است. اين اثر مشتمل بر بيان آداب در اعمال و مستحبات دينى است كه در سال 1335ق تأليف گرديده است. مؤلف، انگيزه تأليف كتاب را اين‌گونه بيان مى‌كند: «فقهاء اهتمام به بيان واجبات و محرمات دارند و كمتر به آداب اعمال و مستحبات و مكروهات پرداخته‌اند به نحوى كه بسيارى از آنها فراموش شده است، پس براى سهولت كسانى كه دوستدار كمال و طالب درك مصالح اعمال هستند كتاب را تأليف نمودم.» "ساختار" كتاب در سه جلد تدوين شده كه مشتمل بر دو مقدمه، متن و خاتمه است. مقدمه اول به قلم محمد رضا مامقانى و مقدمه دوم مقدمه نسخه سنگى كتاب است. متن اثر مشتمل بر دوازده فصل و هر فصل حاوى «مقام»هايى است؛ هر مقام نيز مشتمل بر عناوين متعددى است. همچنين خاتمه كتاب در شش مقام ذكر شده است. در هر يك از فصول كتاب، آيات و روايات و سنن از منابع متعددى شيعى گردآورى و شرح و تفسير شده است. در مقدمه ابتداى كتاب، مطالبى در مورد موضوع كتاب، مؤلف كتاب و شرح مختصرى از زندگى او، تأليفات و آثار او ارائه شده است. فصل اول، در مورد آداب ولادت است. اين فصل در سه مقام بيان شده است، مؤلف، در اين باب به ذكر آداب و مستحبات از زمان تولد كودك تا بزرگ شدن او مى‌پردازد و امورى مانند گفتن اذان و اقامه در گوش راست و چپ، تسميه، حلق، عقيقه، شير دادن و تربيت كودك را توضيح مى‌دهد. فصل دوم، در آداب لباس و پوشش در چهار مقام ذكر شده است. نوع پوشش، پوشيدن لباس نماز، پوشيدن انگشتر و عمامه مطالبى است كه در اين فصل بيان مى‌شود. فصل سوم، در آداب و مستحبات مسكن است. وسعت مسكن از اولين مستحبات اين فصل است: «مستحب است مسكن وسيع اختيار شود، در روايات وارد شده است كه سعادت مرد وسعت منزل و مسكن است». مؤلف، همچنين در اين فصل در آداب و مستحبات مسجد و فضايل مساجد گوناگون سخن مى‌گويد. فصل چهارم، پيرامون آداب خوردن و آشاميدن و ملحقات آن است. در اين فصل در مورد انواع خوردنى‌ها مانند: ميوه‌ها، حبوبات، گوشت‌ها و برخى از خواص آنها مطالبى ذكر مى‌شود. اين فصل در هفت مقام آورده شده است. فصل پنجم كتاب، در مورد آداب خواب و بيدارى است. مقام دومى كه مؤلف بيان مى‌كند بيان دعاها و سوره‌هايى است كه در هنگام خواب مستحب است: حمد، توحيد، معوذتين، قدر، ملك، يس و واقعه. در پايان پيرامون آداب بيدارى و رويا و خواب ديدن مطالبى ذكر مى‌شود. فصل ششم، در آداب طهارت و پاكى و نماز است. اين فصل مشتمل بر ده مقام است و آخرين فصل از جلد اول كتاب مى‌باشد. مؤلف، در مقام اول، پيرامون آداب، مستحبات، و مكروهات تخلى مطالبى را ذكر مى‌كند. سپس به بيان و شرح آداب وضو و انواع نمازهاى مستحبى مى‌پردازد. در شرح نمازها، برخى را بسيار مفصل شرح مى‌دهد و در مورد برخى به ذكر روايتى كوتاه بسنده مى‌كند. در پايان هم مطالبى در مورد روزه‌هاى مستحبى ذكر مى‌نمايد.