مرور درختی موضوعات | کتابخانه مجازی الفبا

«فیلون اسکندرانی» را می‌توان اولین فیلسوفی برشمرد که تلاش کرد، تا دین و فلسفه را بدون اینکه یکی را رد و دیگری را اثبات نماید با یکدیگر بیامیزد. این رساله در پی آن است که ترجمه‌ای روان و وفادار به متن، از سه بخش کتاب «Philo: Foundations of Religious Philosophy in Judaism, Christianity, and Islam» نوشته‌ی H. A. Wolfson، پژوهشگر و فیلون‌شناس معاصر، ارائه نماید. وی در این سه بخش ضمن معرفی آراء و اندیشه‌های فیلون پیرامون «معرفت و نبوت»، «براهین وجود خداوند» و «شناخت ناپذیری خداوند و گزاره هایمربوط به خداوند»، به بیان تأثیرات اندیشه فیلون در فلاسفه یهودی، مسیحی و مسلمان پس از خود پرداخته است. در این پژوهش ضمن ترجمه بخشی از کتاب، به معرفی فیلون، اندیشه و آثار وی پرداخته و شمائی کلی از بخش ترجمه شده اثر، نویسنده و آثار او ترسیم شده است.کلید واژه:فیلون، شناخت ناپذیری، براهین وجود، معرفت، نبوت، خداوند

معرفت از نگاه ملاصدرا امری وجودی و در راستای کمال نفس است. از نگاه وی غایت معرفت، خداگونه شدن و فهم اسماء و صفات الهی بواسطه علم حضوری است.با این تبیین از معرفت، جایگاه وحی و شهود در کنار عقل و استدلال مشخص گشته و مثلث سه ضلعی عقل، وحی و قلب، که معرفت از نگاه صدرا مبتنی بر آناست، ترسیم می گردد. قلب مرتبه ای از نفس است که به دلیل ساختار تکوینی خود، حالتی عرشی و برزخ گونه دارد، لذا متناسب با عالم مثال بوده و می تواند مدرَکات مثالی از جمله وحی و الهام را دریافت نماید. . ملاصدرا لزوم وجود طهارت قلبی را نه تنها ملاک و مقدمه برای دریافت وحی، که مقدمه ای برای فهم آیات وحی می داند. لذا بیان می کند که اگر قلب دور از پلیدی های معاصی و ظنون و اوهام فاسده باشد می تواند به دلیل سنخیتی که با عالم مثال دارد، از این عالم کسب فیض نموده و الهامات رحمانی بر قلب افاضه گردد. از این رو ملاصدرا همواره پیش از ورود به مباحث نظری و فهم بسیاری از امور علوی، خواننده را به کسب طهارت قلبی دعوت می کند. طهارت قلبی ای که از نگاه وی تنها از مجرای عمل به شریعت مقدس اسلام حاصل می شود.

همنشین همیشگی انسان در دنیا و آخرت عمل او است، به واسط?‌ عمل است که انسان مسیر کمال و سعادت را می‌پیماید و به رشد و تعالی دست می‌یابد. لیکن با وجود تأکید فراوان دین مبین اسلام بر عمل، مسلمانان فرصت عمل کردن را به کرّات از دست می‌دهند و به آفت کوتاهی در عمل مبتلا هستند. در این پژوهش به روش کتابخانه‌ای و با محوریت نهج‌البلاغه و خانواد? حدیث آن، و به شیو? استنباط و تحلیل محتوا به عوامل موثر بر این مسأله و راهکارهای رفع آن پرداخته‌ شده است. با محور قرار دادن کتاب نهج‌البلاغه، عوامل کوتاهی انسان در عمل شامل علتهای درونیو علتهای بیرونی هستند. عوامل درونی برخاسته از مسائل نفسانی، معنوی و اعتقادی فرد هستند که دو جنب? شخصیتی ـ رفتاری و معرفتی ـ اعتقادی را شامل می‌شوند. عواطف منفی، نابهنجاریهای شخصیتی و رفتاری، غفلت و توهمات باطل، صفات و خصوصیات پایداری را شکل می‌دهند که شخصیت و رفتار فرد را به سوی کاهلی در عمل سوق می‌دهند. همچنین کاستی‌های معرفتی مثل نشناختن هدف زندگی، حقوق و تکالیف، نعمتها و فرصتها، معیار عمل و مهمتر از همه بی‌معرفتی نسبت به ولی و حجت الهی، عوامل معرفتی ـ اعتقادی موثر بر کوتاهی انسان در عمل کردن هستند. عوامل بیرونی موثر بر این مسأله عوامل متعددی می‌باشند که در حوزه‌های اجتماعی، سیاسی ـ حکومتی، فرهنگی، اقتصادی، و جغرافیایی بررسی گشته‌اند. در بخش دیگر پایان‌نامه معلوم شده که کوتاهی انسان در عمل کردن هم بر زندگی فردی و اجتماعی او در این جهان، و هم بر زندگی آن جهانی وی تأثیر بسزایی دارد، و نتیج? نهایی عمل نکردن در دنیا، اندوه و حسرت، و خذلان و هلاکت در آخرت می‌باشد. در نهایت، با توجه به بیانات و سیر?‌ امیرالمومنین(علیه‌السلام) می‌توان نتیجه گرفت که با اجرای راهکارهای اصلاح شخصیت و رفتار آدمی، عوامل قصور انسان در عمل را می‌توان درمان کرد. این پایان‌نامه روش اعطای بینش در دو حوز? معرفت‌افزایی و باور درمانی و همچنین روشهای عقل باروری و مرگ‌اندیشی را برای اصلاح شخصیت و روشهای بیان مهر و قهر، موعظه، تحریک غیرت دینی، توصیف و تصویرآفرینی، خودعاملی، فراگیری مهارتها با رویکرد دینی، و فرهنگ‌سازی را برای اصلاح رفتار آدمی از کتاب شریف نهج‌البلاغه استخراج کرده است.

از مطالعه و بررسی آثار فخرالدّین ابراهیم عراقی چنین برمیآید که به شدّت تحت تأثیر مکتبابنعـربی میبـاشد. او از پیروان ابنعـربی است و در بسیاری از موارد، مخصوصاً در مسأله? وحدت وجود به عقاید وی نزدیک میشـود، به گونهای که او را میتـوان میراث دار وحدت وجود ابنعـربی دانست. به طور کلّی، عرفان عراقی مبتنی بر وحدت وجود است و ندای «همه اوست» را در همه جا منتشر میسـازد. وی این اندیشه را در لمعات - که پس از استماع آرای ابنعـربی در مجلس درس قونوی تدوین گردید- با ظرافت خاصّی توجیه و تقریر نمودهاست.عراقی به هر چه مینـگرد، چهره? حق را میبـیند و جز او را نمیبـیند. وی وجود را امری واحد میداند که جز او حقیقت دیگری وجود ندارد. به اعتقاد او هنگامی که حجابهـا کنار رود، سالک به حقیقت مشاهده میکـند که جز او هیچ نیست. تأکید عراقی بر موضوع خودشناسی، در اینجـا معنا می?ـابد که انسان بداند وجودی جز وجود حق وجود نداشته و هر چه هست، اوست. در این مرحله، تمامی تضّادها از بین میرود و انسان، محلّ تجلّی اسما و صفات خداوند میگـردد. این پدیده، انسانکـامل است که نمونه? کامل آفرینش میبـاشد. او انسانکـامل را برتر از تمام موجودات هستی میداند. انسانکـامل عراقی، انسانی است که از اوصاف و صفات رذیله به دور باشد و عمل صالح انجام دهد. انسانکـامل او، انسان عاشق است و به عقیدهى او فقط عاشقان شایستهى رسیدن به چنین جایگاهی هستند. عراقی عشق خدا به ذات خود را سبب آفرینش هستی میداند و معتقد است هر چه در جهان هست جلوهای از همان حقیقت واحد میبـاشد. او در بیان وحدت وجود زبانی ویژهى خود دارد. همه میگـفتند جز خدا هیچ چیز وجود ندارد، امّا او میگـوید جز عشق هیچ چیز وجود ندارد. مقصود او از عشق، همان سرچشمهى وجود است. وی اسما و صفات حق را عین ذات او میداند ومیگـوید عالم مجموعهى اسمای تحقّق یافته است و هر موجودی، مظهر اسم مخصوص از نامهـای حق – تعالی- میبـاشد. او اسما و صفات را حجاب ذات خدا میداند و معتقد است ذات اقدس خداوند به وسیلهى صفات او پوشیده شده تا هیچ کس او را چنان چه هست، نبیند و نشناسد.او در بسیاری از اشعارش به تزکیه? درون و پالایش نفس و زدودن زنگارها اشاره کرده است و برای «دل» جایگاهی والا در نظر گرفتهاست و تمام ارکان عالم را متأثّر از احوالات دل میداند. در نگاه او هیچ موجودی به پای دل نمیرسد و تمام اسرار هستی را نقش بسته بر لوح دل میداند. در نگاه او، گمشدهى آدمی درون خود اوست و اگر با چشم حقیقتبـین خود نگاه کنیم، خدا را در وجود خود می?ـابیم.عراقی عارف جمالگـرا و شاهدبازی است که همه چیز را از دریچه? عشق مینـگرد و به گفته? خودش، آیین و مذهبی جز عشق ندارد. از این رو، در بیان هر مسأله? عرفانی از زبان عشق بهره میگـیرد و آن را به صورت عاشقانه- عارفانه مطرح میسـازد. به اعتقاد او، تمام عشق ها به عشق حقیقی ختم میشـود و در واقع عشق مجازی وجود ندارد و همهى عشقهـا، عشق به خداست.عشق از جمله اصلی و محوری عرفان عراقی و نگرش وحدت وجودی اوست که بدون درک و التزام آن، عملاً تمام عوامل دیگر منفعل میشـوند. از نظر او، عشق انواعی دارد و به عشق عام و عشق خاص تقسیم میشـود. او به سریان عشق در تمام موجودات عالم معتقد است و کاینات عالم را در جوش و خروش رسیدن به معشوق، اینگـونه به تصویر میکـشد:کرده عکس روی تو آیینه? دل گلشنــی

این کتاب برای رفع شبهات مهمی پیرامون تحریف قرآن (که با کمال تأسف اخیرا از طرف برخی از مزدوران، نوشتجاتی منتشر و در بهم زدن وحدت صفوف مسلمانان به کار گرفته می شود و تهمتهای ناروایی را متوجه مهمترین طایفه مسلمانان یعنی شیعیان می سازند. در این کتاب دانشمند محترم حضرت آیهالله معرفت با دقت فراوان و قلم سحرآمیز و بیان شیوا و روان و بدور از هر گونه اطاله گوشه ای از مهمترین اتهامات دشمنان اسلام و بدخواهان به اسلام و مسلمانان درباره قرآن کریم پرداخته است. در فصل اول واژه تحریف در لغت و اصطلاح مورد بررسی قرار گرفته است. در فصل دوم دلائل بطلان تحریف که در این زمینه روایات بسیار فراوان ذکر نموده است که همگی بر عدم تحریف قرآن دلالت دارند. در فصل سوم تصریحات برخی از تابناک ترین چهره های درخشان شیعه را نقل نموده است. در فصل چهارم گواهی های بزرگان اهل سنت را ذکر نموده است. در فصل پنجم یاوه گویی های مستشرقان بیگانه را ذکر نموده است. در فصل ششم موضع دانشمندان بزرگ شیعه را در برابر اخباریهای متأخر (که نظریه تحریف مطرح نموده اند) که همه دانشمندان شیعه احتمال تحریف در کتاب خدا را به کلی مردود می دانند. در فصل هفتم تحریف در عهدین و منظور از تحریف در کتابهای عهدین چیست؟ مورد بررسی قرار گرفته و پاسخهای قاطع داده شده است. در فصل هشتم نگاهی گذرا به تاریخ عهدین بیان شده و در فصل نهم مصنف پوره ای از روایات شاذ را منشأ شبهه تحریف می داند. در فصل دهم تحریف نزد اخباریهای متأخر که گروهی از افراطی (که خود را جزء شیعیان می دانند) نیز مانند همکیشان حشویه خود، کرامت و تقدس قرآن را مورد تعرض قرار داده اند و در همین فصل روایات فصل الخطاب را نقل کرده سپس آنها را نقد نموده است. در فصل یازدهم مهمترین دستاویز معتقدان تحریف که نویسنده کتاب فصل الخطاب آنها را به عنوان ذلیل یازدهم و دوازدهم قرار داده ذکر نموده. در فصل دوازدهم مصنف در این فصل فضیلتهای جانشینان پیغمبر اکرم (ص) که در قرآن بیان شده است آنها را ذکر نمود در فصل سیزدهم مهمترین کتابهایی که در زبان عربی و فارسی نوشته شده اند آنها را معرفی نموده و در پایان هم منابع را ذکر نموده است.

حکمت از نظر آموزه هاي وحياني، نوعي علم و آگاهي به حقايق است؛ از اين رو ميان علم و حکمت پيوندي عميق در معنا وجود دارد که دين در معرفي آن کوشيده است، تا انسان، طبق نقشه ارائه شده، با دوري از گناه و انقطاع از مخلوقات خدا به رويت قلبي او قبل ازقيامت نائل آيد. اين مقاله، با ارائه تعريفي از «رويت قلبي» که از آن نظريه تجسيم برنيايد، سعي در نشان دادن امکان دستيابي به حکمت براي همه انسان ها در طول زندگي دارد؛ نتيجه رويت قلبي، معرفت خداست که سرآمد علوم است.

برخلاف رویکرد سه بعدی حاکم بر جامعه شناسی موجود، این مقاله ابعاد جامعه را چهاربعدی (خداوند، انسان، زمین، و پیوند) به تصویر می کشد و با بهره گیری از سخنان حضرت علی(علیه السلام) به کمک روش «تحلیل محتوای کیفی»، نشان می دهد که هر چهار بعد جامعه، با تفاوت هایی، به شکل طولی، بر فکر و روحیات انسان اثرگذارند. اثرگذاری خداوند متعال حتمی و قاطع بوده، در همة عوامل دیگر جاری و ساری است، هرچند در خصوص افعال اختیاری انسان، این اثرگذاری از مسیر ارادة انسانی، اعمال می شود، اگرچه، همان جا نیز خداوند حضور دارد. در مرحلة بعد، اثرگذاری انسان قرار دارد که به موجب اختیار و مسئولیتی که دارد، بیشترین دخالت را در این فرایند، پس از خدای متعال و در طول او ایفا می کند. در مرحلة سوم، عوامل غیبی (فرشتگان و شیطان) قرار دارند، و سرانجام، در مرحلة چهارم، باید به نقش عوامل طبیعی و اجتماعی در این خصوص اشاره کرد.

شناخت امام معصوم علیه السلام به عنوان یکی از ارکان معرفت دینی و رساننده انسان به کمال از دیرباز در لسان دین مطرح بوده و همچنان نیز ادامه دارد؛ تا حدی که مرگ جاهلی، جزاء کسی قرار داده شده است که امام را نشناسد و با همین حالت از دنیا برود. در اینکه منظور این روایت چیست تعابیر و تفاسیر مختلفی مطرح شده است که بیشتر ناظر به مباحث کلامی است که البته روایات هم این مسئله را تایید می‌کنند؛ چون مفترض الطاعه بودن به عنوان تفسیر این معرفت در غالب موارد به چشم می‌خورد.ما در این پایان‌نامه با نگاه متفاوتی به این مسئله پرداخته‌ایم و فرایند تاثیرگذاری معرفت امام بر کمال انسان را مورد بررسی قرار داده‌ایم. در یک بخش به رابطه وجودی معرفت امام و کمال انسان پرداخته شده که در آن با مددجستن از مباحث فلسفی به خصوص مباحث علم و عالم و معلوم، این رابطه را تببین کرده‌ایم. در بخش دیگر به رابطه معرفت‌شناختی و اخلاقی این دو پرداخته‌ایم که در آن، نقش شناخت امام در زمینه سازی معرفتی و عملیِ رسیدن به کمال مورد بررسی قرار گرفته است. شناخت امام، هم در ایجاد انگیزه برای رسیدن به مقصود نهایی و هم در شناسایی مسیر کمال، نقش به سزایی دارد. در این پژوهش با توجه به اینکه هدف، بررسی رابطه وجودی و اخلاقی میان معرفت امام و کمال انسان است، از روش توصیفی-تحلیلی استفاده شده است.

چکیدهمسأله ایمان، از مسائل مهم در آموزه‌های دینی است و در فلسفه و عرفان نیز مورد توجه قرار گرفته است؛ در این پایان نامه پس از ارائه تعریف ایمان در تطابق دیدگاه‌ها و بیانات فلاسفه و عرفا سعی شده است، براساس مبانیِ نظیر دارای مراتب بودن غیب و دارای مراتب بودن ساحت‌های وجودی انسان و نحوه ظهور معرفت و ایمان در قلب، سیمایی از مراتب ایمان به غیب، ارائه شود و پس از آن، با اثبات روابط بین ایمان، علم و معرفت به مقوله عمل توجه شده و ضمن اثبات عدمِ ثبات و استقرار ایمان در قلب بدونِ مداومت بر عمل، تأثیر متقابل آن‌ها بر یک‌دیگر و شدت و ضعف یافتن هر یک، مورد بررسی قرار گرفته است.واژگان کلیدی: ایمان، غیب، معرفت، عمل، فلسفه، عرفان

موضوع «محبّت» از مهم ترین و کاراترین موضوعات زندگیبشر است.هر چند دربارهمحبّتپژوهش‌های بسیاری صورت گرفته است ولیهمچنان بسیاری از ابعاد آن نیازمند تحقیق و بررسی است.در این پژوهش رابطه‌ی «محبّتدینی» و «اطاعت پذیری» مورد توجه قرار گرفته است.اسلام برترینمحبّترا در مورد خداوند بیان می‌دارد و او را سرچشمه و اصل و اساس آن می‌خواند و تماممحبّت‌ها را در این راستا مقبول می‌داند.محبّتبه خدا ومحبّتبرای خدا را کهمحبّتدینی می‌نامیم با اطاعت، رابطه‌ی مستقیم و تنگاتنگی دارد و میزان اطاعت‌پذیری از مراتبمحبّتمتاثر است.محبّتدینی دارای ویژگی‌هایی است که می‌توان به تفضّل الهی، معرفت، پاکی، همراهی با بغض کمل طلبی و شور و نشاط اشاره نمود.محبّت دینی دارای نشانه‌ها و پیامدهایی می‌باشد. از اصلی ترین نشانه‌های محبّتواقعی می‌توان به اطاعت‌پذیری و تلاش محبّ برای جلب رضایت محبوب و بیاد او بودن اشاره نمود. توجه به پیامدهایمحبّتدینی در تشویق به آن موثر است که این پیامدهای خوش را می‌توان در دو بخش دنیایی و اخروی بیان نمود.ضمناً آسیب‌ها و آفاتی مانند دنیادوستی، گناه و نادانی،‌محبّتدینی را تهدید می‌نمایند.