مرور درختی موضوعات | کتابخانه مجازی الفبا

در این مقاله، سعی شده است که تعریف روزه، مخفی بودن روزه و نشانه قوت ایمان بودن آن، درجات روزه، به غنیمت شمردن ماه رمضان، جایگاه شیطان در این ماه، فوائد روزه، آثار معنوی روزه و همچنین خودسازی و انسان سازی در ماه رمضان مورد بررسی قرار گیرد.برنامه های اسلام، برای رسیدن انسان به خوشبختی و سعادت جاودانه تدوین شده است؛ سعادتی که گستره ای به پهنای دنیا و آخرت دارد. در این میان، روزه عبادتی است که در ره پویی بشر به سوی کمال و تعالی نقش بسزایی دارد. با بررسی آیات روشن قرآن در می یابیم که روزه، برای رستگاری انسان و رهایی او از قید تن و توجه او به افق های تعالی واجب گردیده است. انسانِ خو گرفته با روزمرگی، در یک اردوی معنوی یک ماهه، رهایی از بند تن و زنگارزدایی از دل را با هم تجربه می کند، غلبه بر خواهش های دل را تمرین می کند و لذت آسمانی شدن را می چشد.در آیه ۱۸۳ سوره بقره، امید به پرهیزکار شدن انسان در قفس تن را، راز وجوب روزه می داند و می فرماید: «ای ایمان آورندگان! روزه بر شما واجب گردید، آن سان که بر پیش از شما هم واجب شده بود. باشد که پرهیزکاری کنید.» نکته روان و زیبایی که در این آیه به چشم می خورد، لطافت بیان آن است. به دلیل دشواری روزه، خداوند از طرفی با خطاب «یا ایها الذین امنوا» و از دیگر سو با توجه دادن به این که روزه اختصاص به شما ندارد، بلکه بر پیشینیان نیز لازم بوده است، مسلمانان را آماده انجام آن ساخته است. لذت خطاب «یا ایها الذین امنوا» سختی و مشقت عبادت را از بین می برد. وقتی انسان با چنین خطابی از سوی معبود بی همتا روبرو می گردد، سرشار از نیرو، خود را آماده اجرای حکم آن یگانه بی نیاز می کند.

اسلام برای رساندن انسان به اوج خوشبختی و کمال سعادت برنامه های زیادی دارد؛ در این میان روزه عبادتی است که با آثار و برکات معنوی و انسان ساز خود، در ره پویی بشر به سوی کمال و تعالی نقش به سزایی دارد.روزه داری در قرآن و سنت و نیز در اقوال بزرگان بسیار مورد تأکید واقع شده است و آثار و فوائد زیادی برای آن حصر گردیده است؛ که از مهم ترین آن می توان به پرورش اراده و خودسازی، یادآوری محرومان و درماندگان، رشد معنویت و تقویت روحیه صبر و استقامت اشاره نمود. علاوه بر موارد فوق، روزه داری می-تواند در سلامت جسم و روان انسان نیز نقش آفرین باشد. در این مقاله برآنیم تا گوشه هایی از آثار سزنده روزه بر زندگی انسان را در بعد معنوی و خودسازی بررسی کنیم.

روزه تنها یک عمل ساده فردی مؤمنان در قالب امساک از خوردن و آشامیدن نیست بلکه رعایت و عمل نمودن به مجموعه ای از احکام و دستورات مربوط به جسم و روح انسان است که در صورت التزام آن از سوی آحاد مسلمانان، علاوه بر رشد و تعالی همه جانبه جامعه اسلامی، نتایج گران بهایی در امور روحی، روانی، معنوی و بهداشتی برای فرد و اجتماع به ارمغان می آورد. عارفان حقیقت و سالکان طریقت، همواره از فرصت بی نظیر ماه مبارک رمضان برای زیباترین حضور در بارگاه کوی دوست و ضیافت آسمانی در ملکوت بهره ها می گیرند و تلاش می کنند با ترسیم و تبیین عظمت و ارزش های آن برای دیگران، آنان را از حیات معنوی این ماه آگاه و بهره مند سازند. از جمله این عارفان و سالکان حقیقی که رسالت هدایت و رهبری معنوی و اجتماعی جامعه را بر عهده داشته و همواره با عشق و دلسوزی، آنان را به سوی تعالی معنوی رهنمون می سازد، مقام عظمای ولایت حضرت آیت الله خامنه ای است. معظم له همه ساله در ایام ماه مبارک رمضان در دیدارها و خطبه ها، درس ها، فرصت های ارزشمند و گران بهای آن را به اقشار و طیف های مختلف مردم گوشزد و به بهره مندی از آن سفارش می نمایند. در این نوشتار فرازهایی از سخنان ارزشمند ایشان را در این زمینه مرور می کنیم و آن را همچون نقشه راهنما در پیش روی خود برای ماه رمضان امسال نصب می نماییم.

در عصر حاضر مسلمانان به دلایل متعدد شغلی، تحصیلی، و ... در مناطق مختلف جهان پراکنده شده‌اند، مناطقی که در تضاد با عقاید و باورهای مورد ارزشی آنان می‌باشد. حال این مسلمانان چگونه می توانند در این جوامع، از دین و باورهای دینی خود محا‌فظت نمایند؟ در این راستا، با تعمّق در منابع اسلام،یعنی قرآن کریم و احادیث و سیره‌ی نبی مکرم اسلام (صلی الله علیه و آله و سلّم) و ائمّه اطهار (علیهم السلام) به راهکارهای تاثیر گذاری دست می‌یابیم. شخص ابتدا باید به خودسازی بپردازد و از لحاظ ایمان و تقوا و اراده، به قدری تقویت یافته باشد که بتواند در مقابل دنیای پر از مکر و شبهه و خرافه و توطئه مخالفان نلغزد و حقیقت را از باطل تمییز دهد. از جمله راهکارهای خود سازی؛ سخت کوشی در یادگیری علوم دینی و در عمل به دستورات الهی و انس با قرآن، مجاهدت نفس و مراقبت از اعمال، و...می باشد. گام دوم برای حفظ دین، ایجاد زمینه‌هایی برای تعامل و حفظ وحدت با سایر مسلمانان است، که از طریق تشکیل گروه دوستی و پیمان اخوت، ایجاد مراکزی برای تجمع و داشتن جلسات مشترک برای حل شبهات و مسائل و...است. همچنین گردهمایی پیروان ادیان برای حل اختلافات و ایجاد وحدت و یاری یکدیگر، با تکیه بر اشتراکات، عقد پیمان نامه‌ها، و...راهکارهایی در جهت پیشبرد اهداف متعالی ادیان و ترویج دین الهی می‌باشد. امّا نکته مهم این است که دین برای حفظ شدن، باید عرضه شود، مخالفان دین باید با حقیقت و اصل آن آشنا شوند، دینی به دور از خرافات و شبهات، و افراط و تفریط‌ها. همچنین، مخالفان باید بدانند که دین، منحصر در عقیده نیست. با این باور، مسلمانان با کسب مهارت‌های ارتباطی و حضور در اجتماع و مشارکت در کارهای خیر اجتماعی، زمینه‌های تعامل و کسب اعتماد، و آشنایی مخالفان با دین اسلام را هموار می‌سازند، و به این ترتیب مسلمانان می‌توانند با بکار بستن این راهکارها، در آن محیط به دفاع از حقانیت باورهای خود و حفظ آن بپردازند.