مرور درختی موضوعات | کتابخانه مجازی الفبا

دعا سلاح مومن بوده، و به‌معنای استمداد از خداوند است. انسان از طریق دعا عبودیت خود را به معبود نشان می‌دهد. دعا در بعد جسمانی، کارکردهای پیش‌گیرانه و درمانی مثل دفع بلایا و شفای امراض دارد. در بعد روحی و عاطفی، علاوه بر حل مشکلات علمی و تقویت حافظه، همّ و غم را از انسان دور می‌کند، و در برآورده شدن حاجات و نجات از سکرات موت نیز نقش به‌سزائی دارد. امنیت از شر شیطان و حاکم جور، جلوگیری از طغیان نفس و شکیبایی در راه خدا از دیگر آثاری است که در دعا می‌توان یافت. کارکردهای معنوی دعا عبارت است از معرفت و قرب الهی، قبولی توبه، رفع فشار قبر و رحمت الهی. همچنین دعا باعث می‌شود که اخلاق خوب، امید، آرامش، نورانیت دل، یقین، تزکیه، روحانیت و توکل در انسان رشد کند. دعا تجارت سودمندی است که رضایت الهی، آزادی، ولایت‌پذیری و رهایی از فقر را برای انسان به ارمغان می‌آورد. از کارکردهای اجتماعی دعا در ابعاد مختلف سیاسی، اقتصادی و فرهنگی می‌توان به شکست کفار، تقویت روح حق‌طلبی و مصالح عمومی، رفع ظلم، ایجاد امنیت در جامعه، نزول برکات آسمانی، بی‌نیازی نیازمندان و تزکیه جامعه از رذایل اخلاقی اشاره کرد، که نمونه‌های فراوانی از آن در طول تاریخ محقق شده است. دعا آداب و شرایطی هم دارد. برای انجام دعا شخص باید وقت مناسبی را انتخاب نماید و با معرفت خدا، نیت خالص و حضور قلب، دعا را با نام خدا و صلوات بر پیامبر اعظم( شروع نماید. پس از آن باید با تضرع و اقرار به گناه، معصومین(ع) را واسطه قرار دهد. ایمان، عمل صالح، اجتناب از غذای حرام، ادای امانت و اصرار بر دعا نیز در استجابت دعا موثر است. اموری نیز وجود دارد که مانع از استجابت دعا است؛ ارتکاب گناه، نفاق، تأخیر نماز، فحش، عقوق والدین، خبث باطن و کتمان حق از آن جمله است. این پایان نامه مشتمل بر یک مقدمه و کلیات و بر پنج فصل است. در مقدمه تعریف دعا از نظر لغت و اصطلاح و در کلیات جایگاه دعا در معارف دینی بیان گردیده است. در فصل اول: اهداف دعا بیان شده. در فصل دوم: کارکرد و فوائد دعا بیان شده و در فصل سوم به ذکر پاره ای از دعاهای انبیاء و اولیاء در قرآن و کارکرد آن پرداخته شده است. در فصل چهارم آداب دعا و شرایط استجابت دعا و رفع موانع بیان شده و در فصل پنجم دعا از دیدگاه عرفان، عقل و تجربه بیان شده است و در پایان فهرست منابع و مآخذ آمده.

الحمد للّه الذی هدانا لهذا وما کنا لنهتدی لولا ان هدانا اللّه ثم الصلاه والسلام على خیر الأنبیاء والمرسلین. اسوه الاولین والاخیرین أبی القاسم محمّد وعلی آله، خیر الحجج بعد رسول اللّه والمعصومین من کل دنس، وبعد:ان البحث الذی نحن بصدده یحتوی علی فصول أربعه.فی الفصل الأوّل الذی کان بعنوان تمهید البحث بحثنا فیه عن لفظ الشیعه لغهً واصطلاحاً ونشأه التشیع وانتهینا إلى ان لفظ الشیعه بمعنی جماعه متکتله من الناس وقد وضع بملاحظه الخصوصیات الموجوده فی فعلهم وهی التی یذکرها أهل اللغه بأنها أصل الاسم. کالانتشار والتقویه والاتباعه والتحزب لشخص وغیرها.واما المعنی الاصطلاحی فقد رأینا أن أوّل من استعمله کحقیقه شرعیه هو نفس الرسول الأعظم (صلى الله علیه و آله) وقد لقب بعض الصحابه بشیعه علی (علیه السلام) لبیان مرتبه ایمانهم بأنهم اکمل المسلمین أی بالتسلیم التام للّه ولرسوله ولوصیه قلباً وقولاً وفعلاً.ولکن توسع دائره الاستعمال عند المتشرعه فاکتفوا بالجانب الاعتقادی والفکری مع غض النظر عن الجانب العملی فالتشیع عند المتشرعه هی اکمل الاطروحه والشیعی هو أکمل المسلمین اسلاماً بغض النظر عن کونه یعمل أم لا.واما استقرار لفظ الشیعه کمصطلح متشرعی فکان فی زمن الامامین الباقر والصادق( علیهما السلام) ولا یعنی ان نشأه التشیع کان فی هذا الزمان بل کانت على ید رسول اللّه (صلى الله علیه و آله) وهو أوّل من وضع بذره التشیع ثم بحثنا عن اهمیه المحافظه ومعنی المحافظه وقلنا ان مرادنا من المحافظه باصطلاحنا هو (رعایه وحمایه الشیعه الاقلیه فی العالم بصرف المکاره عنهم واسبابها سوء ودفعاً أو رفعاً لاجل تقویم النظام الشیعی الداخلی على أسس الأیمان وحفظه وتقویته وتوسعته توطئه لاستقبال النظام العالمی الأکبر والحکومه المهدویه الکبری حیث یظهر اللّه الاسلام على الدین کله) وقلنا ان المراد من الاقلیه هنا بلحاظین:1- بلحاظ المناطق الجغفرافیه وبلحاظ بقیه المجتمعات فی دولهم فهم الاقلیه . 2- بلحاظ العالم والعولمه فهم الاقلیه فی قبال الاخرین. وفی اهمیه المحافظه وضرورتهما قد أوردنا بعض ادله نقلیه وعقلیه وعرفیه.واما من الاهداف المهمه التی ذکرناها للمحافظه هو القیام بالواجب الذی ثبت وجوبه بالادله، ومنها إعداد ارضیه للنظام الاصلح فی العالم وارضیه لاستقبال ظهور الإمام صاحب العصر والزمان (عجل اللّه فرجه) ودولته الکریمه وتقویه الکیان الشیعی.وبحثنا أخیراً فی هذا الفصل عن عوامل بقاء الشیعه فی طول التاریخ وانتشارهم بعد ان کانوا قلیلین ومضطهدین. ومن العوامل التی استطعنا ان نستخرجها هو قوه الانتشار التی یحملها التشیع لتوافق اطروحته مع الفطره والعقل، أو بسبب وجود قاده إلهیین، وهم الائمه المعصومین من آل محمّد (علیهم السلام) وغیرها من العوامل.الفصل الثانی: هو الذی یحمل اصل البحث. وعنونناه بعنوان المحافظه الاجتماعیه ثم قسمناه إلی فروع ثلاثه کما کان یقتضی البحث. فی الفرع الاول قدمنا مقدمات عامه فی فلسفه الاجتماع التی عاده تبحث فی کتب الاجتماع وذکرناالتی توافق الاسلام مع استدلالات نقلیه وعقلیه. منها ان الإنسان اجتماعی بالطبع والفطره وان العلاقه بین الفرد والمجتمع هی علاقه التأثیر والتأثر، بمعنی اصاله الفرد واصاله المجتمع معاً. وفی آخر هذا الفرع عرّفنا المجتمع الانسانی بانه (کل مجموعه من افراد البشر- قد یشترکون فی منطقه جغفرافیه معینه وقد لا یشترکون فیها - تربطهم رابطه ما معروفه لدیهم ولها اثر دائم أو موقت فی حیاتهم وفی علاقاتهم بعضهم مع بعض بحیث تلک الرابطه الوثیقه تجعلهم کالقافله الواحده فی سیاره تسیر بهم نحو مصیر ومقصد واحد فاذا وصلوا وصلوا جمیعاً وإذا تخلفوا تخلفوا جمیعاً).والفرع الثانی خصصناه بالبحث حول حقیقه المجتمع الشعی. ومع الأسف لم یکتب فیه مسبقاً فکان بکراً فی نوعه، واستطعنا ان نصل إلى نتائج مهمه جداً فی علوم الاجتماع .انتهینا إلى ان وجود المجتمع الشیعی کان امراً ضروریاً لاهداف الاسلام العالیه ووجود خطه اجتماعیه التی کانت ت وجود مجتمع لتطببق تلک الخطه. ولوجود التحدی الاجتماعی فی العصر الحدیث. ثم وجدنا ان نشأه المجتمع الشیعی کان بتخطیط من اللّه وتنفیذ من الرسول الأعظم (صلى الله علیه و آله) وترسیخ وتوسیع من الأئمه الاطهار (علیهم السلام). وهذه النتیجه استفدناها من مقدمات سبعه ذکرناها مفصلاً هناک. وقلنا ان انشقاق المسلمین إلى اتجاهین رئیسیین بعد وفاه رسول اللّه (صلى الله علیه و آله) کان نتیجه مخلفات اجتماعیه من المجتمع السابق الجاهلی وان بقاء مثل هذه المخلفات فی کل مجتمع جدید أمر طبیعی، وهو من السنن الاجتماعیه.وبحثنا بعد ذلک عن اساس العلاقه بین الفرد والمجتمع فی المجتمع الشیعی ورأینا ان العلاقه قائمه على أساس الاحساس بالمسوولیه ولولاه لما امکن تکلیف المجتمع ولا الفرد. وذکرنا بعض اثار هذا الاحساس بالمسوولیه ومن قبیل التضامن والتعاون الاجتماعی والذب والدفاع عن مصالح المجتمع الشیعی. ثم قلنا ان هذا الاحساس فی الواقع هو الوعی الاجتماعی وفی هذا البحث استطعنا ان نصل إلى عناصر المجتمع الشیعی التی لم یصل الیها قبلنا احد على الظاهر وهی التی اعتمدنا علیها فی معرفه أنواع العلاقات فی المجتمع الشیعی، هذه العناصر کانت عباره عن:1 - اللّه ?- ودخوله لیس دخولاً عددیاً بل دخول هیمنه فی المجتمع.2- النظام النظری - وهو عباره عن القرآن.3 - النظام العملی - وهو عباره عن الحجج والقدوه والاسوه المعصومین (علیهم السلام). 4 - الإنسان أو الخلیفه.5 - الطبیعه والأرض.6 - العلاقه القائمه بین الإنسان وبین سائر العناصر.واما العلاقات التی تتفرع من وجود هذه العناصر هی عباره عن:1- علاقه الفرد باللّه I.2- علاقه الفرد بنفسه.3- علاقه الفرد بسائر افراد المجتمع الشیعی.4- علاقه الفرد بالقرآن.5- علاقه الفرد بالحجج المعصومین (علیهم السلام).6- علاقه الفرد بالطبیعه.واستنتجنا ان الفرد الکامل والإنسان الکامل فی المجتمع الشیعی هو من أحسن العلاقات السته. ثم ان هذه العلاقات هی التی توجد الاصناف وان کل فرد حسب العلاقه التی یقیمها مع بقیه العناصر یدخل فی صنف من الاصناف وانها، اما صنف الخیر واما صنف الشر. وهذه الاصناف دائماً فی الصراع. فالذی نقبله هو الصراع الصنفی دون الصراع الطبقی.وتوصلنا إلى ان الاسلام قد قسم الناس إلى مجامیع بمحاور مختلفه لاغراض اجتماعیه مفیده وسلیمه وحث الناس على تشکیل مثل هذه المجامیع. من تلک المجامیع مجمع الأسره وهی تجمع أفراد الأسره فی بیت واحد بمحور القرابه على حدود الأبوه والبنوه بغرض تربیه المجتمع فی نطاق ضیق وسهل الوصول، لاجل مساهمه الجمیع فی عملیه التربیه، کما دعاهم إلى مجامیع عبادیه کالصلاه وحضور الجنائز بغرض التعاون على طاعه اللّه بمحور الایمان ، فلا رهبانیه فی الاسلام.فی هذا الفرع بحثنا عن بعض عقود اجتماعیه مهمه التی لها دور مهم فی تقویه المجتمع الشیعی والتی من الاسف الشدید قد هجرت أو وقع التهاون بها للجهل بمنافعها الاجتماعیه. منها عقد البیعه وعقد الأخوه وعقد النکاح خصوصاً المنقطع وغیرها من العقود.وبحثنا ایضاً عن حقیقه الوحده فی المجتمع الشیعی ورأینا ان المکان والزمان غیر داخلین فی تحدید المجتمع الشیعی وان المجتمع الشیعی ممتد زماناً من یوم نشوءه إلى یوم یبعثون وإلی کل منطقه جغرافیه. وان المحور محور العقیده وکونه على الحق ومتمسکاً به و قائماً بالوظائف الإجتماعیه. وأخیراً، بعد بیان هذه الصوره الاجمالیه عن حقیقه المجتمع الشیعی اتضح تعریف المجتمع الشیعی فعرفناه بانه ( مجموعه أفراد البشر تربطهم رابطه الاسلام الکامل (التشیع) ولها أثر دائم فی حیاتهم وفی علاقاتهم بعضهم مع بعض ما داموا معتقدین بالاسلام الکامل ویعملون بوظائفه).فی الفرع الثانی بحثنا عن کیفیه المحافظه على المجتمع الشیعی وقسمنا البحث إلی أربعه أقسام. فی القسم الأوّل بحثنا عن الأمور التی تراعی وتحافظ على المجتمع من داخل المجتمع الشیعی على نحو الدفع والوقایه. هذه الامور استخرجناها من الفرعین السابقین. منها ان الاسلام دین الفطره وان الإنسان اجتماعی بالفطره ومن أراد الدخول فی المجتمع فلابدّ ان یکون عن طریق الفطره ولابدّ من المحافظه علی الفطره لسلامه المجتمع وان کل المهالک الاجتماعیه منشأها مخالفه الفطره واتباع الهوى. والاسلام جاء لیحافظ الفطره فینبغی ان یعمل الإنسان بارشادات الاسلام لاجل الحفاظ علی فطرته وبالتالی یصل إلى الحیاه الاجتماعیه السعیده والسلیمه.وفی القسم الثانی بحثنا عن المشاکل التی یعانیها المجتمع الشیعی فعلاً وتهدده من الداخل وسمیناه رعایه المجتمع الشیعی رفعاً وعلاجاً. وذکرنا ثلاث مشاکل اساسیه وطرق علاجها بعد ذکر منائها. هذه المشاکل هی مشکله القومیه والقَبَلِیه والعنصریه ومشکله التحول الاجتماعی ومشکله الفساد الاجتماعی.وفی القسم الثالث جرى البحث حول کیفیه حمایه ومحافظه المجتمع الشیعی من خارج المجتمع علی نحو الدفع والوقایه وذکرنا هناک مبانی اجتماعیه مهمه فی النظام الاسلامی التی ان طبقت فی الحیاه الاجتماعیه فالمجتمع الشیعی یبقی محفوظاً وبعیداً عن الهجمات الخارجیه وعن الانهیار الذی منشأ خارجی.من هذه المبانی حفظ العلاقات المادیه بیننا وبین المجتمعات الأخرى، ومنها تطبیق احکام التعایش.وفی القسم الرابع من هذا الفرع جرى البحث حول المشاکل الاجتماعیه التی تهدد المجتمع الشیعی من الخارج فعلاً وکیفیه العلاج بعد ذکر مناشئها. هذا القسم عنونناه بعنوان حمایه المجتمع الشیعی رفعاً وعلاجاً.من هذه المشاکل مشکله الفصل والطرد الاجتماعی ومنها مشکله تصفیه الهویه الاسلامیه الشیعیه.فی الفصل الثالث بحثنا عن الجهات المسووله عند المحافظه ووظیفتهم فی هذا المجال. من هذه الجهات ذکرنا الحوزه العلمیه والحکومه الاسلامیه وموسساتها العالمیه کالمجمع العالمی لأهل البیت (علیهم السلام) وأخیراً ذکرنا وظیفه الاقلیات الشیعیه فی المناطق المختلفه العالمیه.فی الفصل الأخیر وهو الفصل الرابع الذی کان عباره عن نتائج البحث قدمنا للمحافظین على المجتمع الشیعی اصولاً عامه اجتماعیه التی لابدّ منها فی المحافظه الاجتماعیه وبدونها یصعب أو یستحیل المحافظه على المجتمع الشیعی داخلاً وخارجاً. من هذه الاصول هو اصاله الفطره الفردیه والاجتماعیه واصاله التحذر من المخلفات الاجتماعیه.هذا البحث فی الواقع مجمل ومضغوط جداً وکان الغرض منه تنبیه المتخصصین فی هذا المجال عن اهمیه البحث وسعته وابعاده ومنافعه حتى یواصلوا البحث والتحقیق فیه. نفعنا اللّه والمومنین به فی الدارین وقرّبنا به عنده وعند المصطفین من المعصومین (علیهم السلام).

واژگان کلیدیاخلاق، دوستی و محبت، رفتار، اجتماع، تقوی، رابطه.برخورداری از محبت اساسی‌ترین نیازهای روانی انسان، به شمار می‌رود دوستی و دوست‌یابی نوعی تلاش در جهت تأمین این نیاز یاد شده است.در فصل نخست پژوهش حاضر، مفاهیم و معانی موضوع در لغت و در معارف دینی بررسی شد و در ادامه جایگاه دوستی و محبت در قرآن و سنت و در اخلاق و عرفان مورد بررسی قرار گرفت.فصل دوم، اقسام دوستی و محبت، محبت خدا، محبت اهل بیت^، محبت به دنیا و .... حول این محور مورد بررسی و کاوش قرار گرفت که اگر تمامی محبت‌ها در راستای محبت خداوند خلاصه شود، باعث آسایش و امنیت روحی و روانی و اجتماعی می‌گردد.در فصل سوم، جلوه‌های رفتاری محبت، در حیات فردی و اجتماعی مانند: محبت به والدین، همسر، فرزند، همسایه و خویشاوندان و افراد جامعه مورد پژوهش قرار گرفت که محبت کلید موفقیت در جامعه است.در فصل چهارم، مرزهای دوستی در روابط اجتماعی، از منظر قرآن و روایات مورد بررسی قرار گرفت، که معیار شناخت دوست را به صورت روشن مشخص می‌کند.در فصل پنجم، کاوشی دیگر در ابعاد مختلف دوستی، از جمله آزمایش دوستان راههای آزمایش، عوامل پایداری و ناپایداری در روابط دوستانه از منظر قرآن و روایات مورد بررسی قرار گرفت.در فصل ششم، آثار و پیامدهای دوستی مورد پژوهش قرار گرفت.در خاتمه ضمن نتیجه‌گیری به ارائه برخی پیشنهادها و موضوعات جدید حول محور دوستی و محبت عرضه شد.

شامل دو بخش می‌باشد. بخش اول آن دارای سه فصل و بخش دوم آن دارای چهار فصل می‌باشد. در فصلهای بخش اول به کلیاتی از قبیل (بررسی لغوی و اصطلاحی - تعاریف - اهمیت و فلسفه و شرائط و مراتب و ویژگیها و....) اشاره شده است . و در فصلهای بخش دوم به معرفی محورهای معروف و عوامل توسعه معروف و همچنین انواع منکرات و دیگر مسائل پرداخته شده است . و در مجموع سعی شده است تلفیقی میان دو بخش و فصلهای مربوطه ایجاد شود بطوری که نقش کاربردی فریضه امر و نهی در اصلاح فرد و اجتماع از دو جنبه ثبوت و اثبات - به آسانی روشن گردد ونیز در لابلای موضوعات مختلف موارد متعددی از اطلاعات نرم‌افزاری نیز گنجانده شده تا تحقیقاتی که در آینده در مورد امر به معروف و نهی از منکر و مسائل مربوط به آن بعمل می‌آید - به نحو مقتضی مورد استفاده قرار گیرد. قابل ذکر است قبل از ورود به بحث اصلی مقدمه‌ای نیز ارایه می‌گردد که شامل دو سخن می‌باشد که سخن اول تفسیری از جهان معاصر بوده و سخن دوم مقابله‌ای بین جوامع دینی و غیر دینی صورت گرفته و در آن به توانمندی دو عنصر امر به معروف و نهی از منکر و کارآمدی فقه و معرفت دینی در راستای حاکمیت ولایت فقیه جهت نابودی تمام منکرات و... پرداخته شده است .

کلام اجتماعی را می‌توان شاخه ای از الهیات اجتماعی دانست که هدف آن ساختن نظام واره‌ای از اعتقادات برای خصوصیت در یک جامعه مومنانه پویاست.بررسی نظرات آیت الله بهشتی در بحث آراء کلام اجتماعی با تحلیل آثار ایشان محور اصلی این پژوهش است. روش تحقیق در این پژوهش توصیفی-تحلیلی می‌باشد.مهمترین مسائل مورد پژوهش در این تحقیق نبوت، امامت، حکومت، وحدت و عدالت در اسلام از جمله مباحث کلامی بررسی شده در آراء این اندیشمند والااست. در زمینه مبانی جامعه‌سازی اسلامی و راهکارهایی که برای ایجاد چنین جامعه‌ای و در پایان پیوند بین مباحث کلامی و مباحث اجتماعی از زوایای مختلف از نگاه ایشان را مورد بررسی قرار می دهیم . نتیجه محوری این است که آیت الله بهشتی تلاش های ویژه ای رادر جهت استقرار نظام کلام اجتماعی بر اساسقرائت خاص خود،البته بدون غفلت از علل و عومل پیرامونیمصروف داشته است که نیازمند ریشه یابی،تحقیق و بررسی دقیق تر و منسجم تر است.

اسلام تنها دین و آیینی است که به درستی بنای دعوت خود را بر اجتماع استوار کرده و به‌لحاظ مدنی‌الطبع بودن انسان، امر اجتماع را در هیچ یک از شئون رها نکرده است. زندگی اجتماعی انسان در اشکال گوناگون تبلور می‌‌یابد. بی‌‌تردید، پس از خانواده که اساسی‌‌ترین واحد اجتماعی به‌شمار می‌‌رود، همسایگان که در قالب یک محله شکل می‌‌گیرند، مهم‌ترین تشکیلات جامعه انسانی‌اند که در کنار انسجام و وحدتی که دارند، تعاملات و معاشرت‌‌های اجتماعی تاثیرگذاری با هم دارند که زمینه ساز شکل‌‌گیری یک الگوی فرهنگی و زیستی متناسب با هویت جمعی خود‌اند. بحث همسایه و همسایگی، همواره از مباحث مهم مورد توجه ادیان، اندیشمندان اجتماعی و علما‌‌ی علم اخلاق بوده است، تا آنجا که در الگوی اسلامی، روابط و حقوق همسایگی، پس از پرستش خداوند و نیکی به والدین، مورد تاکید قرار گرفته و حتی برای کافران حق همسایگی برشمرده شده است. در نوشتار حاضر با عنایت به مباحث امروزی در باب الگوهای زندگی اجتماعی، نخست، به‌‌اجمال، سبک ‌‌زندگی مورد بحث قرار گرفته و سپس با بهره‌گیری از روش اِسنادی، تلاش شده تا آموزه‌‌های دینی متناسب با موضوع، بررسی شود و با استخراج مفاهیم و محورهای شاخص در باب روابط و حقوق همسایگی، گامی در راستای ترسیم الگوی روابط همسایگی - بر اساس دیدگاه اسلام - برداشته شود.

شناخت سیمای تابناک پیامبر اعظم (ص) و آشنایی با سیره ایشان زمینه ساز تعالی و تکامل زندگی مادی و معنوی بشر می باشد و می تواند جوامع را در مسیر رشد و بالندگی رهنمون سازد.این مقاله با عنوان ""بررسی شیوه های ارتباطی پیامبراکرم (ص)""می کوشد که ارتباطات فردی و جمعی پیامبر اعظم را مورد بررسی و واکاوی قرار دهد. از ارتباطات خانوادگی گرفته تا نحوه ارتباط با اهل کتاب، مثل مسیحیان و یهودیان و حتی نحوه برخورد با کفار و مشرکان و منافقان. امید می رود همین اندک، ذائقه جویندگان حقیقت را شیرین نماید و با تأسی به سیره، سلوک و رفتارهای پیامبر عظیم الشأن اسلام (این الگوی همیشه سرآمد تاریخ بشریت) به ویژه در عصر کسادی بازار ایمان، جان ها و فطرت های زلال از شراب طهورش سرمست شوند.

همان گونه که قران کریم رسول گرامی خود را توصیف می کند آن حضرت انسانی با ویژگی هایی متعالی بود. شخصیتی که شاسته دریافت مدال (إنَّکَ لَعَلی خُلُق عَظِیم) از سوی پروردگار هستی گردید. قرآن در تبیین سیره اخلاقی پیامبر، به عشق و علاقه ایشان به هدایت مردم و نجاتشان از گمراهی سخن می گوید، این علاقه به حدی بود که خداوند به پیامبرش خطاب می کند «لَعَلَّک باخِعٌ نَفْسَک أَلاّ یکونُوا مُومِنِینَ» (شعراء، 3) و در فرازی دیگر از دلسوزی فراوان و حرص شدید آن حضرت بر هدایت مردم سخن گفته و می فرماید: «لَقَدْ جَاءَکمْ رَسولٌ مِّنْ أَنفُسِکمْ عَزِیزٌ عَلَیْهِ مَا عَنِتُّمْ حَرِیصٌ عَلَیْکم بِالْمُؤْمِنِینَ رَءُوفٌ رَّحِیمٌ» (توبه، ۱۲۸) رحمت جهانیان بودنِ پیامبر اکرم (ص) در همه رفتارهای پیامبر موج می زند. از برخورد با مخالفان در عفو و گذشت گرفته، تا احترام به مردم عادی به ویژه تکریم مومنین و یاران و اصحاب خود، همه و همه جلوه ای از خلق عظیم الهی بود؛ که در سیمای نورانی و اعمال و رفتار پیامبر خود را نشان می داد.

در حالی که جهان با شتاب توصیف ناپذیری به سوی صنعتی شدن و جهانی عاری از دشواری و سختی و تحولات عمیق فن آوری در حال حرکت است، همچنان موضوع بیماریها و مشکلات روانی اخلاقی، موضوعی در خور توجه و نه چندان خشنود کننده به حساب می آید. ازجمله بیماریهای روانی اخلاقی که دامنگیر جوامع گشته، بیماری های دهشتناک، نفاق و انحرافات جنسی است. این معضلات، کالبد و ریشه جوامع را هدف قرار داده و آشفتگی روانی و پریشان حالی را به دنبال خواهد داشت. قرآن کریم و روایات در خصوص این موضوعات به لحاظ مبنایی و محتوایی از غنای والایی برخوردار است و نقش بسزایی در کاهش و از بین بردن فشارهای روانی اخلاقی وتامین بهداشت روانی اخلاقی افراد واجتماع دارد. اسلام، راهکارها و سفارشهایی در این بین دارد که زمینه ساز بهداشت و سلامت اخلاقی در اجتماع است؛ آن سان که فشارهای روانی اخلاقی مردم را از بین می برد و بهداشت روانی اخلاقی آنان را در این زمینه تقویت و یا تامین می کند. از جمله مطالب یاد شده در این باره می توان از، واکاوی بیماری نفاق و انحرافات جنسی به عنوان مهمترین بیماریهای روانی اخلاقی، پیامدهای آنان در اجتماع و راهکارهای اسلام برای مقابله با این گونه بیماریها، نام برد.

ناامیدی یکی از حالات هیجانی منفی در انسان است که عوامل بسیاری از جمله نداشتن سعه صدر، عدم اعتقاد به خدا، وسوسه های شیطانی، امیدهای دروغین، شکست ها، سوءظن و ... سبب پدید آمدن آن می شوند و پیامدهای خطرناک و غیر قابل جبرانی را به دنبال دارد. بسیاری از سخنان حکیمانه و ارزشمند امام علی (ع) در کتاب نهج البلاغه حاوی چگونگی عمل کرد و ارائه راه کار درباره مقابله و کنترل این حالت هیجانی است. همچنین در بردارنده شیوه های چگونگی برانگیختن هیجاهای مثبت در انسان ها برای درمان و از بین بردن یاس و ناامیدی است. مهم ترین راه کارها و شیوه هایی که امام علی (ع) در برانگیختن هیجان های مثبت مردم برای درمان ناامیدی به کار برده اند؛ صبر، توکل بر خدا، نماز و نیایش و خوش بینی است.