مرور درختی موضوعات | کتابخانه مجازی الفبا

در این نوشتار، دیدگاه‌های مختلف در مورد "جمع و تدوین قرآن کریم از منظر شیعه و اهل سنت" مطرح شده و برخی از دیدگاه‌ها در این زمینه نقد و ارزیابی گردیده است. نویسنده در چهار فصل، پس از طرح این دیدگاه‌ها؛ دلایل قائلین هر یک از این دیدگاه‌ها را نیز منعکس نموده است. وی نخست، به بیان مفهوم لغوی و اصطلاحی قرآن و لغت "جمع" پرداخته و ضمن بیان کاربردهای جمع؛ محورهای جمع قرآن کریم، مانند گزینش واژگان و ترکیب آن‌ها، تنظیم آیه‌ها در ضمن سوره‌ها و تنظیم سوره‌ها در ضمن مصحف شریف از سوی جمع‌آوری کنندگان و کاتبان قرآن را شرح نموده است. نقد و ارزیابی دیدگاه‌های مفسران و مورخان شیعه و اهل سنت در مورد توقیفی بودن ترتیب سوره‌ها و در نتیجه ترکیب فصلی قرآن کریم؛ اجتهادی بودن ترتیب سوره‌ها و آیه‌ها و یا توقیفی بودن در بخشی و اجتهادی بودن در بخش دیگر، ترتیب سوره‌ها و جمع‌آوری قرآن و بررسی دلایل مبتنی بر هر یک از این دیدگاه‌ها، بخش دیگری از مطالبی است که در این نوشتار ارائه شده است. نویسنده در ادامه، دلایل قائلان به جمع‌آوری قرآن، در زمان پیامبر اسلام و دیدگاه‌هایی مبتنی بر جمع قرآن در زمان صحابه آن حضرت را مطرح نموده و به داوری درباره این دیدگاه‌ها و بیان قول مختار خویش مبنی بر جمع‌آوری و تدوین کامل قرآن در زمان حیات رسول خدا( پرداخته است. از نظر نویسنده، اگر به تدوین و ترتیب سوره‌ها در زمان پیامبر اسلام(ص) قائل نباشیم، در مورد هویت قرآن، از جمله تحریف آن دچار ابهاماتی متعدد می‌شویم که این امر باعث تقدس‌زدایی از ساحت قرآن و بی‌اعتباری این کتاب بزرگ آسمانی می‌شود و در نتیجه قرآن که قطعی الصدور است، مانند روایات به منبعی ظنی الصدور تبدیل می‌گردد.

شرکیکی از گناهان کبیره‌ای استکه خدای تعالی در قرآن کریم صریحا بخشنده نشدن آنرا بغیر از راه توبه بیان کرده است .از طرفدیگر شرکاز آن جمله گناهانی استکه با وجود اعتقاد به خالقیتتعالی موجبخروج فرد از دین میشود.این نکته مهمی درباره این گناه استکه میتواند هشداردهنده به این مطلبباشد که صرفاعتقاد به وجود آفریننده برای عالم هستی برای نجاتو رستگاری کافی نیست .از نظر قرآن کریم شرکتنهاترین گناهی استکه همه پیامبران الهی علیه آن قیام کرده تمام سعی و تلاشخود را برای ریشه کن کردن آن بکار گرفته‌اند.پیامبر اسلام (ص ) نیز نفوذ این گناه به دلها را به راه رفتن مورچه سنگصافدر شبظلمانی تشبیه کرده استاین تشبیه پیامبر (ص ) وقتی در کنار آن همه آیاتبر حذرکننده قرآن کریم از شرکقرار میگیرد اهمیتبررسی این موضوع را دوچندان میکند.علتهمه این تاکید بخاطر این استکه شرکنقض‌کننده توحیدی استکه حقیقتعالم هستی بدان استوار استدر جهان‌بینی توحیدی همه مخلوقاتبدون استثناء در ذاتخود هیچ استقلالی ندارد و در همه شئون خود وابسته به خدا هستند و هر قدرتو سبیتآنها در طول سبیتخداستنه در عرضآن، ولی مشرکین زمانهای مختلفاز روی عواملی چون جهل و پندار، غرق شدن در زندان تفکراتمادی و حس‌گرایی، تقلید کورکورانه، فریبسودجویان جوامع و امثال این در مقابل خدای تعالی خدایان، اربابو شفیعان مستقلی تصور کرده آنها را شریکخدا در گردشامور و سبیتپنداشته‌اند از نظر قرآن کریم چنین نگاه مستقلانه‌ای به هر مخلوقی در هر کاری شرکمحسوبمیشود.از طرفدیگر برخی از مسلمانان بخاطر عدم توانایی تشخیصحد و مرز توحید و شرکگروهی از مسلمانان را بخاطر شفاعتخواهی توسل و استغاثه به پیامبر (ص ) و اولیاء خدا بعد از وفاتشان مشرکخوانده‌اند.دلیل عمده آنها در این ادعاهایشان مرده و بی‌جان بودن پیامبر (ص ) و اولیاء الهی استاین گروه که بزعم خود درصدد نهی مردم از شرکبود با سخنانیکه زده خودشبه شرکدچار شده است .چرا که اگر ما فاعلیتو سبیتهر موجودی را مشروط به اذن و اراده خدا بدانیم در اینصورتمرده و زنده بودن فرق نخواهد کرد.ولی ما اگر چنین تصور کنیم که شخصدر حین حیاتخود از بیشخود توانایی بر امری دارد و لیکن بعد از مردن بخاطر مردن به کاری توانایی ندارد این قابل شدن به قدرتذاتی به مخلوقی استکه شرکمحسوبمیشود.

این پایان‌نامه به إحصاء قرائت‌های منسوب به معصومین:، از ابتدا تا انتهای قرآن، بر اساس نقل کتاب‌های قرائی و تفسیری قدیمی شیعه و سنی پرداخته و هریک را به طور جداگانه از نظر تأثیر بر مفاهیم آیات و بعضاً به لحاظ سندی مورد بررسی قرار داده است.با دقت نظر در تمامی قرائت‌های یادشده، در نهایت می‌توان آن‌ها را به دو بخش کلی تقسیم نمود. اول قرائات بی‌تأثیر در معنا و دوم قرائات موثر در معنا. بخش اول شامل اشباع، اماله یا امثال آن می‌شود و اگرچه ممکن است معتبر یا شاذ باشد، اما تأثیری بر معنای آیات ندارد. بخش دوم یعنی قرائات موثر در معنا، خود، به دو دسته معتبر و شاذ تقسیم می‌گردد و نوع شاذ آن بر دو قسم است. اول قرائات ضعیف که به لحاظ متن یا سند روایت، ضعف دارند. دوم قرائات غیر ضعیف که خود شامل دو بخش تفسیر و مجاوبه است. قرائت تفسیری در حقیقت بیانِ مفهوم آیه است نه الفاظ آن. و مجاوبه، شامل عباراتی است که معصومین: در تأیید یا امتثال امر آیات فرموده‌اند و به خطا در بعضی از کتاب‌ها به عنوان قرائت ثبت شده است.نتیجه این‌که غیر از قرائات ضعیف، سایر قرائت‌های رسیده از معصومین: قابل قبول می‌باشد و اگرچه ممکن است به شکل کامل جایگزین قرائات مشهور نشود، اما قطعاً می‌تواند ضمن مطرح شدن در کنار سایر قرائات، به لحاظ مفهومی نیز ما را در درک صحیح‌تر و بهتر آیات یاری نماید.

درباره زندگانی و شخصیت پیامبر بزرگوار اسلام کتابهای فراوانی به قلم نگارش درآمده است. سیره نویسان و مغازی نگاران از قدیم تا حال تلاشهای فراوانی را در این راه متحمل شده اند که حاصل زحمات آنان صدها کتاب سیره، مغازی و شرح حال است که برای تمامی پیروان آن حضرت به جای مانده است. قرآن مجید یگانه معجزه پایدار و ماندگار پیامبر بزرگوار اسلام است. تفسیرهای فراوانی از این کتاب عظیم نوشته شده است که بیشتر به صورت تفسیر ترتیبی است یعنی از تفسیر سوره حمد شروع کرده و تا سوره ناس به پایان برده است. در میان موضوعات گوناگون بررسی شده، جای شناخت پیامبر اسلام (ص) از دیدگاه قرآن آن طور که باید خالی به نظر می آید و یا حداقل خیلی به این مساله پرداخته نشده است. در میان هزار پایان نامه قرآنی حدود چهار یا پنج پایان نامه تا حدودی به این موضوع پرداخته اند. در این نوشتار محوریت بحث با آیات قرآن است یعنی ما هر مساله ای را با استفاده از آیه یا آیات قرآن عنوان می کنیم و برای فهم آیه یا آیات هم برای شان نزول در فهم مراد و جهت گیری آیه بسیار موثر کارساز است. از آنجا که این نوشتار یک بحث تفسیر است ابتدا به کتابه های تفسیر اهمیت بیشتری قایل شده ایم و از آنجا که جریان ها و حوادث و مسائلی که قرآن به آنها اشاره می کند در شرایط تاریخی خاصی رخ داده اند لذا برای روشن شدن مقصود از کتابهای تاریخی معتبر هم استفاده شده و برای پرباری و جامعیت بحث در بعضی موارد نویسنده خود را نیازمند به روایات دیده است.

اگرچه همه انبیاء الهی در یک خط و مسیر یعنی واسطه هدایت الهی بودن قرار داشتند، اما مقتضیات زمان و سطح تعلیمات آنان یکسان و شبیه هم نبوده است .در این راستا رسول گرامی اسلام (ص) نیز ویژگیهای بارزی نسبت به سایر انبیاء عظام داشته‌اند.بارزترین این ویژگیها، خاتمیت آن حضرت است ،او بار امانتی گران را بر دوش داشت و باید مکتبی را پایه‌ریزی می‌کرد که تا پایان حیات بشر، اساس و برنامه زندگی قرار می‌گرفت .انجام این مهم دشواریهای فراوانی را بدنبال داشت .بعلاوه پیامبر اسلام (ص) نسبت به سایر پیامبران از حساسیت و ظرافتهای خاصی بهره‌مند بود.شدت حرص او بر هدایت قوم از یک سو و آزار و اذیتهای فراوان روحی و جسمی که در این راه می‌دید از دیگر سو ایجاب می‌کرد که حضرتش به اتکا پشتوانه‌های محکم و قوی به رسالت خویش ادامه دهد و نه تنها خسته و مانده نشود بلکه روزبروز استوارتر گردد.به همین علت خداوند متعال کتاب آسمانی نازل بر او را که معجزه‌اش بود به تدریج در بستر زمان و همپای حوادث فرو فرستاد تا مایه دلگرمی و تثبیت قلب آن حضرت شود و این مهمترین راز نزول تدریجی قرآن نیز بود.این نزول با ارائه بهترین رهنمودها و اتخاذ متنوع‌ترین و عالیترین شیوه‌ها، پیامبر را در جهت رسالت جهانی و تکمیل اهداف الهی کمک می‌کرد و تدریجی بودنش موجب می‌گشت آن حضرت با داشتن بهترین پشتوانه دلگرم‌کننده و با استقامت و پایداری تمام از سوی خداوند یاری شده و به ادای رسالت خویش بپردازد.

چکیده ندارد.

عمده‌ترین موضوعی که شیعه و اهل سنت بر سر آن با یکدیگر اختلاف پیدا کرده‌اند، در واقع موضوع ولایت و جانشینی پس از پیامبر اکرم (ص) است . شیعه معتقد است که پیامبر اکرم (ص) به دستور خداوند، علی (ع) را برای احراز این منصب الهی تعیین کرده است و می‌گویند سه آیه از سورهء مائده در این باره نازل شده است یعنی قسمتی از آیهء 2 "الیوم یئس الذین کفروا من دینکم فلا تخشوهم و اخشون الیوم اکملت لکم دینکم و اتممت علیکم نعمتی و رضیت لکم الاسلام دینا" و آیهء 55 "انما ولیکم الله و رسوله و الذین امنوا الذین یقیمون الصلوه و یوتون الزکوه و هم راکعون" و آیهء 67 "یا ایها الرسول بلغ ما انزل الیک من ربک و ان لم تفعل فما بلغت رسالته والله یعصمک من الناس " اما اهل سنت منکر این واقعیت‌اند. در عین حال این گروه در این باره که، آیا آیات مورد بحث درباره علی (ع) نازل شده است یا خیر اختلاف نظر دارند. به طوری که بعضی از آنها نزول این آیات را درباره علی (ع) مسلم می‌دانند و بعضی دیگر این مطلب را انکار می‌کنند. واقعیت این است که روایات متواتر و فراوانی وجود دارد که اثبات می‌کند آیات مذکور درباره علی (ع) نازل گردیده است . و تنها اختلاف اساسی شیعه و اهل سنت در این باره این است که شیعه این آیات را دال بر موضوع ولایت و انتصاب علی (ع) به عنوان جانشین پس از پیامبر اکرم (ص) می‌داند اما اهل سنت این آیات را تنها دال بر بیان فضیلت علی (ع) می‌دانند. در این تحقیق با دلایل مختلف ثابت شده است که آیات مورد نظر درصدد آن است که علی (ع) را به عنوان جانشین پس از پیامبر اکرم (ص) تعیین نماید.

سوره مبارکه توبه، در سال نهم هجری و در آخرین سال های حیات آن حضرت نازل شده است، می توان گفت که جریان های موجود در آن عصر و زمان، از حساسیت و اهمیت ویژه ای برخوردار بوده اند. انتشار سریع اسلام در مدینه، خصوصا در سال های آخر، برای منافع بسیاری از گروه ها و جریان های اجتماعی خطر آفرین بوده، آنان رابه واکنششدید علیه اسلام واداشت. برخی گروه ها به مبارزه آشکار و برخی دیگر به مبارزه پنهان و مخفیانه با اسلام، پیامبر(ص) و جامعه اسلامی پرداختند.بی شک، لزوم شناخت جریان های مختلف در قرآن کریم و کیفیت مواجهه، مقابله و تعامل با آنان، بر همگان آشکار بوده و جزء مهم ترین نیازهای هر عصر و زمانی به شمار می آید.پژوهش حاضر، در راستای بهره مندی هر چه بیشتر از آیات نورانی قرآن کریم، به معرفی، بررسی و تحلیل جریان های مختلف فرهنگی- اجتماعی عصر پیامبر اکرم(ص) در پرتو سوره مبارکه توبه پرداخته است. در این پژوهش، جریان های مختلف به دو بخش خارجی و داخلی تقسیم شده اند. جریان های خارجی، شامل سه جریان مشرکان، اهل کتاب و غیر مسلمانان هم مرز و جریان های داخلی، شامل منافقان، بادیه نشینان، مومنان و سست ایمانانمی شوند. در هر بخش، پس از معرفی هر کدام از این جریانات، مشخصه های روانی، اعتقادی و رفتاری هر یک و نیز کیفیت موضع گیری اسلامدر برابر آنان بازگو شده است.

حب و بغض دو حقیقت نهفته فطرت آدمی است که دست خلقت الهی در کمون انسانها سرشته است.دین اسلام آیینی است متصل به وحی که جهت این خصیصه را ترسیم و مصادیق محبوب و یا مبغوض را معلوم دینداران به آیین محمّدی صلوات الله علیه و آله اجمعین کرده است.باید گفت که هم قران کریم و هم متون روایی منقول از پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله و سلم و همه ی ائمه بزرگوار شیعه علیهم السلام همواره مرزها و فرهنگ مربوط به این ویژگی فطری را تشریح و موضوعات اصلی و فرعی آن را چه در اعتقاد و چه در عمل سامان بخشیده اند. در این پایان نامهسعی بر آن است که در حد مقدورات تحقیق ، این آموزه های وحیانی بازشناسی ، تعریف ، توصیف و طبقه بندی شوند و پرسش های مطرح یا احتمالی پیرامون آن پاسخ داده شود. فصول و ابواب این پژوهش بر مدار فوق کاملاً با اساتید محترم راهنما و مشاور داخل دانشکده و هم با بعضی صاحب نظران بارها مورد گفتگو قرار گرفته و بر حسب توافق نهایی در این پایان نامه به انجام رسیده است.

موضوع این پایان نامه عبارت است از « شخصیت اخلاقی پیامبر اکرماز نگاه قرآن و مستشرقان» که در قالب بخش کلیات وسه فصل سامان دهی شده است، در بخش کلیات به مباحثی از قبیل تبیین و تعریف مسئله، فرضیه ها،ضرورت و روش و اهداف تحقیق پرداختیم،سپس بحث مفهوم، تاریخچه و اهداف استشراق که استعماری سیاسی، تبشیری مذهبی و علمی پژوهشی پرداخته شده، و مواضع مستشرقان نسبت به پیامبر اکرممطرح شده است. در فصل اولدر باره شخصیت اخلاقیپیامبر اکرماز نگاهآیات قرآن و تفاسیر فریقینپرداخته شده است مانند اسوه حسنه بودن، تواضع و فروتنی و مظهر رحمت و رأفت بودن، نرمخویی و عفو و بخشش پیامبر اکرم ، و خُلق عظیم. در فصل دوم فضایل اخلاقی پیامبر اکرماز دیدگاه تعداد مستشرقانی که نگاه منصفانه و واقع بینانه داشته اند: مانند زهد،‌ قانونگذاری، شجاعت، مصلح جهانی بودن، فداکاری،ابرمرد تاریخ بودن، عدالت خواهی، نظافت، مدارات، صدق وصفا، ریاست گریزی، آزادی از شهوات، طرفداری از پاکان،سیاست، مطرح شده است.در فصل سوم اشکالات و اتهامات تعدادی از مستشرقانی که دیدگاه منفی نسبت به پیامبر اکرمداشته اند مانند: تعدد زوجات، تحریف سیمای ملکوتی پیامبر اکرمریاست طلبی، خوشگذرانی، کاهن، شاعر، ساحر بودن و مرض صرع داشتن مطرح شده و پاسخ به اتهامات هم از خود مستشرقان منصف داده شده و دفاع از پیامبر اکرمصورت گرفته است.