مرور درختی موضوعات | کتابخانه مجازی الفبا

‫كتاب مقدمتان فى علوم القرآن از جمله متون كهن در علوم قرآنى است كه در قرنهاى 5 و 6 هجرى به رشته تحرير درآمده است. مقدمتان مقدمه دو تفسير است. مقدمه نخست متعلق به تفسير «المبانى فى نظم المعانى» است كه به سال 4255 هجرى به تحرير درآمده است. اين كتاب مشتمل بر ده فصل است. با تمامى كوششهاى انجام گرفته، تا به حال از نويسنده آن اطلاعى به دست نرسيده است. مقدمه ديگر، مربوط به تفسير المحررالوحيز فى تفسير الكتاب العزيز كه نويسنده آن ابن عطيه (4880 ـ 5455) از مفسران و فقها و قاضى القضاة شهر قرطبه است.

---

‫قرآن چشمه سار زلال هدايتي است كه از سوي خداوند حكيم نازل شده تا بشر را به سر منزل كمال برساند. و در اين راستا از شيوه هاي گوناگون بياني خطابي و بلاغی استفاده كرده تا با فطرت زیبا طلب انسان درآميزد و اورا مقهور خويش ساخته، به سوي كمالات سوق دهد.ازجمله جنبه هاي بارز اعجاز بياني قرآن وجود فواصل در پايان آيات است كه كار برد سجع و قافيه در كلام بشر شبیه آن است. برخي ازعلماي سلف تفاوت هايي بين سجع وفاصله بيان كرده اند. وبرخي گفته اند: سجع وفاصله يكسانند، جز اين كه فاصله وصف مقاطع آيات قرآن كريم است وسجع در مورد كلام منثورِ بليغِ غير قرآني بكار مي رود .علمای معاصر بين اين دو صطلاح تفاوتي قائل نيستند. و هر دو را حروف يا كلماتي موزون در پايان آيات وعبارات مي دانند كه تابع معنا مي باشند. دانشمندان فواصل را به سان سجع از لحاظ ادبي به اقسام ِ متوازي ، متوازن، مطرّف، متماثل ،متقارب، مرصع، تشريع والتزام تقسيم كرده اند كه اين تقسيم بر اساس نوع حروف فواصل انجام گرفته است. و يك تقسيم ديگر نيز از لحاظ رابطه ي فاصله با محتواي آيه دارند كه عبارتند از: تمكين ،تصدير ، ايغال، توشيح. مهمترين نوع فواصل كه با محتوا رابطه ي بيشتري دارد و مورد تأكيد اين پايان نامه است، تمكين مي باشد كه بطور مفصل به آن پرداخته ايم . تكرار وفراواني فواصل در سطح سور و ويژگيهاي بلاغي سور شريفه، نيزمورد بررسي قرار گرفته است. يكي ديگر از موضوعات حكمت ها و فوايد فواصل و اوصاف الهي در پايان آيات و رابطه ي آنها با معنا ومحتواي آيات است كه در فصلهای پایانی مطرح و بررسی شده اند. کلیدواژگان :سجع،قافیه،متوازی،تمکین

‫پژوهش حاضر در پنج بخش تدوين شدهاست. در بخش اول واژه فتنه و در بخش دوم چگونگى پيدايش فتنه در جامعه و آثار آن بررسى شدهاست. در اين بخش ابزار، آثار و قربانيان فتنه معرفى گرديدهاست. بخش سوم به بررسى مصاديق فتنه از ديدگاه قرآن و بخش چهارم به معرفى مصاديق فتنه از منظر نهجالبلاغه اختصاص دارد. بخش پنجم درباره راههاى پيشگيرى از وقوع فتنه و مقابله با آن است.

‫یکی از علوم پیش نیاز مفسر، دانش مفردات است که به بیان معانی و مفاهیم واژه¬های قرآن می¬پردازد. این علم از زمان پیامبر (ص) وجود داشته است به طوری که اگر مردم زمان نزول معنی بعضی کلمات را نمی¬دانستند، تفسیر آن را از پیامبر (ص) و بعدها از ائمه می¬پرسیدند. البته دانش مفردات نیز مانند دیگر علوم در زمان¬های بعد گسترش پیدا کرده و مورد توجه دانشمندان و مفسران قرار گرفته و کتاب¬ها و مقالات بسیاری در این زمینه نوشته شده است. از جمله مفسرانی که در اواخر قرن پنجم و اوایل قرن ششم به ایم امر پرداخته، طبرسی صاحب کتاب ارزشمند «مجمع البیان فی التفسیر القرآن» و زمخشری نویسنده¬ی کتاب «الکشاف عن حقائق غوامض التنزیل» می-باشند. به علت اهمیت فهم مفردات قرآن کریماز یک سو و اهمیت این دو تفسیر کهن ادبی از سوی دیگر، در این پایان نامه معنای واژه¬های جزء اول قران(حمد و بقرهآیات 1-27) از نظر این دو مفسر بررسی شده و در مرحله¬ی بعد میان دیدگاه این دو مفسر به نوعی مقایسه و بررسی انجام گرفته، که در تطبیق نظر دو مفسر از آرای سایر لغویان و مفسران نیز استفاده شده است. یکی از نتایجی که در ضمن مقایسه دیدگاه هر دو مفسر ذیل معنای واژه¬ها به دست آمده این است که طبرسی بیشتر معنای لغوی واژه¬ها را بیان نموده ولی زمخشری به معنای واژه با توجه به سیاق پرداخته است. البته این بدان معنا نیست که طبرسی به سیاق آیه توجه نداشته بلکه در بخش های دیگر مجمع البیان ماندد «المعنی» به سیاق آیه نیز توجه کرده وآیات را معنا می¬کند. بنابراین می¬توان گفت نظر این دو مفسر بزرگ می¬تواند در کنار هم در روشن شدن معنای واژه مؤثر واقع شود. کلیدواژگان: مفردات قرآن ، بررسی تطبیقی، مجمع البیان، طبرسی، الکشاف، زمخشری

---

‫چکیده و 20 صفحه از متن الکترونیکی در پیوست ها و منابع دیجیتالی قابل رؤیت می باشد

‫دسته‏اى از مردم كه داراى يك تفكر اجتماعى ويك اراده اجتماعى وبه اصطلاح داراى يك روح جمعى باشند يك گروه وطبقه را تشكيل مى‏دهند. لغات اجتماعى قرآن دو گونه است كه گونه‏اى از آنها (كه در طى اين تحقيق مد نظر ما است) لغاتى است كه »عنوان اجتماعى« براى همه يا گروههائى از انسانها بمشار مى‏رود از جمله قوم، امت، مهاجر، امام، مؤمن، كافر، صالح، متقى، مستكبر، مستضعف، مسرف، مترف، طاغوت، ملأ، غنى و... آنچه در اين پايان نامه مدّ نظر است بررسى دو واژه ملأ ومترف وبيان اوصاف وويژگى‏هاى اين گروه وتشابه دو گروه ملأ ومترف (در اوصاف) با يكديگر است كه از جمله گروههائى است كه در همه زمانها ودوره‏ها رسولان ومبلغان الهى با آنها مواجه بودند وهستند وگروهى اشراف وثروتمند شهوت پرست وپول دوستند ودر صف اوّل مقابله با رسولان الهى مى‏باشند وبراى خنثى كردن دعوت رسولان از هر حيله وترفندى استفاده مى‏كنند. لذا با مطالعه اوصاف آنان مى‏توان فهميد كه هدف قرآن از بيان ومعرفى اين گروهها شناساندن آنان به افراد جامعه وتوجه به عاقبت آنان است تا درس عبرتى باشد از سرگذشت چنين گروههايى براى انسانها. رساله حاضر بر آن است كه گزارش هر چند كوتاه در خصوص اين گروه بدست خواننده بدهد.