مرور درختی موضوعات | کتابخانه مجازی الفبا

ترجمه ماشینی: فلسفه اسلامی چیست؟ مقدمه ای گسترده برای اندیشه اسلامی، از منشأ آن تا بسیاری از مسائل چالش برانگیز پیش روی مسلمانان در جهان معاصر ارائه می دهد. این فصول به بررسی فلسفه اولیه اسلامی و ردیابی توسعه آن از طریق مضامین و چهره های کلیدی تا قرن بیست و یکم می پردازد. موضوعات تحت پوشش عبارتند از: مسائل اخلاقی مانند جنگ عادلانه، سقط جنین، حقوق زنان، همجنس گرایی و شبیه سازی، پرسش‌هایی در فلسفه سیاسی در مورد اینکه چه نوع حکومت اسلامی می‌تواند وجود داشته باشد و واقعاً اسلام چقدر می‌تواند (یا باید) دموکراتیک باشد. سهم اسلام در "مسائل بزرگ" مانند وجود خدا، مفهوم روح و آنچه حقیقت را تشکیل می دهد. این کتاب تازه و اصلی شامل واژه نامه مفید و پیشنهاداتی برای مطالعه بیشتر است. برای دانش‌آموزانی که برای اولین بار به این موضوع می‌پردازند و همچنین برای کسانی که می‌خواهند در مورد سنت‌های فلسفی و معضلاتی که بخشی از جهان بینی اسلامی هستند، بیاموزند، ایده‌آل است.

بخشی از سرمقاله برنامه سوره: فلسفه از نخستین گام و پیش‌تر از آن‌که پسوند اسلامی را با خود همراه کند، در پی پاسخ به کلی‌ترین پرسش‌های هستی بود. فیلسوفان پیشاسقراطی دنبال ماده اولیه و مشترک همه مواد می‌گشتند. آنچه در دنیای نو رخ نمود، بازخوانی گروهی از فیلسوفان از عقل و شناخت بشری بود. در این مسیر معرفت‌شناسی که به صورت سنتی همزاد و همراه فلسفه بود راه‌های جدیدی گشود و عقل را به تیغ نقد سپرد. در این میان فیلسوفان مسلمان، جز آنکه با یافته‌های فیلسوفان غربی آشنا شده‌ بودند، خود نیز با چالش‌هایی برخورد داشتند.

عظمت بی‌بدیل اندیشۀ صدرایی و نظام نوین فلسفی برساختۀ او سبب شده تا بسیاری بر این اعتقاد باشند که فلسفۀ اسلامی ‌پس از صدرا دچار رکود و بن‌بستی بزرگ شده است. این امر، تا جایی است که این گروه معتقدند بیشتر بزرگان و حکمای فلسفۀ اسلامی ‌پس‌از صدرا درنهایت شارح و مفسر اندیشه‌های او بوده و فاقد نوآوری و ابتکار فلسفی می‌باشند. استاد رضایی‌تهرانی با ردّ این اتهام و با اعتقاد راسخ به وجود نوآوری‌های فراوان فلسفی پس از صدرالمتألهین و حتی امکان ایجاد نظام فلسفی نوین، در سه بخش به تبیین و تحلیل این بحث می‌پردازد. ایشان در بخش نخست به چیستی و چگونگی نوآوری‌های فلسفی پس از صدرا پرداخته و روند بررسی نوآوری‌های فلسفی را در شش مرحله محقّق می‌داند. او در بخش دوم، اقسام نوآوری‌های فلسفی پس از صدرا را به شکلی تفصیلی در هفت لایه و با ارائه مثال‌هایی مجزا برای هرلایه مورد بحث و بررسی قرار می‌دهد و درنهایت در بخش سوم، مصادیقی از نوآوری‌های بزرگان اندیشه فلسفی پس از صدرا؛ ازجمله: آقاعلی حکیم، علامه طباطبایی، آیت‌الله جوادی‌آملی و استاد فیاضی ارایه می‌دهد.

در طول تاریخ بشریت علوم مختلف، به‌ویژه آن دسته از علوم که در زمینه‌ها و حوزه‌های مشترک (در روش، موضوعات و مسایل) پدید آمده و رشد یافته‌اند، همواره رابطه‌ای متقابل با یکدیگر داشته و در سیر توسعۀ خود، تأثیرات مثبت و منفی مختلفی بر یکدیگر گذارده‌اند. در این میان، «فلسفه» به‌عنوان محور عقلایى تمدن اسلامى و علم «کلام» در جایگاه دفاع از عقاید و آموزه‌هاى دین، هریک نقشی بسیارمهم در تاریخ علم و توسعۀ معرفت‌هاى دینى و بشرى داشته‌‌اند. از این‌رو، شناخت روابط متقابل این‌دو علم با یکدیگر علاوه‌بر اینکه می‌تواند در فهم بهتر آموزه‌ها و بینش‌های دینی تأثیرگذار باشد، در طرح مسایل جدید و پاسخ‌گویی به چالش‌هاى نوین نیز مؤثر و مفید خواهد بود. استاد رضایی با ارایۀ مقدماتی در باب تعریف و نسبت تاریخی میان این‌دو علم در دو بخش: تأثیرات کلام بر فلسفۀ اسلامی و تأثیرات فلسفه بر کلام اسلامی، به بحث و بررسی این تأثیرات متقابل می‌پردازد.