مرور درختی موضوعات | کتابخانه مجازی الفبا

در قرآن پدیده‌های طبیعی در موارد بسیار متعددی ذکر شده‌اند و در اغلبآنها به مطالعه کتابآفرینشو تدبر در آن توصیه شده استالبته قرآن کتابهدایتاستو نه کتابی در شناختعلوم طبیعی و اگر از آن پدیده‌ها سخنی به میان آمده برای آن استکه انسانها با کاوشو تدبر در آنها به وجود و عظمتخالق مدبر حکیم پی برند و خود را به او نزدیکسازند. این تحقیق گامی استدر جهتشناختجایگاه این پدیده‌ها در قرآن و شناختاغراضذکر آنها و سیاقاتی که پدیده‌های مذکور در آنها ذکر شده‌اند و تلاششده استتا اهمیتشناختدقیق پدیده‌های طبیعی مذکور در قرآن نشان داده شود و روشن گردد که اگر مفسری از آنها شناختدقیقی نداشته باشد در فهم و تفسیر آیاتمربوطه توفیق چندانی نخواهد داشتو شناختآنها مقدمهء فهم و تفسیر آیاتمذکور می‌باشد و در واقع شناختآنها جزء علوم قرآن - به معنای اصطلاحی آن - است . در ادامه تحقیق به بررسی و نقد روشن تفسیر علمی پرداخته شد و فرق آن با موضوع این تحقیق بیان گردیده و نیز به تاثیر شگرفی که ذکر پدیده‌های طبیعی - در قرآن - در رشد علوم طبیعی در بین مسلمانان داشته استاشاره شده است .

از آنجا که موضوعات متنوع و فراوانی در اغلب سور قرآنی مطرح می شوند که گه گاه در نگاه نخستین، پراکنده و بی ارتباط و گسسته می نمایند، لازم است از زوایای گوناگون، گفتمان کامل ِپریشان گویی ِدر ظاهر، و گمان باطل ِپراکنده گویی در باطنِ قرآن، نقد و بررسی شود. پیوستگی معنایی که ارتباطی تنگاتنگ با تناسب و ترتیب سور دارد از جمله مباحثی است که در متون گذشته و حاضر مورد غفلت واقع شده و عدّه ای نیز، تلا ش برای إرائه این نظریه را تکلّف مصنوع برشمرده اند. حال آنکه قرآن کریم که مجموعه ای از سوره ها است با توجه به معنادهی جمعی در روح و باطن آن هیچ وقت در اثر بهم خوردن ترتیب و چیدمان سوره ها، از هدف اصیل خود دور نمانده است. که اگر خلاف این می شد قطعاً در امر معنارسانی این طور جامع نبود ، این دلیل شاید مهمترین عامل برای کشف زیرساخت های قرآن و به گفته معصومین (ع) بطون آن به کار آید. از طرفی مخالفت دانشمندان در این زمینه فقط مربوط به گستره تناسب خواتم و فواتح سور می باشد که بحث هایی را برانگیخته است. پیوستگی معنایی را باید حاصل اتّصال نقاط مشترک تمام سوره ها، چون توحید، معاد، نبوت، اخلاق، ایمان و عمل صالح بر شمرد. این مفاهیم که در تمامی سوره ها گستردگی تام دارند، شبکه ها و میدان های معنایی را در بطن قرآن بوجود می آورند و باعث می شوند میان تمامی سور پیوندی گسست ناپذیر برقرار شود. بنابراین در صورت ترکیب هر چند سوره با هم و با هر نظم و ترتیبی، برون داد معنایی قرآن از کارکرد هدایتی آن باز نخواهد ماند. این پژوهش موضوع فوق را در پنج فصل به شرح زیر بررسی کرده است. فصل یک شامل کلیات، فصل دوم شامل جمع و ترتیب، در فصل سوم تناسب و اسلوب سوره های قرآن مبسوط بیان شده، در فصل چهارم پیوستگی معنایی بررسی شده و در فصل پنجم نتیجه گیری شده که سور قرآن در زیر ساخت خود دارای پیوندی حجمی و میدانی می باشند که به هیچ وجه تابعی از ترتیب و چیدمان سور نیست.

آموزه فضل الهی از منظر قرآن عنوانی است جهت آشنایی ودستیابی به مفهوم فضل و باید گفت، این مطلب از مباحثی است که کمتر در کلید واژگان قرآنی مورد توجهقرار گرفته است. رساله حاضر در یک مقدّمه و پنج فصل نگارش و تنظیم شده است،در فصل اولطرح کلیتحقیق و مباحثی چون اهداف و پیشینه تحقیق وواژگان کلیدی تحقیق موردبررسی واقع می شود. فصل دوم که با عنوان« فضل الهی در قرآن » است به مباحثی چون معنای اصطلاحی فضل و «ذوالفضل از منظر قرآن» وهمچنین فرمان به درخواست فضل از خدا ، از منظر قرآن و روایات اشاره دارد. در بخش دیگری از این فصل،مشمولین فضل الهی به گروهها واشخاص تقسیم ودسته بندی شده اند که مفصل در این زمینه بحث می شود. فصل سوم این رساله به تجزیه و تحلیل مسائل مرتبط با فضل اختصاص دارد وارتباط مسائلی چون رابطه عدل وفضل ،مسأله حکمت و همچنین تفاوت‌های فردی و ارتباط هر کدام از این مباحث با فضل حق تعالی پرداخته شده است. در فصل چهارم شرایط و ضوابط بهره‌مند شدن از فضل مطرح می شود اسباب و عواملی که موجبزمینه ساز شدن فضل حق تعالی می‌شود و همچنین آفات و موانع دستیابی به فضل مطرح و این مهم مورد بررسی قرار گرفته است و در پایان وظایف انساندر برابر بهره‌وری از فضل الهی بیان می شود. فصل پنجم هم به جمع بندی و نتیجه گیری کلی مباحث اختصاص دارد.

چکیده ندارد.

چکیده :قرآن کامل‌ترین برنامه برای سعادت و هدایت انسان است و در تمام مراحل زندگی رهبر و راهنمای اوست تا با عمل به آن به سوی کمال و تعالی قدم بردارد .در میان مباحث علوم قرآنی موضوع اعجاز ارتباط تنگاتنگیبا علوم بلاغی دارد و جنبه‌های بیانی مهم‌ترین وجه اعجاز این کتاب الهی محسوب می شود و در جهت تبیین و تحلیل شگفتی‌های قرآن نقش انکارناپذیری دارد. در این میانتشبیه به عنوان یکی از زیربناهای اساسی باعث می شود با استفاده از صور مادی و محسوس اشیاء به معانی روشنی دست یابیم و این معانی را در ذهن خود تثبیت کرده و آن رابه عرصه ظهور بکشانیم، قرآن نیز در جهت هماهنگی با اقوام مختلف برای بیان معارف و معانی و پیام‌های خود به صورت فراوان از تشبیه بهره جسته است. ما برای رسیدن به واقعیت‌هایتشبیهات موجود در قرآن نیازمند ابزار و وسایلی هستیم که هدف نویسنده در این کتاب کشف همان ابزار و راه‌های رسیدن به این مقصود است .از این رو در این کتاب با استفاده از آیات قرآن از مشبه به‌هایی استفاده شده است که محیط عربی را در اشکال مختلف به زیبایی تمام به تصویر کشیده است تا با یاری جستن از اشعار مرتبط و کمک گرفتن از عناصر طبیعت و حتی افکار و عقاید مردم رازهای تشبیهات قرآنی را به صورت ملموس به خواننده منتقل سازد.نظر به آن‌که کتاب مورد ترجمه به آشکار نمودن رازهای درونی قرآن با استعانت از تشبیهات مرتبط با محیط زندگی عربی و همچنین کاربرد ضروری مطالب قرآنی در زندگی انسان‌ها بوده است، مترجم اقدام به ترجمه این کتاب نموده است. مترجم با توجه به تنگناهایی همچون سنگینی قلم نویسنده و در دسترس نبودن برخی از منابع مورد استفاده در این کتاب با استفاده از واژگان اصیل پارسی و ارائه یک ترجمه روان و ارتباطی توانسته است ابهامات سخنان نویسنده را تا حدودی برطرف نماید. و در پایان این پژوهش خواهیم دید که برجستگی کاربرد صنایع بلاغی در قرآن بویژه صنعت تشبیه چگونه به فهم سریع آیات قرآن کمک می‌نماید و همچنین خواهیم دید که تشبیهات به کار رفته در قرآن بیشتر از نوع عقلی به حسی است .واژگان کلیدی: قرآن، ترجمه، تشبیه، محیط‌های عربی

سقوط و انحطاط، تنزل از مرتبه بالای انسانیت، به پست ترین مراتب (مرتبه حیوانیت حتی پایین تر ازآن) می باشد. همواره عوامل مختلفی در ظهور و زوال هر پدیده موثرند. بی‌شک انسان نیز از این اصل مستثنی نیست و ظهور و سقوط آن تابع عواملی است. در این راستا کتاب قرآن که متکفل امر هدایت است و علی × به عنوان مربی بزرگ بشریت به عوامل سقوط و انحطاط انسان به نحو جامعی پرداخته‌اند. از بررسی دقیق آیات و روایات به دست می‌آید که از نظر این دو منبع دینی عوامل سقوط و انحطاط انسان در دو گروه فردی و اجتماعی قابل تقسیم است به طوری که عواملی چون دنیاگرایی، شهوت‌پرستی، ترک نماز، ترک زکات و ... به عنوان عوامل فردی سقوط و انحطاط انسان و عواملی چون ظلم و ستم، تفرقه، ترک جهاد، ترک امر به معروف و نهی از منکر و ... به عنوان عوامل اجتماعی سقوط و انحطاط انسان قلمداد می‌شود. ضمناً از مطالع? دقیق این عوامل و بررسی تطبیقی آن‌ها در قرآن و نهج البلاغه به دست می‌آید که رویکرد قرآنی بیش‌ترمعطوف به کلیات و رویکرد نهج البلاغه معطوف به ذکر مسائل به شکل مبسوط همراه با معرفی نمونه‌ها بوده است.

مسأله برزخ و زندگی پس از مرگ انسان از جمله مسائل مهم در حوزه های کلامی و فلسفی است که همواره در میان ملل و ادیان مختلف مطرح بوده است. دین مبین اسلام زندگی پس از مرگ و عالم برزخ را، تحت مباحث مربوط به معاد مطرح نموده و آن را یکی از اصول اعتقادی مسلمانان معرفی می کند. بر اساس این اصل، بعد از مرگ انسان، روح همه انسان ها وارد عالم برزخ شده و تا فرا رسیدن رستاخیز در آن جا به سر خواهند برد. در برزخ حیات انسانی ادامه یافته و متناسب با اعمال و کرداری که در این دنیا انجام داده اند، در بهشت و جهنم برزخی خواهند بود. واژه برزخ در قرآن (مؤمنون/ 100) و در برخی روایات بر عالمی که واسطه میان دنیا و آخرت است، اطلاق شده است. علاوه بر اصل وجود برزخ، شماری از آیات قرآنی بر حیات برزخی و شعور و آگاهی آدمیان در عالم برزخ دلالت می کند. برخی از آیات بیانگر زنده بودن شهیدان بوده و برخی دیگر از نعمت ها و عذاب های برزخی حکایت دارند. ملاصدرا معتقد است که روح انسان دارای نشأت و درجات مختلفی است که برخی پیش از مرگ و برخی دیگر بعد از مرگ تحقق می یابد به طوری که بعد از جدا شدن و انقطاع از وابستگی به جسد، تا بی نهایت خواهد ماند. وی معتقد است وقتی شخص از دنیا می رود، وارد عالم برزخ (قیامت صغری) می شود. قیامت کبری هم وعده گاهی در نزد خداوند است و هر چه در قیامت کبری رخ می دهد، نظیر آن نیز در عالم برزخ (دوران پس از مرگ و قبل از ظهور قیامت کبری) اتفاق خواهد افتاد.طبق بررسی و تطبیق مسأله برزخ از نظر قرآن و ملاصدرا نکات ذیل بدست آمد: الف) تجرّد روح؛ ب) تجسّم اعمال؛ ج) عذاب قبر؛ که در همه این موارد قرآن و ملاصدرا با هم اتفاق نظر دارند؛د) مرگ و احیاء برزخی: براساس آیات قرآن در برزخ حیات و زندگی وجود دارد و حیات برزخی با مرگ برزخی به پایان رسیده تا در قیامت دوباره احیاء جدیدی صورت بگیرد و تمام انسان ها آماده رسیدگی به اعمال و کردار خود شوند. اما ملاصدرا به زندگی و مرگ در برزخ اشاره صریحی نکرده است.

چکیده ندارد.

یکی از مباحث مطرح شده در کتاب های علوم قرآن و تفاسیر، موضوع ناسازگاری آیات قرآن است. میزان قوت اشکالات مطرح شده در این باب به یک اندازه نیست و برخی از آن ها بسیار سطحی و برخی دیگر بسیار جدی و بحث برانگیز است، مفسران مسلمان در مواجهه با ناسازگاری و اختلاف آیات قرآن با یکدیگر، رویکردهای متفاتی داشته اند. در این پایان نامه سعی شده است تا زمینه ها و همچنین نحوه و روش پاسخ دادن بهناسازگاری درونی آیات قرآن مورد بررسی قرار گیرد. در این پایان نامه دعاوی ناسازگاری درونی آیات بر اساس موضوع دسته بندی شده است. دعاوی ناسازگاری درونی آیات قرآن درآیات مربوط به؛ آفرینش، معاد، پیامبران، ملائکه، خداوند و احکام فقهی و ... مطرح شده است، که در این پایان نامه دعاوی ناسازگاری های درونی آیاتی که در موضوع معاد و آفرینش آمده اند، بررسی شده است. ابتدا دیدگاه های قائلین به ناسازگاری در موضوع مربوطه طرح شده و سپس جوابهای ارائه شده در کتب تفسیری و علوم قرآنی در آن موضوع به بوته نقد گذاشته شده اند.

چکیده ندارد.