مرور درختی موضوعات | کتابخانه مجازی الفبا

آیة الله سید علی حسینی میلانی در رمضان 1367 ه.ق در شهر نجف اشرف و در خانواده ای اهل علم و فضیلت دیده به جهان گشود. در دوران کودکی در معیت پدر بزرگوارش حاج سید نورالدین میلانی (ره) به کربلای معلی مهاجرت کرد

«معارف کلامی شیعه» عنوان سری کتاب هایی در موضوع کلام امامیه است كه كتاب حاضر آغازین کتابش است كه به کلیات امامت می‌ پردازد. نویسندگان این کتاب که اغلب از اعضای هیئت علمی دانشگاه ادیان و مذاهب هستند، مباحث کلی امامت را بطور نسبتا مبسوط مورد بررسی قرار داده و دیدگاه های غالب امامی را در باب آنها ارائه کرده اند، همچنان که در نگاهی کلی، امامت از منظر زیدیه، اسماعیلیه و اهل سنت را نیز گزارش کرده اند.

یکی از بحث های دیرینه در عقاید اسلامی، بحث و گفتگو در مورد ضرورت یا عدم ضرورت عصمت در امام است. در مذهب شیعه بر ضرورت وجود عصمت در امام اتفاق نظر می باشد؛ چرا که مقام امامت، پایه و اساس اسلام را تشکیل می دهد؛ و از جمله دلایلی که برای اثبات اعتقاد خود می آورند؛ آیات، و روایاتی است که از پیامبر (ص) و ائمه معصومین (ع) رسیده؛ از جمله آن آیات، آیه 33 سوره احزاب می باشد، در این نوشتار روایات عصمت، که در کتب معتبر حدیثی شیعه، هم چون «الکافی، معانی الأخبار، الخصال، کفایه الأثر» وجود دارند، مورد بررسی سندی متنی قرار گرفته، و مشخص شده که، مهم ترین مستند عصمت امامان (ع)، وجود نصوص قرآنی و روایاتی است که در میان امامیه بر آنها اتفاق نظر وجود دارد. و از آنجا که هدف اصلی، بررسی روایاتی است که لفظ «عصمت» در آنها به کار رفته، در حالت کلی می توان گفت که؛وضعیت راویان، بر مبنای آراء رجالیون شیعه، بررسی و معلوم شد که در بیشتر سلسله سند روایات عصمت، افراد موثق قرار گرفته اند، و البته اندکی از آنان نیز بر طبق گفته های رجالیان موثق نیستند، ولی درصدی از این راویان مجهول، افرادی هستند که در سلسله سند روایات «کامل الزیارات» قرار گرفته اند، و از آنجا که ابن قولویه، در مقدمه این کتاب، همه راویان این کتاب را ثقه، معرفی کرده است، می توان برای این افراد، درجه ای از وثاقت قائل شد. در بین این روایات، اکثر روایات از نوع احادیث معنعن هستند، که شامل احادیث موثق، صحیح و حسن می باشند. اما افرادی با توجه به مبانی فکری و عقیدتی خویش، عصمت را در غیر پیامبر اکرم «ص» نمی پذیرند، و از دلایلی که بر عدم عصمت ائمه معصومین (ع ) می آورند، روایاتی است که از معصومین رسیده است که از جمله آن روایات است: استغفار و توبه معصومین؛ درباره احادیثی که دال بر عدم عصمت معصومین (ع) می باشد باید گفت؛ اولا: این گونه احادیث، از نظر سندی ضعیف هستند ثانیا: این گونه احادیث بیشتر جنبه تعلیمی و تربیتی و ترک اولی دارد، و هم چنین با توجه به احادیثی که افرادی، امامان (ع) را تنها به عنوان «ائمه ابرار» معرفی کرده اند، باید گفت که؛ استدلال این افراد تنها ناظر به روایاتی است که ائمه (ع) در این گونه روایات تنها به ابرار بودن خود اشاره کرده اند و این دلیل بر عدم عصمت آنان نمی باشد؛ چون در احادیث فراوان دیگر امامان (ع) خود را معصوم معرفی کرده اند.

بخش اول شامل کلیاتی در باب عصمت و نبوت بوده و در سه فصل تنظیم گردیده است در فصل اول به بررسی مفاهیم عصمت و نبوت، طبقات انبیاء و رسل، تفاوت رسول و نبی و نبوت و رسالت از دیدگاه فخر رازی و علمای شیعه پرداخته شده است. فصل دوم به بیان حقیقت و ماهیت عصمت از دیدگاه اشاعره و شیعه اختصاص یافته و در فصل سوم منشاء عصمت از دیدگاه شیعه مورد بررسی قرار گرفته است. بخش دوم در سه فصل به ارزیابی مراتب عصمت از دیدگاه فخررازی و علمای شیعه پرداخته شده است. در فصل اول مصونیت از گناه و نافرمانی، ابعاد عصمت در زمینه گناه و مواضع مکاتب در خصوص این محورها مورد بررسی قرار گرفته است. در فصل دوم مصونیت از خطا و اشتباه و مراحل آن و ادله قرآنی بر مصونیت انبیاء (ع) از خطا و اشتباه مورد ارزیابی قرار گرفته است. در فصل سوم دیدگاه علمای شیعه در خصوص سهو نبی تبیین شده است. بخش سوم نیز با هدف بررسی لزوم عصمت از دیدگاه فخررازی و متکلمان شیعه در سه فصل تدوین گردیده است. در فصل اول به ادله عقل و قرآنی لزوم عصمت از دیدگاه فخررازی و علمای شیعه پرداخته شده و در فصل دوم عصمت قبل از بعثت انبیاء (ع) از دیدگاه مکاتب مورد ارزیابی قرار گرفته و در فصل سوم به بررسی عصمت قبل از بعثت پیامبر اسلام (ص) و سایر انبیاء (ع) در قرآن و روایات پرداخته شده است. بخش چهارم دیدگاه فخررازی و دانشمندان شیعه در تفسیر آیات موهم صدور گناه از انبیاء مورد ارزیابی قرار گرفته است، این بخش نیز مشتمل بر سه فصل می‌باشد که در فصل اول به بررسی آیات متشابه در خصوص پیامبر اسلام (ص) که شامل شبهات قبل از بعثت ایشان و شبهات بعد از عصمت در مواضع عقاید، احکام و فتاوی و افعال و سیره است، پرداخته شده است. در فصل دوم آیات موهم صدور گناه از سایر انبیاء (ع) در محورهای مذکور، مورد ارزیابی قرار گرفته و فصل سوم با مقایسه روشهای تفسیری فخررازی و علمای شیعه در تفسیر آیات متشابه به اتمام می‌رسد.

سوال اصلی در این تحقیق این است که چه دلایلی بر فضائل کلامی( عصمت و علم) امام علی (ع) وجود دارد؟و چگونه شبهات مطرح شده در این خصوص قابل پاسخگویی هستند ؟نگارنده در این نوشته سعی کرده است با رویکرد روایی فضایل کلامی ( عصمت و علم) را مورد بررسی قرار دهد و شبهات مطرح شده در کتاب منهاج السنه ابن تیمیه را در این زمینه مورد نقد و بررسی قرار دهد.به این منظور ابتدا کلمات کلیدی از جمله امامت ، افضلیت ، عصمت وعلم را در فصل کلیات از نظر مذاهب اسلامی مورد بررسی قرار داده است و آرای هر مذهب را به طور جداگانه ذکر کرده است و در دو فصل، ابتدا عصمت و علم امام علی (ع) را اثبات کرده و سپس شبهات مطرح شده در این زمینه را عنوان کرده است و در حد توان پاسخ داده است. درپایان هر فصل هم به شبهات غیر روایی مطرح شده در کتاب منهاج السنه اشاره شده است. در فصل کلیات به شرح حال ابن تیمیه و نظرات علمای اسلام در مورد او پرداخته شده و سپس در پیوست این پایان نامه روش های برخورد ابن تیمیه در کتاب منهاج السنه با احادیث را در هفده عنوان مورد نقد و بررسی قرار داده است.