مرور درختی موضوعات | کتابخانه مجازی الفبا

حديث الثقلين سنداً و دلالة نوشته اسعد حسین علی‏ شمری، کتابی است که به جهت تحلیل سندی، دلالی و مصداقی حدیث شریف ثقلین به همراه پاسخ به شبهات حول این حدیث نوشته شده است. درواقع این کتاب برگرفته از پایان‌نامه کارشناسی ارشد نویسنده با راهنمایی استاد أ.م.د مها عامر اسدی و با توجه به مبانی سید کمال حیدری است که به زبان عربی در زمان معاصر و در یک جلد منتشر شده است. ساختار کتاب دارای مقدمه مؤلف و متن در سه فصل است. فصل اول شامل چهار مبحث و فصول دوم و سوم هرکدام دارای دو مبحث است. گزارش محتوا مؤلف در مقدمه، از چگونگی انتخاب موضوع، روش نگارش و فصول کتاب سخن به میان آورده است. سپس به زندگی‌نامه آیت‌الله سید کمال حیدری اعم از اسم و نسب، مکان تولد و رشد، اساتید و آثار ایشان می‌پردازد. در ادامه به سبک نوشتاری سید کمال حیدری در آثارش و شیوه مناظرات او اشاره می‌کند. فصل اول کتاب، مجموعه مباحثی پیرامون سند حدیث ثقلین است. نویسنده برخی نقل‌ها و صیغ مختلف حدیث شریف ثقلین را مطرح می‌کند. نسائی حدیث «إِنِّي قَدْ تَرَكْتُ فِيكُمُ الثَّقَلَيْنِ، أَحَدُهُمَا أَكْبَرُ مِنَ الآخِرِ: كِتَابَ اللهِ، وَ عِتْرَتِي أَهْلَ بَيْتِي»، که به حدیث ثقلین مشهور است را در دو کتاب سنن کبری و خصائص امیرالمؤمنین علیه السلام نقل کرده است علاوه بر او، طحاوی در کتاب مشکل الآثار، حاکم نیشابوری در کتاب مستدرک و ابن‌کثیر دمشقی در کتاب البدایة و النهایة و تفسیر القرآن العظیم، این حدیث را ضمن حدیث غدیر در حجة‌الوداع نقل کرده‌اند. نویسنده در ادامه، حدیثی نقل می‌کند که در آن، «خلیفتین» به‌جای «ثقلین» آمده است. حدیث «إِنِّي تَرَكْتُ فِيكُمُ الْخَلِيفَتَيْنِ كَامِلَتَيْنِ: كِتَابَ اللهِ وَ عِتْرَتِي، وَ إِنَّهُمَا لَنْ يَتَفَرَّقَا حَتَّى يَرِدَا عَلَيَّ الْحَوْضَ»، احمد بن حنبل در دو کتاب مسند و فضائل الصحابة، ابن ابی‌عاصم در کتاب السنة، طبرانی در کتاب معجم الکبیر، هیثمی در کتاب مجمع الزوائد و منبع الفوائد، حافظ سخاوی در کتاب استجلاء ارتقاء الغرف بحب اقرباء الرسول و ذوی‌الشرف، سیوطی در کتاب جامع‌الصغیر، سمهودی در کتاب جواهر العقدین، آلوسی در کتاب روح‌المعانی و... به نقل این حدیث پرداخته‌اند. این روایت به الفاظ دیگری نیز آمده است؛ طحاوی در مشکل الآثار این روایت را چنین نقل نموده است: «إِنِّي قَدْ تَرَكْتُ فِيكُمْ مَا إِنْ أَخَذْتُمْ بِهِ، لَنْ تَضِلُّوا، كِتَابَ اللهِ سَبَبُهُ بِأَيْدِيكُمْ، وَ أَهْلَ بَيْتِي». احمد بن حنبل در کتاب مسند، عبد بن حُمید در کتاب المنتخب من مسند عبد بن حمید، ترمذی در جامع الکبیر، ابن حجر عسقلانی در كتاب المطالب العالية و... این روایت را چنین نقل نموده‌اند. حدیث ثقلین در منابع شیعی نیز به‌وفور یافت می‌شود؛ کلینی در کافی و صدوق در خصال ازجمله کسانی هستند که این روایت را نقل نموده‌اند. نویسنده در ادامه مباحث بخش اول، به ذکر مواقع، مناسبات و مکان‌های متعددی که پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله و سلم به بیان حدیث ثقلین پرداخته‌اند، اشاره دارد؛ عرفات در سال حجةالوداع، مسجد خیف، غدیر خم، مسجد نبوی و منزل حضرت از مواردی است که پیامبر به بیان این حدیث پرداخته‌اند. ایشان در ادامه، به دلایل و شواهدی مبنی بر تواتر این حدیث اشاره می‌کند. نویسنده در ادامه مباحث این فصل، در مبحث دوم می‌گوید: در برخی از منابع، متن روایت به‌گونه‌ای دیگر آمده است و الفاظ آن تغییر پیدا کرده است؛ به‌گونه‌ای که جای «کتاب‌الله و اهل‌بیتی»، «کتاب‌الله و سنتی» دیده می‌شود. کسانی چون ابن عبدالبر به نقل از [[موطأ الإمام مالك|موطأ مالک این‌چنین نقل نموده‌اند. این روایت به چهار طریق در منابع اهل سنت نقل شده است. مؤلف به بررسی سندی آن چهار طریق می‌پردازد و تمام اسناد را ضعیف یا مرسل می‌داند نویسنده در مبحث سوم این فصل، به تنقیص نظرات ابن‌تیمیه، ابن‌جوزی و بخاری درباره تضعیف سند روایتی که در آن «و عترتی» وجود دارد، می‌پردازد مبحث چهارم به بررسی سند حدیث کساء و مکان صدور آن اختصاص یافته است. فصل دوم به دلالت حدیث ثقلین طی دو مبحث اختصاص یافته است. ایشان در مبحث اول، علاوه بر مباحث لفظی اهل‌بیت، مصادیق آن را با توجه به آیات تطهیر، مودت و مباهله استخراج نموده است و می‌گوید: برای محققین بعد از جستجو در آیات مذکور، هیچ شکی باقی نمی‌ماند که مراد از اهل‌بیت علیهم السلام، کسانی جز علی علیه السلام و فاطمه سلام الله علیها و فرزندان ایشان نیستند؛ آنان که زیر عبای پیامبر گرد آمده و پیامبر برایشان خصوصیت‌های ویژه‌ای بیان فرمودند. نویسنده در مبحث دوم، به دلالت اجزاء حدیث ثقلین می‌پردازد و از اتصال این حدیث با حدیث «من كنت مولاه فهذا علي مولاه» نتیجه می‌گیرد که ولایت امیرالمؤمنین علی علیه السلام از مصادیق مهم عترت و تمسک به آن از مهم‌ترین وصایای پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله و سلم است. فصل سوم به طرح و رد شبهات در دو مبحث اختصاص یافته است؛ نویسنده در مبحث اول به شبهات حول آیه تطهیر پاسخ می‌دهد. ایشان در این قسمت از کتاب، شبهاتی از قبیل دخول زوجات پیامبر صلی الله علیه و آله و سلم در مصادیق اهل‌بیت علیهم السلام، عدم برداشت عصمت از مضمون آیه و منظور از اراده در آیه شریفه اراده تشریعی است را پاسخ می‌دهد. نویسنده در مبحث دوم، به شبهه تعارض حدیث ثقلین با حدیث خلفا راشدین پاسخ می‌دهد. سپس به بررسی خلفای راشدین و مصادیق آن، «اثنی عشر» و مصادیق آن، نظرات اهل‌بیت درباره خلفای دوازده‌گانه می‌پردازد مؤلف در خاتمه کتاب، می‌گوید: بعد پشت‌ سر گذاشتن فصول کتاب، به این نتیجه می‌رسیم که حدیث ثقلین قطعاً ثابت و صحیح السند است بلکه متواتر است زیرا این حدیث را بیشتر از بیست نفر از صحابه روایت کرده‌اند. پیامبر صلی الله علیه و آله و سلم امت خود را بدون جانشین نگذاشته است. از دلالت این حدیث شریف حقانیت مذهب شیعه در اصول و فروع استفاده می‌شود.

کتاب " التسميات بين التسامح العلويّ والتوظيف الأمويّ " تحقيقي در مورد علت «نامگذاري» برخي از فرزندان اهل‎بيت علیهم السلام به‎ويژه امام علي علیه السلام به نام «خلفاي سه‎گانه» است. در اين پژوهش از منظري تاريخي به موضوع نامگذاري برخي از فرزندان امامان شيعه به نام‎هاي عمر، ابوبكر و عثمان پرداخته شده و علل سياسي و اجتماعي اين مساله بررسي گرديده است. نويسنده ضمن شناسايي اوضاع اجتماعي صدر اسلام و آداب و رسوم رايج در آن، اسم عمر را از اسماي رايج آن عصر شمرده و همچنين با توجه به دشمني سخت امويان با اهل‎بيت و بني‎هاشم نامگذاري نام‎هاي برخي از فرزندان اهل‎بيت به‎ويژه امام علي به نام‎هاي عمر، ابوبكر و عثمان را تحليل كرده و از لحاظ اجتماعي به اين مساله پرداخته است.

اصل این بحث، به بررسی مسألۀ نبوت در قران کریم باز می گردد. رویکرد قرانی در برخورد با مسألۀ نبوت از دو راه به بحث و بررسی می پردازد: ۱. نبوت عامّه ۲. نبوت خاصّه مراد ما از نبوت عامّه، مجموعه احکام و مسائلی است که منحصر به پیامبر خاصّی نیست، بلکه عام و شامل همه پیامبران و فرستادگان می شود. مانند؛ عصمت، شهادت بر اعمال در روز قیامت و غیره. در حالی که منظور ما از نبوت خاصّه، مجموعه مسائلی است که از هر پیامبری به صورت جداگانه ای صحبت می کند، مانند؛ خاتمیت نسبت که رسول اکرم صلی الله علیه و آله و سلم. روش بحث این کتاب در بازگو کردن احکام نبوت عامّه، به بیان اولین و مهمترین مسائل نبوت عامه -مسألۀ عصمت پیامبران- آغاز شده، و در ادامه نیز، به بررسی و تحلیل ویژگی های حقیقی و عناصر اصلی عصمت پیامبران با توجه به رویکرد قرآنی در مسألۀ نبوت، پرداخته می شود.

مسأله معاد یکی از اصول سه گانه ای است که همه ادیان آسمانی بدان باور دارند، بلکه برخی از ادیان غیر الهی الهی هم بدان معتقدند. و آن به دلیل اینکه معاد یک پاسخ فطری است برای جهانی که همۀ حقایق عالم هستی -همان طور که هستند- در آن ظهور پیدا می کنند. از مهمترین عواملی که سبب شده که در درجۀ اول نوع نگاه ما نسبت به مسأله معاد، نگرش قرآنی باشد، نظر و توجه ویژۀ قرآن به موضوع معاد است، بر این اساس آنچه که اثر حاضر بدان نامگذاری شده «المعاد…رؤیة قرآنیة» واقع بینانه و توجیه شده می باشد، لیکن بدون اینکه از نقش روایات جهت شرح و توضیح غافل بمانیم. کتاب حاضر در موضوع معاد؛ حقیقت و اقسام آن از طریق رویکرد قرآنی به دلیل کثرت مباحث آن در دو جلد نگاشته شده است که بر 26 بحث پیرامون مسأله مشتمل است. جلد دوم حمله قیامت، شفاعت و شافعان، اصحال اعراف، احوال بهشت و جهنم، نهر کوثر و معنی خلود از مباحث این جلد است.

مسأله معاد یکی از اصول سه گانه ای است که همه ادیان آسمانی بدان باور دارند، بلکه برخی از ادیان غیر الهی الهی هم بدان معتقدند. و آن به دلیل اینکه معاد یک پاسخ فطری است برای جهانی که همۀ حقایق عالم هستی -همان طور که هستند- در آن ظهور پیدا می کنند. از مهمترین عواملی که سبب شده که در درجۀ اول نوع نگاه ما نسبت به مسأله معاد، نگرش قرآنی باشد، نظر و توجه ویژۀ قرآن به موضوع معاد است، بر این اساس آنچه که اثر حاضر بدان نامگذاری شده «المعاد…رؤیة قرآنیة» واقع بینانه و توجیه شده می باشد، لیکن بدون اینکه از نقش روایات جهت شرح و توضیح غافل بمانیم. کتاب حاضر در موضوع معاد؛ حقیقت و اقسام آن از طریق رویکرد قرآنی به دلیل کثرت مباحث آن در دو جلد نگاشته شده است که بر 26 بحث پیرامون مسأله مشتمل است. جلد اول 1. ارائۀ دلایل بر مسأله معاد 2. حقیقت مرگ 3. وقت مرگ و کیفیت آن 4. سکرات و بیهوشی مرگ 5. دمیدن در صور